Chỉ gần 3% lao động thất nghiệp chọn học nghề
Theo ông Trần Tuấn Tú - Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Cục Việc làm (Bộ Nội vụ), gần đây, số người được học nghề, có nhu cầu học nghề tăng, tuy nhiên số lượng chưa nhiều.
Thực tế phần lớn người lao động chỉ quan tâm tới các chính sách ngắn hạn như trợ cấp thất nghiệp chứ không thích học nghề. Chỉ tính trong quý I/2025, có gần 124.000 người có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp, nhưng chỉ có hơn 3.600 người trong số này chọn học nghề (chiếm khoảng 2,9%).
Lý giải nguyên nhân khiến lao động thất nghiệp ít lựa chọn học nghề, ông Tú cho biết, dù chính sách học nghề thời gian qua đã từng bước hỗ trợ cho người lao động có nhu cầu học nghề được học nghề, nhiều người lao động đã chuyển đổi nghề nghiệp thành công. Tuy vậy, chính sách này hiện nay mới dừng ở mức hỗ trợ học nghề chứ chưa thể đảm bảo chắc chắn đầu ra. Đây chính là nguyên nhân khiến lao động e ngại khi lựa chọn học nghề.
Ông Lê Quang Trung - chuyên gia việc làm cũng cho rằng, chính sách hiện nay mới dừng ở mức hỗ trợ người lao động thất nghiệp học nghề chứ chưa đảm bảo chắc chắn đầu ra. Do đó, việc gắn lý thuyết với thực hành, đào tạo sát nhu cầu thị trường là yếu tố quyết định. Đặc biệt, một số ngành trong danh mục đào tạo cho lao động còn hạn chế, chưa phù hợp nhu cầu thực tiễn.
Đồng quan điểm, bà Hồ Thị Kim Ngân - Phó Trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho rằng, tâm lý của người lao động thất nghiệp đều mong muốn ưu tiên nhận trợ cấp thất nghiệp để trang trải chi phí sinh hoạt hàng ngày, chưa muốn dành thời gian cho việc học nghề. Bên cạnh đó, dù được học nghề miễn phí, người lao động vẫn tốn thêm chi phí đi lại, ăn ở nếu học xa, khiến tổng chi phí cao hơn mức hỗ trợ.
Luật Việc làm 2025 đã được Quốc hội thông qua và sẽ chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2026 có một số điểm mới đáng chú ý liên quan đến đào tạo nghề cho người lao động. Theo đó, từ năm 2026, doanh nghiệp (DN) sẽ được hỗ trợ từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động, đặc biệt khi DN gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh cần chuyển đổi sản xuất.
Để thu hút nhiều hơn lao động thất nghiệp tham gia học nghề, bà Hồ Thị Kim Ngân đề xuất các cơ sở đào tạo cần thiết kế các chương trình phù hợp với nhu cầu của người lao động, đáp ứng được kỹ năng mềm, đặc biệt công nghệ thông tin là kỹ năng đang rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Đặc biệt, cần có sự kết hợp chặt chẽ với các DN. “Tôi cho rằng, DN đóng vai trò quan trọng vì chính là đơn vị thụ hưởng việc người lao động học nghề, vì thế cần kết hợp với họ trong đào tạo và gắn với đầu ra” - bà Ngân nhấn mạnh.
Bên cạnh trợ cấp thất nghiệp, bà Ngân cũng cho rằng cần tính đến các ưu đãi tài chính khác khi người lao động tham gia học nghề. “Ngoài tiền mặt, có thể hỗ trợ quá trình đi lại, phương tiện hay chăm sóc con nhỏ để giảm áp lực cho học viên, nhất là lao động vùng sâu vùng xa, người yếu thế” - bà Ngân nhấn mạnh.
Về vấn đề này, TS Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội cho rằng, để khắc phục hạn chế, hoàn thiện hơn nữa chính sách học nghề cho lao động thất nghiệp, các chương trình đào tạo nghề cần được thiết kế phù hợp với sở trường người học, bổ sung kỹ năng mềm và công nghệ thông tin.