Ba Bể: Thu hẹp khoảng cách thông tin, tháo gỡ rào cản nhận thức để xóa nghèo
Giảm nghèo về thông tin không chỉ là một nội dung trong Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững, mà còn là chìa khóa mở ra cơ hội phát triển cho đồng bào dân tộc thiểu số ở Ba Bể.
“Cầu nối” đưa chính sách đến với đồng bào
Xã Ba Bể là địa bàn miền núi, nơi sinh sống của đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số, chiếm tới 99% dân số toàn xã. Dù được thiên nhiên ưu đãi về cảnh quan và tiềm năng nông – lâm nghiệp, nhưng đời sống của người dân vẫn còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm tới 43,03%. Không chỉ thiếu vốn sản xuất hay hạ tầng chưa đồng bộ, một trong những “nút thắt” lớn nhất trên hành trình phát triển của Ba Bể chính là thiếu thông tin và hạn chế trong tiếp cận tri thức mới.
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang lan tỏa đến từng vùng miền, khoảng cách số miền núi và đồng bằng ngày càng bộc lộ rõ. Ở Ba Bể, nhiều thôn bản vẫn còn khó khăn trong việc kết nối internet, sóng điện thoại chập chờn, phương tiện nghe nhìn hạn chế. Rào cản ngôn ngữ và trình độ dân trí không đồng đều khiến nhiều người dân, đặc biệt là người cao tuổi, chưa nắm bắt được các chính sách hỗ trợ, cơ hội học nghề hay thông tin thị trường nông sản.
Chính vì vậy, công tác “giảm nghèo về thông tin” được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, là nền tảng để tiến tới giảm nghèo bền vững. Nếu người dân không được tiếp cận, hiểu và chủ động vận dụng thông tin vào sản xuất, thì mọi chính sách dù đúng hướng cũng khó phát huy hiệu quả.
Song, trong khó khăn cũng nảy sinh những cách làm sáng tạo, giúp đồng bào từng bước vượt qua rào cản, mở rộng cánh cửa tiếp cận thông tin và cơ hội phát triển. Nhận rõ đặc thù địa phương, UBND xã Ba Bể đã chủ động đổi mới công tác truyền thông, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền để biến thông tin thành động lực hành động.
Tại các cuộc họp thôn, buổi sinh hoạt cộng đồng hay ngày hội văn hóa, cán bộ xã đều sử dụng song ngữ – tiếng phổ thông kết hợp với tiếng dân tộc, giúp người dân hiểu trọn vẹn nội dung chính sách. Những câu chuyện cụ thể, ví dụ sinh động về các mô hình hộ thoát nghèo được kể lại bằng giọng nói thân thuộc, dễ hiểu, giúp bà con dễ nhớ, dễ làm theo.
Cùng với đó, đội ngũ già làng, trưởng thôn, người có uy tín được phát huy mạnh mẽ vai trò “cầu nối thông tin”. Họ không chỉ là người hiểu luật, hiểu chính sách, mà còn là người được đồng bào tin tưởng. Chính vì vậy, mỗi khi có chương trình mới, xã đều tổ chức tập huấn cho đội ngũ này để họ truyền đạt lại cho cộng đồng bằng cách gần gũi nhất.
Bên cạnh hình thức trực tiếp, xã Ba Bể đã linh hoạt ứng dụng các phương tiện truyền thông hiện đại: hệ thống loa truyền thanh, bản tin điện tử, và nhóm Zalo cộng đồng. Với các bản vùng sâu chưa có internet ổn định, loa truyền thanh di động được bố trí tại các điểm tập trung, phát các bản tin ngắn gọn về hướng dẫn sản xuất, thông báo giá nông sản, hay thời tiết, sâu bệnh mùa vụ. Nhờ đó, người dân được tiếp cận thông tin “nóng” ngay tại nơi sinh sống, không bị bỏ lại phía sau trong thời đại số.
