Bài 2: Kinh hoàng cả chục nghìn tấn chất thải bụi lò phơi nắng mưa giữa lòng TP Thái Nguyên

Hơn chục năm qua, hơn chục nghìn tấn chất thải nguy hại (CTNH) bụi lò chứa hàm lượng kẽm được chất cao trong khuôn viên Nhà máy Luyện thép Lưu Xá, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (phường Cam Giá, thành phố Thái Nguyên, Thái Nguyên).

11 năm ròng đổ chất thải nguy hại sai quy định!

Thời điểm giữa tháng 3, qua ghi nhận của chúng tôi, khối CTNH bụi lò mịn này chất cao được tập kết lộ thiên trong khuôn viên của Nhà máy Luyện thép Lưu Xá.

Lượng bụi lò đổ thải trên nền đất, lộ thiên, cộng với việc không được xây kè chắn, nên theo mưa gió, qua thời gian tạo thành những vũng nước thải nổi váng xanh, váng vàng, rộng hàng chục mét, nằm ngay dưới chân khối chất thải này.

>> Bài 1: Mỏ than Phấn Mễ nổ mìn khai thác khi chưa xong giấy phép

Qua quan sát, bãi CTNH bụi lò, kèm những vũng nước thải kể trên nằm gần kề với trục đường Cách Mạng Tháng Tám, đây là trục đường chính chạy xuyên TP Thái Nguyên, tập trung rất đông dân cư sinh sống.

Theo nhiều người dân từng là công nhân Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, nay đã về hưu, sinh sống trên địa bàn, gần kề với khu vực bãi thải bụi lò kể trên cho biết, hiện họ đã chuyển sang dùng nước máy, không phải nước giếng khoan như nhiều năm trước, nên yên tâm phần nào.

Bởi theo họ, trong bụi lò có chứa nhiều thành phần độc hại, như kim loại nặng. Qua thời gian, nước mưa rửa trôi bãi chất thải bụi lò, thành phần kim loại nặng thẩm thấu xuống mạch nước ngầm và khi uống vào cơ thể, sức khỏe sẽ bị ảnh hưởng. Chưa hết, mỗi khi trời nổi gió, mùi khó chịu, cùng lượng bụi mịn từ bãi chất thải nguy hại này lại được dịp táp thẳng vào nhà những hộ dân gần đó.

Trao đổi với PV Đại Đoàn Kết, bà Trần Thu Hương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường Thái Nguyên xác nhận, bụi lò phát sinh từ quá trình luyện gang, thép là chất thải nguy hại và phải được quản lý đúng quy trình kĩ thuật theo yêu cầu bảo vệ môi trường.

Trong khi đó theo ông Trần Văn Thịnh, Giám đốc Nhà máy Luyện thép Lưu Xá thừa nhận, khối lượng bụi lò này được tập kết tại địa điểm trên từ những năm 2010. Trước đó nhà máy cũng đã thuê đơn vị môi trường xử lý được phần nào và hiện khối lượng bụi lò còn tồn lưu tại đây, vào khoảng hơn 10.000 tấn.

Vẫn theo ông Thịnh, do hàm lượng kẽm còn tồn dư trong bụi lò phát sinh từ quá trình luyện thép, không còn nhiều, nên nhà máy không thể bán cho các đơn vị mua về tách lấy kẽm, như nhiều loại bụi lò ở các nhà máy khác.

Chính vì vậy mà phía Công ty CP Gang thép Thái Nguyên đã kí hợp đồng xử lý khối lượng bụi lò tồn đọng kể trên với Công ty Kim loại màu Việt Bắc. Ông Thịnh cho biết thêm, quá trình sản xuất, mỗi năm Nhà máy Luyện thép Lưu Xá phát sinh khoảng 3.600 tấn bụi lò.

Theo quy định tại Nghị định số 38/2015 của Chính phủ và thông tư số 36/2015 của Bộ Tài Nguyên và Môi trường, bụi lò phát sinh từ quá trình luyện gang, thép là chất thải nguy hại phải được quản lý đúng quy trình kỹ thuật theo yêu cầu bảo vệ môi trường, như bãi chứa, bãi tập kết phải đảm bảo quy định về độ thẩm thấu, các lớp lót, bao phủ bao nhiểu để không gây ô nhiễm qua nước mặt, nước ngầm.

Trong khi đó, theo một lãnh đạo của Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên (đề nghị được giấu tên) khẳng định, việc tập kết bụi lò kiểu lộ thiên như Nhà máy Luyện thép Thái Nguyên, đã và đang gây ô nhiễm môi trường. Cụ thể là gây ô nhiễm nguồn nước ngầm, cũng như ô nhiễm không khí và tác động xấu tới sức khỏe người dân sống trong khu vực.

Từng bị xử phạt

Năm 2018, qua kiểm tra công tác quản lý chất thải của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên đã ban hành quyết định xử phạt hành chính số 71/QĐ-XPVPHC xử phạt số tiền 150 triệu đồng với 2 lỗi hành vi gồm: bố trí khu vực lưu giữ bụi lò luyện thép ngoài trời không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật (phạt 90 triệu đồng), xả nước thải vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất thải (60 triệu đồng) và đồng thời yêu cầu Công ty CP Gang thép Thái Nguyên thực hiện các hành động khắc phục.

Theo tìm hiểu, năm 2020, Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên có dự kiến kiểm tra việc thực hiện kết luận xử phạt trước đó, tuy nhiên việc kiểm tra bị hoãn lại theo tinh thần chỉ đạo về tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp do ảnh hưởng của đại dịch COVID.

Bên cạnh đó, tháng 8/2018, đoàn công tác của Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội có buổi làm việc, kiểm tra tại Công ty CP Gang thép Thái Nguyên: yêu cầu phía công ty phải có biện pháp quản lý bụi lò tồn lưu tại bãi chứa của công ty, sao cho đảm bảo đúng quy định, không để phát tán gây ô nhiễm môi trường.

Tới tháng 11/2020, đoàn công tác của Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội tiếp tục tiến hành kiểm tra lại việc khắc phục của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, qua đó nhắc nhở công ty phải thực hiện việc thu gom, quản lý chất thải, bụi lò theo đúng quy định.