Khơi dậy những giá trị nội sinh của Thủ đô

Phạm Sỹ• 28/03/2023 06:24

Hà Nội là nơi hội tụ và giao thoa của nhiều vùng, nền văn hóa. Trong bối cảnh hiện nay, việc nhận diện và phát huy những giá trị nội sinh sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của Thủ đô nghìn năm văn hiến.

Những di tích là điểm đến thu hút du khách khi đến với Hà Nội.

Hà Nội - Đất trăm nghề

Hà Nội được biết đến là “Thành phố của di sản” với 5.922 di tích lịch sử, văn hóa, trong đó có một di sản văn hóa thế giới, 21 di tích và cụm di tích quốc gia đặc biệt; 1.793 di sản văn hóa phi vật thể. Hà Nội có những di sản văn hóa vật thể vô giá, đó là những dấu tích của thành quách nguy nga, công trình kiến trúc tâm linh (đình, chùa, đền, miếu, phủ…), tượng đài, công viên, vườn hoa, sông hồ…

Không chỉ vậy, Hà Nội còn được mệnh danh là “đất trăm nghề” với trên 1.350 làng nghề phong phú, đa dạng. Trong đó có hơn 300 làng nghề thủ công truyền thống tiêu biểu, có khoảng 70 không gian sáng tạo và 1.095 lễ hội và sinh hoạt văn hóa cộng đồng mang bản sắc văn hóa vùng Đồng bằng sông Hồng, gắn liền với những câu chuyện lịch sử trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội Lê Ngọc Anh cho rằng, Hà Nội được lịch sử trao cho vị thế có một không hai, là trung tâm chính trị, hành chính của cả nước và trung tâm gắn kết, thống nhất văn hóa vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Thành phố Hà Nội luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến việc bảo tồn, phát huy các giá trị và nguồn lực văn hóa phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, chương trình, kế hoạch về phát triển văn hóa, về nếp sống văn hóa, về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Với nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể quý giá, Hà Nội luôn được biết đến với những tinh hoa văn hóa hàng nghìn năm. Cùng với sự tiếp biến văn hóa bốn phương, hệ thống di sản văn hóa của Hà Nội ngày càng được làm giàu thêm, phong phú và đa dạng nhưng vẫn mang đậm bản sắc.

PGS.TS Phạm Duy Đức - nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển khẳng định, nguồn lực văn hóa ở thủ đô vô cùng phong phú, đa dạng, có chất lượng cao. “Với vị thế của vùng đất được lựa chọn là kinh đô của nhiều thời kỳ lịch sử khác nhau, Hà Nội là nơi có lợi thế vượt trội về nguồn di sản, xứng đáng là “Thành phố di sản” của cả nước. Hệ thống các di sản văn hóa phi vật thể là nguồn tài nguyên, nguồn vốn văn hóa đã tạo nên động lực, nguồn lực nội sinh cho sự phát triển kinh tế - xã hội của thủ đô. Bên cạnh đó, nguồn lực con người với tư cách là chủ thể của sự sáng tạo, sản xuất và phát triển văn hóa trên địa bàn Thủ đô hiện nay” - ông Đức nhấn mạnh.

Hà Nội còn được mệnh danh là “đất trăm nghề”. Ảnh: Quang Vinh.

Phát huy sức mạnh mềm

Hà Nội là nơi “lắng hồn núi sông ngàn năm”, được biết đến là “Thủ đô Anh hùng”, “Thành phố Vì hòa bình”, “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”..., thành phố đầu tiên của Việt Nam tham gia “Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO”. Đây chính là những tài sản vô giá để Thủ đô Hà Nội phát huy nguồn lực văn hóa, tiếp thêm sức sáng tạo cho các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, góp phần xây dựng Thủ đô Văn hiến - Văn minh - Hiện đại.

Mặc dù nguồn lực văn hóa của Hà Nội phong phú, đa dạng nhưng nếu không chuyển vào kết nối với sáng tạo sản xuất tạo nên các giá trị thặng dư thì không thể phát huy được vai trò, vị thế của nó đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của thủ đô.

Bởi vậy, PGS.TS Phạm Duy Đức cho rằng, cần đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về vai trò của văn hóa nói chung, của nguồn lực văn hóa nói riêng đối với sự nghiệp xây dựng phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô hiện nay; xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển nguồn lực văn hóa của Hà Nội từ nay đến năm 2025, định hướng đến 2030, tầm nhìn 2045; đẩy mạnh xây dựng nguồn lực đủ năng lực và phẩm chất đáp ứng yêu cầu phát triển; Chất lượng, hiệu quả của việc phát huy các nguồn lực văn hóa nhằm xây dựng thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, sáng tạo phụ thuộc vào nhiều nhân tố khách quan và chủ quan khác nhau những nhân tố lãnh đạo và quản lý đóng vai trò quyết định.

Còn PGS. TS Phạm Thị Thu Hương - Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cho rằng, Hà Nội có thể thực hiện sự kết hợp hài hòa giữa giữ gìn bản sắc văn hóa với phát triển kinh tế, giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, trong đó văn hóa con người vừa là mục tiêu, vừa là nền tảng nguồn lực, động lực để phát triển Thủ đô. Đó là mục tiêu lớn đòi hỏi sự vào cuộc tích cực của hệ thống chính trị và cả trách nhiệm của mỗi công dân đang sinh sống và làm việc tại Thủ đô, thông qua những hành vi ứng xử mỗi ngày nhằm xây dựng Hà Nội “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”, là một điểm đáng đến, một thành phố đáng sống.

Phạm Sỹ