Ăn quá mặn - thói quen để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe

TS Đỗ Thị Phương Hà - Viện Dinh dưỡng Quốc gia nhấn mạnh, chế độ ăn thừa muối làm tăng nguy cơ mắc tăng huyết áp và các bệnh tim mạch có liên quan, đặc biệt là đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

“Nồng độ muối của các chất dịch trong cơ thể là ổn định. Vì thế khi ăn nhiều muối làm tăng áp lực thẩm thấu trong máu, cơ thể sẽ phải cần thêm nước để duy trì ổn định nồng độ dịch thể. Đáp ứng với yêu cầu này, cảm giác khát nước sẽ xuất hiện làm cho người ăn mặn phải uống nhiều nước, điều này đồng nghĩa với việc tăng dung lượng máu và tăng áp lực lên thành mạch. Hiện tượng này kéo dài sẽ làm tăng huyết áp. Ăn mặn sẽ làm tăng cường độ làm việc của hệ thống tim mạch, thận và tiết niệu nên sớm dẫn tới suy giảm chức năng hoạt động của các hệ cơ quan này như suy tim, suy thận. Đối với những người đã mắc bệnh tăng huyết áp, suy tim, suy thận và suy gan, ăn nhiều muối sẽ làm bệnh tiến triển nhanh hơn. Đặc biệt, ở trẻ em, việc ăn mặn cũng có ảnh hưởng tới huyết áp và làm tăng khả năng mắc tăng huyết áp cũng như các bệnh khác. Tăng huyết áp ở trẻ em còn để lại hậu quả tăng huyết áp khi trưởng thành cũng như làm tăng nguy cơ biến chứng của tăng huyết áp do mắc bệnh sớm làm thời gian mắc bệnh kéo dài” – bà Hà lý giải.

Không dừng lại ở đó, khi ăn thừa muối, cơ thể sẽ tìm cách tăng đào thải natri qua nước tiểu, dẫn tới mất kali, canxi và nhiều khoáng chất khác, từ đó có thể gây loãng xương, sỏi thận và các rối loạn khác do mất các khoáng chất. Thừa muối sẽ làm cho quá trình đào thải canxi tăng lên, khiến xương yếu đi và cũng gây ra bệnh loãng xương, nhất là đối với phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh.

Ăn mặn còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng, tăng nguy cơ ung thư dạ dày do phá hủy lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày và tăng sự phát triển của vi khuẩn Helicobacter pylori. Người ăn quá mặn sẽ có nguy cơ mắc các chứng bệnh về dạ dày cao hơn người ăn uống bình thường. Còn với những người đã từng bị loét dạ dày, hàm lượng muối cao sẽ làm tăng độc tính của vi khuẩn Helicobacter pylori càng gây loét dạ dày và tá tràng. Ăn thừa muối cũng làm tăng nguy cơ béo phì do tăng cảm giác khát và tăng tiêu thụ các đồ uống nhất là các loại nước ngọt.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo, mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ muối dưới 5g/ngày. Trong khi đó, theo các nghiên cứu mới nhất, đa số người Việt đều tiêu thụ muối gấp đôi so với khuyến cáo trên.

Với những hậu quả nhãn tiền như trên, rõ ràng việc ăn mặn hay sử dụng quá nhiều muối ăn là điều không hề tốt cho sức khỏe. Thế nhưng, một thực trạng đáng quan ngại vẫn đang diễn ra qua nhiều năm là người Việt đang sử dụng rất nhiều muối.

Lý giải về nguyên nhân này, BS Vũ Văn Tiến - Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho rằng: Một trong những thói quen phổ biến của người Việt bao đời nay là luôn luôn đặt một bát gia vị mặn như nước mắm, xì dầu hay còn gọi là nước tương, bột canh, muối tiêu... trên mâm cơm hay trên bàn ăn. Hơn nữa, món gia vị này lại thường được đặt ở vị trí trung tâm của mâm cơm, tuy nhỏ và không phải món ăn chính nhưng dường như lại không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày đối với mỗi gia đình.

Thói quen chấm đồ ăn vào bát nước chấm, gia vị trước khi ăn đã trở thành một thói quen không thể thiếu được với rất nhiều người, dù món ăn đó nhiều khi đã được chế biến khá mặn, như dưa muối, cà muối hay các món rán tuy đã được tẩm ướp đầy đủ gia vị trước khi chế biến nhưng khi ăn thường vẫn được chấm đẫm, thậm chí còn lật đi, lật lại nhiều lần trong bát nước chấm trước khi ăn. Chính những thói quen này đã góp phần khiến chúng ta vô tình làm gia tăng đáng kể lượng muối mà ăn vào hàng ngày và kết quả là làm tăng cao hơn nguy cơ chúng ta có thể mắc tăng huyết áp, đột quỵ, tai biến mạch máu não và nhiều bệnh mạn tính khác.

Để giảm bớt lượng muối trong bữa ăn, TS Đỗ Thị Phương Hà hướng dẫn: Trước tiên hãy ưu tiên lựa chọn các thực phẩm tươi thay vì các thực phẩm chế biến sẵn như thịt xông khói, thịt muối, cá hộp, thịt hộp… vì các thực phẩm chế biến sẵn thường được cho thêm nhiều muối để có thể bảo quản được lâu. Tiếp theo là lựa chọn cách chế biến món ăn. Có thể chọn chế biến các món luộc, hấp thay cho các món cần cho nhiều gia vị mặn vào trong quá trình chế biến như các món kho, rim, rang.

Trong khi nấu, nếu muốn gia giảm gia vị mặn, hãy nhớ nếm thức ăn trước khi cho thêm gia vị để đảm bảo chỉ cho một lượng vừa đủ, không cho quá nhiều. Ngoài ra, mì chính là gia vị cho vị ngọt nhưng trong thành phần có chứa natri - tương tự thành phần chính của muối ăn mà có tác dụng gây tăng huyết áp - nên tránh không nên lạm dụng quá nhiều mì chính, nhất là khi bạn muốn dùng mì chính để làm tăng vị ngọt của nước dùng hay món ăn thay vì lấy vị ngọt đó từ chính thực phẩm tươi. Vì chúng ta đang ăn vào gần gấp đôi lượng muối theo khuyến cáo, nên hãy giảm một nửa lượng muối và gia vị chứa nhiều muối cho vào khi chế biến món ăn. Việc giảm ăn muối nên thực hiện từ từ để cơ quan cảm nhận vị giác có thể làm quen và thích nghi dần với việc giảm vị mặn.