Xây dựng thương hiệu Việt trên không gian số

Không gian số - bệ phóng cho hàng Việt

Bà Lại Việt Anh – Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử (TMĐT) và Kinh tế số (Bộ Công thương) cho hay: “Năm 2024, TMĐT Việt Nam chính thức cán mốc trên 25 tỉ USD, vươn vào top 3 thị trường lớn nhất Đông Nam Á. Những con số ấn tượng cho thấy sức bật mạnh mẽ của trong kinh doanh trên không gian số”.

Con số trên 25 tỉ USD mà Bộ Công thương công bố không chỉ là một kỷ lục mới, mà còn là dấu mốc định vị Việt Nam trên bản đồ TMĐT toàn cầu. Với mức tăng trưởng trên 20% so với năm trước và chiếm tới 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa, dịch vụ cả nước, TMĐT đang trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế. TMĐT không chỉ lan tỏa trong tiêu dùng nội địa mà còn kết nối thương mại xuyên biên giới.

Theo thống kê, trên quy mô toàn cầu, TMĐT xuyên biên giới đạt gần 800 tỉ USD năm 2024 và duy trì tốc độ tăng trưởng hơn 30% mỗi năm. Đó không còn là xu hướng mà đã là trục chính của thương mại thế giới. Các chuyên gia nhận định, Việt Nam có điều kiện để bứt phá TMĐT khi hội tụ nhiều lợi thế như: vị trí địa lý trung tâm khu vực, nguồn nguyên liệu đa dạng, lực lượng lao động trẻ cùng khả năng chuyển đổi số nhanh.

Không chỉ đóng vai trò “cửa ngõ” logistics của Đông Nam Á, Việt Nam còn đứng trước cơ hội xây dựng một nền công nghiệp số gắn liền với sản phẩm mang thương hiệu riêng, thay vì gia công cho đối tác nước ngoài. Vì vậy, trong kỷ nguyên số, thương hiệu chính là “tấm hộ chiếu” để sản phẩm Việt vươn mạnh ra thế giới. Bà Nguyễn Thị Hoài An – Phó Chủ tịch Liên minh TMĐT xuyên biên giới toàn cầu (ACBC Global), Chủ tịch ACBC Việt Nam nhấn mạnh: “Muốn phát triển trên không gian số, doanh nghiệp (DN) không thể chỉ dừng lại ở gia công hay sản xuất theo đơn đặt hàng. Điều cần thiết là xây dựng thương hiệu riêng, khẳng định giá trị và vị thế của chính mình”. Kinh nghiệm từ Trung Quốc cũng rất đáng tham khảo. Ông Xiao Qiuli – Tổng Giám đốc GGBingo cho biết, chỉ riêng năm 2024, TMĐT xuyên biên giới của Trung Quốc đạt 2,71 nghìn tỉ NDT nhờ đầu tư mạnh vào logistics, kho ngoại quan và công nghệ hiện đại. Mô hình đa kênh, kết hợp bán hàng trên Amazon, JD.com, TikTok Shop hay Shopee, đã giúp sản phẩm Trung Quốc phủ sóng khắp thế giới. Theo ông Xiao Qiuli, Việt Nam hoàn toàn có thể đi theo con đường này với điều kiện phải sớm chuyển dịch từ gia công sang bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng và khẳng định thương hiệu “Made in Vietnam”.

Rõ ràng, trong thương mại truyền thống, sản phẩm chất lượng là yếu tố then chốt. Tuy nhiên, trên không gian số, yếu tố chất lượng mới chỉ là điều kiện cần còn thương hiệu mới là điều kiện đủ để hàng Việt “cất cánh”. Theo ông Trần Xuân Thủy – Giám đốc Amazon Global Selling khu vực miền Nam, kinh doanh thành công trên không gian số như một “tam giác” gồm khách hàng, sản phẩm và thương hiệu. Trường hợp thiếu một cạnh, mô hình sẽ mất cân bằng và hiệu quả không cao.

“Tấm hộ chiếu” thương hiệu

Hiện nay, từ dệt may, gỗ, nông sản đến bán lẻ… các chuyên gia đều chung nhận định, thương hiệu chính là “tấm hộ chiếu”. Không chỉ để vượt qua rào cản kỹ thuật hay hàng rào thuế quan, thương hiệu còn giúp sản phẩm Việt chinh phục người tiêu dùng quốc tế bằng sự tin cậy và bản sắc riêng. “Chuyển đổi sang xây dựng thương hiệu là bước đi chiến lược quan trọng, giúp DN duy trì sức cạnh tranh, hơn thế, có thể mở rộng phạm vi tiêu thụ sản phẩm trên các nền tảng TMĐT quốc tế” - ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam nhấn mạnh và chỉ ra, muốn thành công trên không gian số, DN buộc phải đầu tư đồng bộ vào công nghệ, thiết kế và chiến lược xây dựng bản sắc riêng.

Đại diện cho ngành gỗ, bà Dương Thị Minh Tuệ – Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM (HAWA) chia sẻ, mặc dù thị trường toàn cầu có nhiều biến động nhưng việc kinh doanh, xuất khẩu của DN trong ngành vẫn tăng trưởng, ổn định. Tuy nhiên, bà Tuệ lại cho rằng, nếu muốn tạo thêm “cú hích” thì giải pháp hiệu quả nhất là đẩy mạnh xúc tiến thương mại trực tuyến. “Bài toán cuối cùng ở đây là bài toán xây dựng thương hiệu. Trước đây, khách hàng đặt gì thì làm đó, khi đã có thương hiệu rồi DN phải biết định vị ở đâu, hướng đến phân khúc nào” - bà Tuệ nói.

