Ngành điện chưa kịp thời cung cấp thông tin cho khách hàng
Ngày 10/9, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Toạ đàm “Phát triển bền vững ngành điện – Những vấn đề đặt ra”. Giới chuyên gia khẳng định, để đảm bảo an ninh năng lượng, thu hút đầu tư và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0, giá điện phải phản ánh đúng chi phí, đồng thời bảo đảm khả năng tái đầu tư của doanh nghiệp.
Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, hiện nay Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) không còn là đơn vị bán lẻ điện duy nhất. Ngoài EVN, có 742 doanh nghiệp mua buôn, bán lẻ điện với thị phần 8,59%, trong khi EVN chiếm khoảng 91,4% sản lượng điện thương phẩm. Sắp tới, khi mở rộng thị trường điện bán lẻ cạnh tranh, khách hàng sẽ có nhiều lựa chọn hơn.
Ông Vũ nhấn mạnh, cơ chế mua bán điện trực tiếp theo Nghị định số 80/2024/NĐ-CP của Chính phủ, áp dụng từ tháng 7/2024, đã mở đường để khách hàng lớn mua điện từ nguồn năng lượng tái tạo, góp phần thúc đẩy chuyển dịch xanh và thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050.
Về giá bán lẻ, ông Vũ khẳng định được áp dụng thống nhất trên cả nước; các đơn vị mua buôn – bán lẻ cũng phải tuân thủ khung giá do Chính phủ quy định, song được hưởng giá bán buôn thấp hơn để bù đắp chi phí hạ tầng. Do đó, phản ánh hóa đơn tăng cao không chỉ từ khách hàng của EVN mà còn liên quan tới các đơn vị trung gian.
Ông Vũ cũng phân tích, giá than nhập khẩu năm 2022 tăng 163% so với năm 2021, thậm chí tháng 4/2022 tăng tới 411% (từ 138 USD/tấn lên 705 USD/tấn), trong khi giá khí tăng 27,4%. Dù năm 2023 giá nhiên liệu hạ hơn năm 2022, song vẫn cao hơn nhiều so với năm 2021, khiến chi phí mua điện từ các nguồn sử dụng than, khí, dầu đều tăng mạnh.
Trong khi đó, năm 2022 Việt Nam không điều chỉnh tăng giá điện để hỗ trợ phục hồi kinh tế sau dịch Covid-19, còn năm 2023 chỉ có 2 lần điều chỉnh với mức thấp, khiến EVN lỗ lũy kế khoảng 50.000 tỷ đồng, chưa tính 21.800 tỷ đồng chênh lệch tỷ giá điện phải trả cho các đơn vị phát điện.
Theo ông Vũ, căn cứ Luật Điện lực năm 2024 và Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 11/7/2024 của Bộ Chính trị về bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, EVN cần được hạch toán “tính đúng, tính đủ” chi phí để bảo toàn và phát triển vốn, đảm bảo khả năng đầu tư vào các dự án nguồn điện trọng điểm như điện hạt nhân Ninh Thuận 1, thủy điện tích năng Bác Ái hay nhiệt điện Quảng Trạch.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Ngân sách cho rằng EVN còn nhiều việc có thể làm tốt hơn, như gửi cảnh báo sớm khi sản lượng điện của hộ gia đình tăng đột biến, cung cấp thông tin về mức tiêu thụ điện định kỳ hàng tuần giống như dự báo thời tiết, hay thiết lập một đầu số hotline thống nhất để người dân thuận tiện liên hệ.
“Rõ ràng, thời gian vừa qua có vấn đề trong việc truyền thông, cung cấp thông tin. Đây cũng là cơ hội để EVN cải thiện dịch vụ, bởi sắp tới, khi thị trường bán lẻ điện cạnh tranh được mở rộng, chất lượng dịch vụ sẽ là yếu tố để người dân lựa chọn nhà cung cấp,” ông Hiếu nhấn mạnh.
Trong khi đó, Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Lê Việt Cường cho rằng, giá điện là một bài toán rất phức tạp, phụ thuộc vào nhiều yếu tố từ điều kiện tự nhiên đến chính sách phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia trong từng thời kỳ.
Chính sách về giá điện của các nước thời gian vừa qua tựu chung lại trong một số điểm, chính là phương pháp, nguyên tắc trong điều hành giá điện của Việt Nam được quy định trong Luật Điện lực cũng như các văn bản pháp luật có liên quan. Đó là phải được điều chỉnh kịp thời để phản ánh các biến đổi của chi phí đầu vào, phải bù đắp được những chi phí hợp lý, hợp lệ và đảm bảo một mức lợi nhuận hợp lý để các doanh nghiệp có thể tham gia vào thị trường điện, có cơ hội tái đầu tư.