Bài học từ Thủ Thiêm

Bên cạnh thực hiện kỷ cương, kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước, việc giải quyết hậu quả hết sức nặng nề gây ra bởi hàng loạt sai phạm nhức nhối kéo dài tại khu đô thị mới Thủ Thiêm, đã và đang cho thấy những bài học đắt giá cần rút ra trong tiến trình phát triển đô thị hóa, với đòi hỏi phải bảo đảm sự phát triển bền vững, bảo đảm công bằng xã hội.

Bộ Chính trị vừa quyết định thi hành kỷ luật Cách chức Bí thư Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010-2015 đối với ông Lê Thanh Hải do sai phạm liên quan tới Dự án Khu đô thị Thủ Thiêm. Cũng với những sai phạm liên quan đến khu đô thị mới này, ông Lê Hoàng Quân - nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Bí thư Ban cán sự Đảng, nguyên Chủ tịch UBND TP HCM nhiệm kỳ 2010-2015 cũng đã bị cấp có thẩm quyền kỷ luật cảnh cáo.

Trong quá trình thực hiện dự án đầu tư khu đô thị mới Thủ Thiêm, Ban Thường vụ Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010-2015 đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc của Thành ủy, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm kéo dài, ảnh hưởng xấu đến uy tín của Đảng bộ và chính quyền thành phố, gây bức xúc trong xã hội.

Thế nhưng, với cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ TP HCM, ông Lê Thanh Hải là người đứng đầu chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ và Thường trực Thành uỷ nhiệm kỳ 2010-2015 đối với việc lãnh đạo, chỉ đạo đầu tư khu đô thị mới Thủ Thiêm. Cá nhân ông Lê Thanh Hải vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc của Thành ủy, trực tiếp kết luận về nhiều vấn đề thuộc thẩm quyền của Ban Thường vụ Thành ủy TP HCM.

Hậu quả của việc lãnh đạo, chỉ đạo của ông Lê Thanh Hải và ông Lê Hoàng Quân liên quan đến Dự án Khu đô thị Thủ Thiêm là sự ra đời những vản bản, quyết định hành chính vi phạm pháp luật. UBND TP HCM đã ban hành các văn bản trái với chủ trương của HĐND thành phố và quy định của Luật Ngân sách năm 2002, Luật Xây dựng năm 2003. Trong những sai phạm kéo dài tại Dự án Khu đô thị Thủ Thiêm, có cả sự xuất hiện văn bản, quyết định vượt thẩm quyền liên quan đến điều chỉnh, thực hiện quy hoạch, làm đảo lộn đời sống của rất nhiều người dân, gây bức xúc khiếu kiện kéo dài trong suốt nhiều năm qua.

Những sai phạm tại Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm dường như được công nhiên kế thừa thực hiện trong một thời gian dài, tưởng chừng như đấy là việc triển khai chính sách mặc nhiên đúng đắn của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ở địa phương. Hàng chục ngàn hộ dân với trên 50 ngàn nhân khẩu đã phải phá bỏ nhà cửa, ruộng vườn di dời giải tỏa tại dự án đầu tư phát triển khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Khi hình thành dự án quy hoạch, với viễn cảnh sớm hình thành ngay trên mảnh đất Thủ Thiêm một bức tranh đô thị văn minh hiện đại, người dân Thủ Thiêm đã từng được xác định là chủ thể đầu tiên được thụ hưởng thành quả của sự phát triển đô thị hóa. Thế nhưng, thực tế minh chứng ngay cả nguyên tắc người dân khi bị giải tỏa tái định cư phải được bảo đảm chất lượng sống chỗ ở mới bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ cũng đã không đến được với nhiều người sinh sống bao đời trên mảnh đất Thủ Thiêm.

Hình ảnh tiêu cực, xót xa với người dân bị giải tỏa là sự vật vạ hàng thập niên gõ cửa khắp các cơ quan công quyền từ địa phương đến trung ương để phản ánh, bức xúc. Nhiều người dân bị giải tỏa ở Thủ Thiêm nỗ lực kiên trì cất lên tiếng nói làm bạch hóa những khuất tất sai phạm tại đại dự án này, mà gần đây đã được cơ quan có thẩm quyền ở Trung ương kết luận.

Thiết nghĩ, những sai phạm ấy được kết luận sớm, chắc hẳn việc giải quyết khắc hậu quả sẽ giảm bớt nặng nề, và nhiều người dân bị giải tỏa cũng sớm tìm ra được phương hướng an cư lạc nghiệp. Việc khắc phục, giải quyết những tồn tại ở khu đô thị mới Thủ Thiêm vẫn đang là gánh nặng đối các cơ quan có trách nhiệm. Thực tế đến thời điểm này, khi hậu quả sai phạm, các tồn tại chưa được giải quyết triệt để thì không ít người dân Thủ Thiêm vẫn đang bị dạt bên lề của phát triển tại dự án này.

Ông Lê Thanh Hải và ông Lê Hoàng Quân là những người đã bị xử lý kỷ luật do phải chịu trách nhiệm chính trị trước các sai phạm có hệ thống tại Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Những sai phạm ấy có sự gắn kết và quan hệ nhân quả với hàng loạt sai phạm của nhiều cán bộ, lãnh đạo khác trong quá trình thực hiện dự án đầu tư khu đô thị Thủ Thiêm. Bài học đắt giá từ những sai phạm trong quá trình thực hiện quy hoạch Dự án xây dựng Khu đô thị Thủ Thiêm không chỉ là công tác cán bộ, xử lý sai phạm nhằm giữ nghiêm kỷ cương kỷ luật của Đảng và sự tôn nghiêm của pháp luật.

Hậu quả nhức nhối tại Dự án Khu đô thị Thủ Thiêm còn cho thấy bài học về công tác thiết lập, thực thi cơ chế, chính sách phù hợp, bảo đảm an sinh xã hội, hài hòa lợi ích các bên trong quá trình giải tỏa thu hồi đất của dân để phát triển đô thị; cũng như bài học về phòng chống lợi ích nhóm trong quy hoạch, sử dụng tài nguyên, để không ai bị bỏ rơi bên lề của sự phát triển. Đó còn là bài học về xây dựng cơ chế lắng nghe và tiếp thu, giải quyết hiệu quả, hiệu lực tiếng nói của người dân ngay từ cơ sở, phát huy vai trò giám sát thực chất của người dân đối với các cơ quan công quyền.