Cho rằng việc định vị thương hiệu Việt trong không gian số rất quan trọng, ông Lư Nguyễn Xuân Vũ - Chủ tịch Hội Doanh nhân Sài Gòn, Tổng Giám đốc Xuân Nguyên Group cho hay: “Người tiêu dùng hiện nay muốn mua hàng thường sử dụng điện thoại để tìm kiếm. Không chỉ các thương hiệu lớn, đối với hệ thống bán lẻ cũng cần định vị thương hiệu Việt trên không gian số”.

Đồng bộ từ chuỗi cung ứng đến chính sách

Kinh doanh trên không gian số đang trở thành xu hướng mới nhưng để thật sự bứt phá thì thương hiệu sản phẩm chính là lời cam kết với người tiêu dùng, niềm tin với thị trường. Đặc biệt, nếu DN biết tận dụng lợi thế của TMĐT gắn với chiến lược xây dựng thương hiệu bài bản, minh bạch và giàu bản sắc thì sản phẩm Việt không chỉ hiện diện mà còn có thể chinh phục thế giới. Để làm được điều đó, cần đồng bộ từ cấp DN đến chính sách vĩ mô. Ở cấp độ DN, ông Trần Lam Sơn – nhà sáng lập Green Mekong chỉ ra lợi thế của chợ mạng, đó là khả năng kết nối trực tiếp với người tiêu dùng và nhận phản hồi tức thì. Nhưng để duy trì lâu dài, DN phải đầu tư vào chuỗi cung ứng hiệu quả, linh hoạt và thích ứng với biến động thị trường. “Thương hiệu không chỉ là tên gọi, mà là sự kết tinh của toàn bộ nỗ lực từ chất lượng sản phẩm đến thông điệp truyền thông. Đây chính là công cụ duy trì vị thế và mở rộng thị phần” - ông Sơn khẳng định.

Không gian số mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức lớn. Ông Nguyễn Anh Đức – Phó Giám đốc Sở Công thương TPHCM, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng: “Cơ hội rất lớn, nhưng nếu DN chỉ tự xoay xở thì khó cạnh tranh sòng phẳng. Nhà nước, hiệp hội và DN phải phối hợp chặt chẽ, từ quản trị thương hiệu, năng lực công nghệ đến hệ thống chính sách pháp lý minh bạch”. Ông Đức cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạch định lâu dài, trong đó TPHCM cần được chọn là trung tâm phát triển TMĐT và thương hiệu số của cả nước. Bởi đây là thị trường năng động, là cửa ngõ giao thương quốc tế và có hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo mạnh mẽ. Ở cấp chính sách, yêu cầu đặt ra là tiêu chuẩn hóa, tạo sân chơi minh bạch, hỗ trợ DN xây dựng thương hiệu gắn với uy tín quốc gia. Không gian số không chỉ để bán hàng, mà còn là “mặt tiền” để khẳng định hình ảnh Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Chuyên gia kinh tế - TS Đinh Thế Hiển:

AI hỗ trợ xây dựng thương hiệu trên không gian số

TMĐT nổi lên như một điểm sáng khi doanh số chiếm khoảng 10% tổng doanh số bán lẻ, dẫn đầu vẫn là các ngành hàng thời trang, làm đẹp, điện gia dụng, công nghệ và thực phẩm đóng gói... Cụ thể, doanh số TMĐT đạt khoảng 492 nghìn tỉ đồng năm 2023, tăng lên 598 nghìn tỷ đồng năm 2024 và đạt khoảng 202 nghìn tỉ đồng trong 6 tháng đầu 2025. Người tiêu dùng có xu hướng chi tiêu nhiều hơn cho sản phẩm có giá trị cao, đồng thời đòi hỏi trải nghiệm mua sắm phong phú. Số liệu cho thấy tốc độ tăng trưởng TMĐT mạnh hơn nhiều so với bán lẻ truyền thống, với mức bình quân 20% mỗi năm. Đáng chú ý, hàng ngoại nhập hiện chiếm khoảng 15% doanh số và tiếp tục tăng. Về thương hiệu, DN Việt đã bắt đầu chú trọng nhiều hơn đến việc xây dựng câu chuyện thương hiệu, nâng cao chất lượng sản phẩm và tạo kết nối cảm xúc với khách hàng, nhất là đối với người tiêu dùng trẻ. Tuy nhiên, hạn chế lớn là thiếu vắng những thương hiệu mạnh ở phân khúc trung và cao cấp, marketing quốc tế còn yếu và chưa có chiến lược định vị bài bản trên không gian số.

Để phát triển thương hiệu trên không gian số bền vững, DN Việt cần nâng cấp công cụ số, đồng thời chuyển dịch sang mô hình thương hiệu số có khả năng cạnh tranh trong khu vực và chống lại sức ép từ hàng giá rẻ. Một trong những giải pháp trọng tâm là ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hành trình khách hàng như: quản lý quan hệ khách hàng, chatbot AI,... Chiến lược này giúp tăng tỷ lệ chuyển đổi, giữ chân khách hàng, tối ưu chi phí. Bên cạnh đó, có thể biến dữ liệu khách hàng thành trải nghiệm cá nhân hóa, đưa thương hiệu trở nên gần gũi, thông minh và đáng tin cậy hơn trong mắt người tiêu dùng.

Thanh Giang