Nhồi máu cơ tim - không còn là bệnh của riêng người già

Thế giới có 17,9 triệu ca tử vong mỗi năm do tim mạch

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh tim mạch vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, với khoảng 17,9 triệu ca tử vong mỗi năm. Trong đó, nhồi máu cơ tim chiếm tỷ lệ lớn, là hệ quả trực tiếp của tắc nghẽn đột ngột động mạch vành, làm ngừng cung cấp máu cho cơ tim. Điều đáng chú ý, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh không ngừng tăng lên, dao động từ 4% đến 10% tổng số ca - theo phân tích của BS Đỗ Văn Chiến - Viện Tim mạch - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Nhiều trường hợp bệnh nhân chưa đến 40 tuổi, không có tiền sử bệnh rõ ràng, nhưng khi nhập viện đã ở tình trạng nguy kịch.

Tại Việt Nam, các bệnh viện tuyến cuối như Viện Tim mạch Quốc gia, Bạch Mai, Chợ Rẫy hay 108 đều ghi nhận số ca nhồi máu cơ tim cấp ở người trẻ ngày một tăng. GS.TS.BS Đỗ Doãn Lợi - nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Quốc gia, nhận định: “Nhồi máu cơ tim ngày càng phổ biến và có xu hướng trẻ hóa rõ rệt. Đây là hồi chuông cảnh báo, bởi bệnh có thể xảy ra bất cứ lúc nào, trên bất kỳ đối tượng nào, chứ không chỉ ở người cao tuổi như trước đây”.

Nguyên nhân của sự gia tăng này gắn liền với lối sống hiện đại. Áp lực công việc, căng thẳng, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, thức ăn nhanh, ít vận động thể lực đã tạo môi trường thuận lợi cho xơ vữa động mạch hình thành từ sớm. Đáng lo ngại, nhiều người trẻ chủ quan với sức khỏe, không đi khám định kỳ, để đến khi có cơn đau thắt ngực dữ dội, vã mồ hôi, khó thở mới nhập viện thì tình trạng đã trở nên nguy kịch.

Phòng ngừa và sàng lọc sớm - chìa khóa giảm tử vong

Nhồi máu cơ tim cấp có thể cướp đi sinh mạng con người chỉ trong vài giờ, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro nếu được phát hiện sớm và thay đổi lối sống kịp thời. Các chuyên gia tim mạch đều thống nhất rằng, hành động quan trọng nhất để bảo vệ trái tim không phải khi lên bàn cấp cứu, mà là trong từng lựa chọn hằng ngày của mỗi cá nhân.

BS Lê Thị Thanh Mai – Khoa Cấp cứu - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 phân tích, người hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, ít vận động, thường xuyên căng thẳng hay có chế độ ăn nhiều dầu mỡ đều là nhóm nguy cơ cao.

“Điều đáng lo là nhiều bạn trẻ chủ quan, nghĩ mình khỏe mạnh nên không chú ý kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Nhưng chính thói quen xấu kéo dài mới là ‘kẻ giấu mặt’ âm thầm làm tổn thương mạch máu và trái tim” - BS Mai nhấn mạnh. Theo khuyến cáo, việc bỏ thuốc lá, hạn chế bia rượu, duy trì cân nặng hợp lý, tập luyện thể dục ít nhất 150 phút/tuần có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.

Một vấn đề khác cần được quan tâm là tầm soát sớm. Khám sức khỏe định kỳ, đo huyết áp, xét nghiệm mỡ máu, kiểm tra đường huyết và điện tâm đồ giúp phát hiện sớm những bất thường ở mạch vành. Ở nhóm có tiền sử gia đình bị bệnh tim mạch, việc sàng lọc lại càng cần thiết.

GS.TS Đỗ Doãn Lợi nhấn mạnh: “Thời gian là cuộc sống”. Nếu phát hiện sớm và can thiệp kịp thời, cơ hội cứu sống bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp sẽ cao hơn gấp nhiều lần.

Trên thực tế, nhiều ca bệnh nặng vẫn được cứu sống nhờ phối hợp cấp cứu khẩn trương. Như trường hợp được ghi nhận tại Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ, một bệnh nhân nhồi máu cơ tim ngừng tuần hoàn đã được ép tim liên tục gần 2 giờ, đồng thời can thiệp mạch vành khẩn cấp. Nhờ nỗ lực kiên trì, bệnh nhân qua cơn nguy kịch và hồi phục. Câu chuyện này cho thấy giá trị sống còn của cấp cứu tim mạch hiện đại, nhưng cũng đồng thời là lời nhắc nhở: đừng để mình rơi vào tình huống phải “chạy đua với tử thần” mới quan tâm đến trái tim.

Về phía cộng đồng, cần đẩy mạnh truyền thông về sức khỏe tim mạch. Việc xây dựng lối sống lành mạnh, chế độ ăn cân đối, tăng cường hoạt động thể chất không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà cần trở thành chuẩn mực xã hội. Song song, ngành y tế cần tiếp tục nâng cao năng lực mạng lưới cấp cứu 115, phát triển các trung tâm tim mạch vùng, trang bị máy móc hiện đại để can thiệp mạch vành kịp thời.

Đức Trân