Nghề cá trước thời điểm tái cơ cấu

Theo các chuyên gia trong ngành, đây là một thách thức lớn đối với khai thác và chế biến xuất khẩu thủy sản Việt Nam song cũng là thời điểm để chúng ta cơ cấu lại nghề cá với mục tiêu phát triển bền vững.

Cần nâng cao nhận thức về khai thác thủy hải sản trên biển (Ảnh: TTXVN).

Thách thức lớn

Nhận định về động thái này của Ủy ban Châu Âu, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (Vasep) cho rằng, đây là một thách thức lớn đối với ngành khai thác và chế biến xuất khẩu hải sản Việt Nam, bởi những hệ lụy có thể xảy ra như uy tín và thương hiệu của ngành hải sản Việt Nam bị ảnh hưởng; xuất khẩu sang thị trường EU sụt giảm, đồng thời tác động xấu đến việc xuất khẩu sang các thị trường khác như Mỹ - quốc gia cũng đang có những bước chuẩn bị áp dụng hệ thống kiểm soát thủy sản nhằm chống khai thác bất hợp pháp (IUU) từ 1/1/2018.

Theo Vasep, trong thời gian bị thẻ vàng, 100% lô hàng hải sản xuất khẩu sang EU sẽ bị giữ lại để kiểm tra nguồn gốc khai thác sẽ gây ra những tổn thất lớn cho DN xuất khẩu về cả thời gian và chi phí lưu cảng…

Ông Ngô Viết Hoài, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Chế biến Xuất nhập khẩu thủy sản tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (Baseafood) lo lắng: “Chưa tính thiệt hại hàng hóa, riêng khoản này đã làm tăng chi phí của DN và giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm hải sản Việt Nam vào thị trường EU so với các nước khác”.

Cũng theo vị chủ DN này, không chỉ tổn thất về tiền bạc thời gian, mà còn cả mặt uy tín. Các khách hàng tại EU sẽ rất e ngại việc bị phạt theo quy định IUU nên sẽ giảm hoặc ngừng mua hàng của các quốc gia đang bị thẻ vàng.

Việt Nam có 6 tháng để khắc phục thiếu sót và nếu không có cải thiện theo đánh giá của EU, sẽ bị chuyển sang cảnh báo thẻ đỏ, đồng nghĩa với việc vị cấm xuất khẩu các mặt hàng hải sản sang EU.

Theo Vasep, Philippines cũng là quốc gia đã từng bị EU cảnh cáo, rút thẻ vàng tương tự như hành động đối với Việt Nam.

Và thời điểm Philippines bị cảnh cáo, 70% conteneir hàng của Philippines đã bị trả về và đất nước này đã bị tổn thất lên tới hàng chục ngàn Euro vì hàng loạt những chi phí từ sự việc trên.

Cơ hội thay đổi

Đáng chú ý, việc EU cảnh báo về tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp đối với nước ta đã được đưa ra từ tháng 5/2017, nghĩa là cách đây khoảng 5 tháng, thế nhưng, sau khoảng thời gian đó, họ vẫn quyết định rút thẻ vàng đối với các loại hải sản đánh bắt ở vùng biển Việt Nam bởi họ vẫn thấy nhiều nguy cơ.

Nghề cá đứng trước nhiều cơ hội để thay đổi (Ảnh minh họa).

Theo đánh giá của giới chuyên gia ngành thủy sản, động thái của EU trong việc rút thẻ vàng cảnh cáo đối với các sản phẩm hải sản đánh bắt của Việt Nam không phải là không có cơ sở.

Chỉ riêng tại tỉnh Kiên Giang, một con số thống kê của cơ quan chức năng cho biết, trong năm 2016, có 40 tàu cá của tỉnh bị bắt giữ vì khai thác trái phép và 9 tháng đầu năm 2017, con số này lên đến 44 tàu cá. Những con số này tiếp tục là hồi chuông cảnh tỉnh ngành cá Việt Nam trong việc đánh bắt khai thác hải sản thiếu tuân thủ pháp luật.

Theo ông Trương Văn Ngữ, Chủ tịch Hiệp hội Nghề cá TP Rạch Giá, Kiên Giang, mặc dù hành động của EU sẽ gây ra những khó khăn nhất định đối với ngành khai thác, đánh bắt của Việt Nam.

Đây sẽ là điều kiện để ngư dân của chúng ta thực thi tốt hơn nữa các quy định pháp luật, hướng đến khai thác bền vững nguồn lợi này.

Nhận định về vấn đề, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Vasep cho rằng, đây là lần đầu tiên EU đưa ra những cảnh báo đối với mặt hàng hải sản đánh bắt của Việt Nam liên quan đến việc chống khai thác bất hợp pháp.

Dù thừa nhận ngành khai thác hải sản của chúng ta sẽ có những khó khăn nhất định song ông Nam cho rằng, việc EU rút thẻ vàng đối với Việt Nam cũng là cơ hội để ngành khai thác hải sản Việt Nam đánh giá lại thực trạng, tổ chức lại sản xuất, hoàn thiện hệ thống quản lý nghề cá để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Nam cho biết, Vasep cũng đã có khuyến cáo đối với các DN, ngư dân Việt Nam rằng, với mong muốn duy trì để EU không chuyển sang cảnh báo thẻ đỏ sau 6 tháng tới và hướng tới lấy lại thẻ xanh cho Việt Nam, Hiệp hội Vasep và cộng đồng DN hải sản sẽ tiếp tục thực hiện nghiêm túc Quy chế cam kết chỉ thu mua và nhập khẩu nguyên liệu hải sản khai thác hợp pháp, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng…

Minh Phương