Khoảng trống đương đại trên sân khấu Thủ đô

Đề tài hiện đại về Thủ đô thưa vắng

Liên hoan sân khấu Thủ đô không chỉ là nơi để các nghệ sĩ so tài, mà còn là nơi để họ thể hiện sự tìm tòi, sáng tạo về một đề tài đặc biệt quen thuộc, đặc biệt hấp dẫn nhưng cũng đặc biệt khó, đó là Hà Nội. Tuy nhiên, tại liên hoan lần này, các tác phẩm đề tài Hà Nội lại rất ít. Chỉ có một số vở diễn nghe tên đã cảm nhận được chất Hà Nội như: Bất tử với Thăng Long (Nhà hát Cải lương Việt Nam), Hà Nội thành phố của những giấc mơ (Nhà hát Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Hà Nội), Huyền tích Chùa Một Cột (Sân khấu Lệ Ngọc)… Nhưng phần lớn là các vở diễn hướng đến đề tài lịch sử, rất ít tác phẩm khai thác đề tài hiện đại. Đây là một thực tế đáng tiếc.

Về vấn đề này, NSND Trung Hiếu - Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội cũng hết sức trăn trở, để tìm kiếm kịch bản về Hà Nội đương đại là điều vô cùng khó khăn đối với các đơn vị sân khấu hiện nay. Những năm trở lại đây, kịch bản cho sân khấu ngày càng hiếm hoi. Ngay cả khâu bồi dưỡng, đào tạo tác giả cho sân khấu ở các trường nghệ thuật cũng gặp khó khăn.

“Có kịch bản tìm được nhưng chưa hay, chưa đạt tiêu chí để chọn. Mỗi năm, Nhà hát đầu tư dựng từ 3 đến 5 vở, trong đó, đề tài Hà Nội là luôn được ưu tiên. Để đáp ứng yêu cầu về kịch bản, đơn vị phải tính toán tự xoay xở tìm ý tưởng, tìm cách đặt hàng và động viên nội bộ của đơn vị viết” - ông Hiếu chia sẻ.

Không phải chỉ tới liên hoan lần này, vấn đề thiếu vắng tác phẩm sân khấu về đề tài Hà Nội được nhắc đến, mà trước đó vấn đề này đã được nhắc tới nhiều. Lâu nay, sân khấu Thủ đô có không ít tác phẩm về đề tài hiện đại, về hình tượng con người mới nhưng so với nhu cầu thì còn có một khoảng cách khá xa cả về số lượng và chất lượng. Nhiều tác phẩm chưa mang tinh thần, hơi thở của thời đại.

Rõ ràng, đòi hỏi cần có tác phẩm về những vấn đề của Hà Nội hôm nay không chỉ đáp ứng nhu cầu thưởng thức ngày càng cao của công chúng, mà còn là đòi hỏi tự thân của sân khấu Hà Nội, để xứng tầm với vị thế của Thủ đô.

Cần trợ lực khơi thông

Sân khấu Thủ đô vẫn còn quá ít tác phẩm hay phản ánh về những vấn đề nóng hổi của đời sống con người ngày hôm nay nói chung, về Hà Nội nói riêng. Cách thể hiện mới chỉ là vỏ bên ngoài, còn cốt lõi của đề tài hiện đại phải nói lên được cuộc sống hôm nay, nhất là những vấn đề thời sự nóng hổi ngay từ nội dung kịch bản. Những tác phẩm như thế luôn đòi hỏi ê kíp thực hiện phải có bản lĩnh chính trị, đi sâu vào đời sống xã hội với góc nhìn thấu đáo, nếu không vở diễn sẽ khó thuyết phục được khán giả đương thời.

“Chúng tôi mong muốn các cơ quan có trách nhiệm trong ngành có kế hoạch chiến lược đào tạo lực lượng tác giả và lý luận cho ngành sân khấu nếu không sẽ rất khó khăn cho các đơn vị nghệ thuật sân khấu khi tìm kịch bản hay, có chất lượng” - NSND Trung Hiếu nói.

Còn NSND Trịnh Thị Thúy Mùi - Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam cho rằng, để thu hút các đơn vị sân khấu trên cả nước dàn dựng các tác phẩm về Hà Nội thì cần có sự đầu tư thêm. Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam có thể tham gia hỗ trợ Hà Nội về mặt chuyên môn, thu lượm các các kịch bản về đề tài Hà Nội. Sau đó, Hà Nội hỗ trợ các đơn vị dàn dựng, có kế hoạch đầu tư cho các vở diễn về đề tài Hà Nội…

Tại buổi họp báo trước khi Liên hoan Sân khấu Thủ đô lần thứ V năm 2022 diễn ra, bà Phạm Thị Mỹ Hoa - Phó Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao Hà Nội cho biết, Ban tổ chức Liên hoan sẽ có kế hoạch để giúp các đơn vị nghệ thuật tham gia Liên hoan Sân khấu Thủ đô lần thứ V-2022 có cơ hội biểu diễn cũng như thông tin đến người dân Thủ đô bằng nhiều cách để làm sao các suất diễn của Liên hoan thu hút được đông đảo khán giả tới xem. Qua việc tổ chức Liên hoan Sân khấu Thủ đô, cơ quan quản lý nhà nước cũng có cơ hội để nắm bắt được thực lực của sân khấu Thủ đô để đưa ra những giải pháp đầu tư trọng điểm để khắc phục tình trạng thiếu kịch bản, thiếu tác phẩm nghệ thuật khai thác về đề tài Hà Nội, khơi thông cho những khó khăn của các đơn vị nghệ thuật trên địa bàn Hà Nội.

Liên hoan sân khấu Thủ đô diễn ra từ ngày 25/9 đến ngày 2/10/2022 với sự tham dự của 13 đơn vị nghệ thuật và mở cửa miễn phí cho công chúng tại nhiều địa điểm sân khấu quen thuộc trên địa bàn Hà Nội như Rạp Đại Nam (89 Phố Huế, quận Hai Bà Trưng); Nhà hát Chèo Quân đội (số 45, ngõ 126 đường Xuân Đỉnh, Bắc Từ Liêm); Nhà hát Quân đội (130 Hồ Tùng Mậu, Cầu Giấy); Rạp Công nhân (42 Tràng Tiền, Hoàn Kiếm); Trường Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội (101 Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa).

Hoàng Minh-Phạm Sỹ