Song song với công tác tuyên truyền, xã còn triển khai các lớp tập huấn kỹ thuật nông nghiệp theo hình thức “cầm tay chỉ việc”. Cán bộ khuyến nông hướng dẫn trực tiếp kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi tại vườn, tại chuồng. Nhờ “vừa học, vừa làm”, bà con nhanh chóng nắm bắt được kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Đây là một trong những cách tiếp cận hiệu quả giúp người dân dân tộc thiểu số tiếp thu tri thức khoa học một cách tự nhiên, thực tế.
Khơi dậy tinh thần tự lực để giảm nghèo bền vững
Giảm nghèo bền vững không thể chỉ dựa vào hỗ trợ bên ngoài, mà quan trọng hơn là tinh thần tự lực, tự vươn lên của người dân. Chính quyền xã Ba Bể xác định, mọi chính sách, mọi chương trình chỉ thực sự hiệu quả khi người dân hiểu, đồng lòng và chủ động tham gia. Vì vậy, xã luôn lồng ghép thông điệp “Nhà nước hỗ trợ, nhân dân làm chủ” trong mọi hoạt động tuyên truyền.
Địa phương cũng tranh thủ tối đa nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia, lồng ghép nhiều nguồn lực để nâng cấp hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, kênh mương, điện, nước sinh hoạt. Hệ thống đường nội thôn được cải thiện giúp người dân thuận tiện vận chuyển nông sản, kết nối thương mại với các xã lân cận. Cùng với đó, xã tích cực kết nối với hợp tác xã, doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm, hướng tới sản xuất hàng hóa tập trung.
Đáng chú ý, xã Ba Bể đang thúc đẩy chuyển đổi số trong quảng bá nông sản địa phương. Nhiều sản phẩm đặc sản như chuối sấy dẻo, tép chua, rau sạch, lợn bản địa được giới thiệu trên các nền tảng trực tuyến, tham gia các phiên chợ OCOP, hội chợ xúc tiến thương mại của tỉnh. Đây là bước đi quan trọng giúp sản phẩm vùng cao tiếp cận thị trường rộng hơn, tăng giá trị và giảm rủi ro cho người nông dân.
Từ thực tiễn triển khai, chính quyền xã Ba Bể kiến nghị các cấp, ngành tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để công tác giảm nghèo về thông tin thực sự phát huy hiệu quả. Trước hết, cần tăng mức đầu tư cho hạ tầng vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là giao thông, thủy lợi, điện và nước sinh hoạt – nền tảng để người dân có thể ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
Bên cạnh đó, cần có chính sách đặc thù về đào tạo nghề, khởi nghiệp và xúc tiến thương mại phù hợp với điều kiện của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc hỗ trợ các lớp học nghề nông nghiệp, kỹ năng số, kỹ năng kinh doanh nhỏ sẽ giúp người dân chủ động hơn trong tiếp cận thị trường, thích ứng với nền kinh tế số.
Một đề xuất quan trọng khác là giảm tỷ lệ đóng góp bắt buộc của người dân trong xây dựng nông thôn mới, nhất là đối với những xã có tỷ lệ hộ nghèo cao như Ba Bể. Thay vì đóng góp bằng tiền mặt, người dân có thể tham gia bằng ngày công, hiến đất, hoặc vật liệu sẵn có tại địa phương – vừa giảm áp lực tài chính, vừa tạo tinh thần đoàn kết, đồng lòng trong cộng đồng.
Để tiếp tục phát huy hiệu quả công tác truyền thông, xã Ba Bể mong muốn được bổ sung nguồn lực cho hoạt động tuyên truyền, chuyển đổi số và phổ biến thông tin đa phương tiện. Khi người dân miền núi có thể tiếp cận nhanh, chính xác và dễ hiểu với các chủ trương, chính sách, họ sẽ tự tin hơn trong sản xuất, kinh doanh, từ đó góp phần xây dựng cuộc sống no ấm, hạnh phúc và bền vững.
Giảm nghèo về thông tin không chỉ là một nội dung trong Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững, mà còn là chìa khóa mở ra cơ hội phát triển cho đồng bào dân tộc thiểu số. Ở Ba Bể, khi người dân hiểu được chính sách, nắm được kiến thức và biết cách tận dụng thông tin để thay đổi cuộc sống, thì giảm nghèo bền vững không còn là mục tiêu xa vời, mà đã và đang trở thành hiện thực từng ngày.
