Ung thư da: Mối nguy từ những dấu hiệu tưởng chừng vô hại

Những dấu hiệu dễ bị bỏ qua

Theo thống kê, tỷ lệ mắc ở nam giới là 3.2/100.000 dân, nữ là 3.1/100.000 dân. Mặc dù ít phổ biến hơn một số quốc gia khác nhưng căn bệnh này lại đang có dấu hiệu gia tăng tại nước ta – với ước tính tăng khoảng 15% mỗi năm.

Điều đáng nói, căn bệnh ác tính này thường khởi phát từ những dấu hiệu rất nhỏ, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với bệnh lý da liễu thông thường.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ từng tiếp nhận bệnh nhân 50 tuổi ở Bắc Giang nhập viện trong tình trạng một mảng da trên mặt loét rộng, dễ chảy máu. Ban đầu, tổn thương chỉ là một chấm nhỏ bằng đầu tăm, bệnh nhân nghĩ là nám da, không điều trị. Sau một năm, vết loét lan rộng, bong vảy, sinh thiết cho kết quả ung thư biểu mô tế bào vảy – một trong những dạng ung thư da phổ biến, có khả năng xâm lấn mô và thậm chí gây tử vong nếu không can thiệp kịp thời.

Theo các chuyên gia da liễu, ung thư da có 3 dạng chính. Phổ biến nhất là ung thư biểu mô tế bào đáy, thường phát triển chậm, ít di căn nhưng gây biến dạng, ảnh hưởng thẩm mỹ và chức năng. Ung thư biểu mô tế bào vảy nguy hiểm hơn, có thể xâm lấn mô xung quanh và lan đến hạch. Ít gặp hơn nhưng nghiêm trọng nhất là ung thư hắc tố (melanoma), thường xuất phát từ nốt ruồi ác tính, dễ di căn nhanh đến các cơ quan nội tạng, với tỷ lệ tử vong cao.

ThS.BS Nguyễn Hữu Trọng - Khoa Phẫu thuật Tạo hình Thẩm mỹ - Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo: “Ung thư biểu mô tế bào vảy có thể khởi đầu chỉ bằng một nốt nhỏ, nhưng nếu bỏ qua, khối u sẽ phát triển nhanh, xâm lấn và có thể đe dọa tính mạng. Các yếu tố nguy cơ chính gồm tiếp xúc lâu dài với tia cực tím (UV) trong ánh nắng, da sáng màu, tiền sử cháy nắng nhiều lần, suy giảm miễn dịch hoặc nhiễm virus HPV”.

Vấn đề nằm ở chỗ, do khởi phát từ những thay đổi nhỏ trên da, nhiều người chủ quan, tự điều trị bằng thuốc bôi dân gian, khiến bệnh âm thầm tiến triển. Khi đến bệnh viện, khối u đã ở giai đoạn muộn, việc điều trị trở nên khó khăn, tốn kém và tỷ lệ sống giảm đi đáng kể.

Hành động từ thói quen nhỏ

Ung thư da dù nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất là hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đặc biệt trong khung giờ 10 - 16h. Khi phải làm việc ngoài trời, cần sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF ≥ 50, bôi lại sau mỗi 2 - 3 giờ; mặc áo dài tay, đội mũ rộng vành, đeo kính râm. Đây là những thói quen tưởng nhỏ nhưng có thể giảm đáng kể tác động của tia cực tím – thủ phạm hàng đầu gây ung thư da.

ThS.BS Nguyễn Thu Trang - Bệnh viện MEDLATEC lưu ý: “Ung thư da ở giai đoạn đầu có tiên lượng rất tốt, tỷ lệ chữa khỏi hoàn toàn cao. Nhưng đa số bệnh nhân đến viện khi bệnh đã muộn vì nghĩ rằng chỉ là bệnh da thông thường”.

Chuyên gia khuyến cáo, ngoài phòng nắng, người dân cần chủ động khám da liễu định kỳ 6 - 12 tháng/lần, nhất là những người làm việc ngoài trời lâu dài, có tiền sử gia đình mắc ung thư da hoặc từng bị cháy nắng nặng.

Trong điều trị, phẫu thuật cắt bỏ tổn thương vẫn là phương pháp chủ yếu, mang lại hiệu quả cao nếu khối u còn ở giai đoạn khu trú. Một số trường hợp cần kết hợp xạ trị, hóa trị hoặc điều trị nhắm trúng đích khi bệnh đã lan rộng. Tuy nhiên, tiên lượng sống giảm mạnh khi ung thư đã di căn, do vậy phát hiện sớm vẫn là yếu tố quyết định.

Theo các bác sĩ, mỗi người dân cần thay đổi thói quen: bảo vệ da khi ra ngoài, cảnh giác với bất thường trên cơ thể, không chủ quan trước những vết loét hoặc nốt ruồi biến đổi. Một hành động nhỏ hôm nay – như bôi kem chống nắng hay đi khám sớm – có thể là yếu tố then chốt bảo vệ tính mạng ngày mai.

Đức Trân