Nhân rộng các mô hình hồi sinh nguồn lợi cá đồng
Không chỉ Cà Mau, nhiều tỉnh, thành khác ở khu vực ĐBSCL, cá đồng luôn có giá trị kinh tế cao. Hiện nhiều địa phương tại tỉnh Cà Mau đã quy hoạch vùng nuôi nhằm khôi phục và phát triển nguồn lợi cá đồng trong tự nhiên.
Nhắc đến rừng U Minh Hạ (Cà Mau), nhiều người nghĩ ngay đến vùng đất ngập nước, được thiên nhiên ưu đãi, ban tặng nhiều sản vật có giá trị, vang danh một thời như rùa, rắn, cá đồng… Trong số này, giờ có loài nằm trong sách đỏ, cấm săn bắt và được bảo tồn như rùa, rắn hổ. Ngày nay, cá đồng tuy chưa đến mức khan hiếm, nhưng trước việc khai thác cá non trái khiến cho nguồn lợi cá đồng trong tự nhiên dần cạn kiệt.
Trước thực trạng đó, chính quyền huyện U Minh (cũ) đã quy hoạch lại vùng sản xuất để phát triển cá đồng trong tự nhiên. Đồng thời, vận động, tuyên truyền người dân chỉ bắt cá lớn, không bắt cá bé và cá non.
Từ nguồn vốn khoa học – công nghệ của địa phương và nguồn đối ứng của hộ dân tham gia dự án, UBND huyện U Minh (cũ) đã giao cho ngành chuyên môn xây dựng dự án khôi phục và phát triển nguồn lợi cá đồng trên địa bàn 3 xã Khánh An, Nguyễn Phích và Khánh Thuận (nay là xã Khánh Lâm) với tổng diện tích nuôi là 48 ha, với 33 hộ tham gia. Mục tiêu chính của các dự án nhằm khôi phục, bảo tồn, phát triển và nâng cao giá trị kinh tế từ nguồn lợi cá đồng.
Là một trong những hộ được lựa chọn tham gia dự án, ông Trần Việt Hồng (54 tuổi), ngụ ấp 14, xã Nguyễn Phích cho biết, gia đình có 5ha diện tích đất rừng, tận dụng trên bờ bao ông Hồng trồng tràm, dưới kênh, mương thì thả nuôi cá đồng. Nhờ vậy, đều đặn ngày nào ông Hồng cũng thu hoạch cá để bán. “Cá tôi nuôi hoàn toàn từ tự nhiên nên được người tiêu dùng ưa chuộng. Cá giống tôi cứ thả nối liên tục nên ngày nào cũng nên ngày nào cũng có để bán. Quá trình sinh trưởng của cá hoàn toàn từ tự nhiên và sinh sản bình thường”, ông Hồng nói.
Theo ông Hồng, với giá bán từ 100.000 – 120.000/kg nên hằng năm ông Hồng thu về hàng chục triệu đồng từ việc bán cá đồng. Nhờ có kinh nghiệm và nắm rõ quy luật sinh trưởng của cá đồng nên từ khi tham gia dự án, ông Hồng tự tin với mô hình nuôi của mình. “ Kỹ thuật nuôi cá đồng khá đơn giản, không tốn quá nhiều công chăm sóc. Thức ăn trong môi trường tự nhiên có rất nhiều như tôm tép, cá tạp, rong tảo… Cá đồng khi thả ra ngoài tự nhiên rất ít bệnh, khỏe mạnh nên tỉ lệ hao hụt rất thấp”, ông Hồng chia sẻ.
Tận dụng diện tích mặt nước từ 3ha đất trồng bồn bồn, ông Huỳnh Trung Kiên, ngụ xã Khánh An đã thực hiện thả nuôi cá đồng để tăng thu nhập cho gia đình. Đồng thời, trong quá trình nuôi, ông Kiên còn tìm tòi học cách lai tạo, cho cá sinh sản tại chỗ. “Nhờ được hỗ trợ kỹ thuật nhiệt tình, nên tỉ lệ thả nuôi đạt trên 90%, nhờ đó lượng cá đồng trong tự nhiên được phục hồi, phát triển đáng kể”, ông Kiên nói.
Ông Nguyễn Đồng Khởi, ngụ Phường Lý Văn Lâm cho hay, ngày trước khi mùa mưa đến là cá ở ngoài đồng ruộng như cá lóc, cá rô, cá trê rất nhiều, chỉ cần đem câu đi ra ruộng một lúc là có cá ăn. Còn hiện nay, nguồn lợi cá đồng dân cạn kiệt do cách đánh bắt kiểu tận diệt. Trước thực trạng đó, UBND xã Lý Văn Lâm (cũ) đã đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, vận động bà con không khai thác cá non, sử dụng xiệt điện để bắt cá, nhờ vậy mà ý thức người dân thay đổi tích cực.
Theo ông Khởi, thấy được giá trị kinh tế từ cá đồng, ông cũng áp dụng thả nuôi trên phần đất của gia đình. Hằng năm, đem về cho ông Khởi nguồn thu hàng chục triệu đồng từ việc bán cá đồng. “Chỉ thị số 17 của Tỉnh ủy Cà Mau về tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền đối với việc khai thác nguồn lợi thủy sản có tính hủy diệt trên địa bàn đã chuyển biến rõ nét, đẩy lùi nạn khai thác thủy sản mang tính hủy diệt. Góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên thủy sản đang bị đe dọa nghiêm trọng”, ông Khởi nói.
Ông Lê Hồng Thịnh, nguyên Phó chủ tịch UBND huyện U Minh (cũ) hiện là Bí thư Đảng uỷ xã U Minh cho biết, đầu năm 2024, UBND huyện U Minh đã chỉ đạo cho các đơn vị có liên quan xây dựng 3 dự án nuôi cá đồng ở 3 xã gồm Khánh An, Khánh Thuận và Nguyễn Phích, tổng diện tích nuôi là 48ha, với 33 hộ tham gia. Kinh phí thực hiện các dự án được sử dụng từ nguồn vốn khoa học và công nghệ huyện 2024 và vốn đối ứng của các hộ dân tham gia dự án. Đối tượng nuôi gồm cá lóc, cá rô và cá trê vàng… Giai đoạn đầu thả nuôi, cá giống được thả trong ao dèo, cho ăn thức ăn viên để đảm bảo tỷ lệ sống cao. Khi đạt kích cỡ nhất định và đủ khả năng tìm kiếm thức ăn, cá sẽ thả ra ngoài rừng ăn thức ăn tự nhiên.
“Mục tiêu chính của các dự án là nhằm khôi phục, bảo tồn và phát triển nguồn lợi cá đồng. Qua đó, từng bước góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm cá đồng tự nhiên. Đồng thời, giúp nông dân áp dụng khoa học - kỹ thuật vào trong sản xuất, giúp tăng năng suất và giá trị kinh tế từ nguồn lợi cá đồng. Đây cũng là hướng đi nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của từng vùng, tiểu vùng và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, góp phần giảm nghèo, bảo vệ môi trường sinh thái, xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại”, ông Thịnh cho biết thêm.