Báo cáo giám sát phải cụ thể, gắn với trách nhiệm

Huy động được 236 nghìn tỷ đồng chống dịch Covid-19

Trình bày báo cáo giám sát, bà Nguyễn Thuý Anh - Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Phó Trưởng đoàn giám sát cho biết, trong việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19 đã thể chế hóa chủ trương của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Từ tháng 1/2020 đến tháng 1/2023, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều nghị quyết. Bộ Tài chính, Bộ Y tế ban hành nhiều thông tư, quyết định. Các bộ, ngành, HĐND, UBND các tỉnh, thành phố cũng ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để triển khai các quy định về huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch; hỗ trợ người dân, doanh nghiệp gặp khó khăn do đại dịch Covid-19; đảm bảo an sinh xã hội; phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Đến 31/12/2022, tổng nguồn lực đã được huy động để trực tiếp phục vụ công tác phòng, chống dịch là trên 236 nghìn tỷ đồng.

Tuy nhiên đoàn giám sát cũng nhận thấy trong việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19 hệ thống pháp luật hiện hành chưa bao quát hết, chưa điều chỉnh được các quan hệ, tình huống phát sinh, tạo ra các khoảng trống pháp lý trong công tác phòng, chống dịch. Mới chỉ có các phương án phòng, chống dịch theo tình trạng khẩn cấp mà chưa có phương án trong tình trạng cấp bách (chưa đến mức khẩn cấp).

Bên cạnh đó, có nhiều khó khăn trong việc phân bổ, quản lý, sử dụng, thanh toán, quyết toán nguồn lực từ ngân sách nhà nước. Các quy định hướng dẫn mua sắm vật tư, trang thiết bị chậm được điều chỉnh dẫn đến tâm lý lo ngại, sợ sai từ sau các vụ việc tiêu cực phát sinh. Còn xảy ra sai phạm trong mua sắm ở nhiều mức độ khác nhau, có vụ việc đến mức phải xử lý hình sự.

Nhiều nội dung giám sát chưa cụ thể

Cho ý kiến về kết quả giám sát, đồng tình với các hạn chế tồn tại về huy động nguồn lực phòng, chống dịch Covid-19, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương băn khoăn khi nguyên nhân chính của những tồn tại trên là do hệ thống pháp luật hiện hành chưa bao quát, chưa điều chỉnh hết các quan hệ tình huống phát sinh tạo ra các khoảng trống pháp lý trong công tác phòng, chống.

Theo ông Phương, phải chỉ rõ “khoảng trống” pháp luật như thế nào, bởi thực tế đã có đầy đủ các luật để phòng, chống, phải chăng là do cách vận dụng các biện pháp trước tình trạng chưa khẩn cấp, tình trạng khẩn cấp chưa nhuần nhuyễn trong thực tiễn chỉ đạo. Từ đó, ông Phương đề nghị cần xem xét, đánh giá thêm, nếu không sẽ rơi vào tình trạng làm không được thì đổ cho hệ thống pháp luật.

Trong khi đó, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh, báo cáo giám sát đang thiếu vắng 2 vụ việc nổi cộm là “chuyến bay giải cứu” và vụ kit xét nghiệm Việt Á, chỉ thấy 3 dòng nói về vụ kit xét nghiệm Việt Á trong hơn 110 trang báo cáo giám sát.

Từ đó ông Thanh đề nghị, báo cáo giám sát phải phản ánh được những vấn đề bức xúc, những vấn đề cử tri, nhân dân quan tâm trong công tác phòng, chống dịch Covid-19 cũng như y tế cơ sở, y tế dự phòng. Tuy nhiên thời gian đầu không tiếp cận được vaccine thì cần làm rõ nguyên nhân là do cơ chế, chính sách hay trong công tác tổ chức hiện dẫn đến tình trạng không tiếp cận được?. “Trước đây phương tiện thông tin cho biết, cơ chế tiếp cận vaccine rất rủi ro, các hợp đồng không có thời hạn, phải ứng trước tiền. Có hay không có câu chuyện doanh nghiệp đề nghị nhập 5 triệu liều nhưng thủ tục không cho phép?” - ông Thanh nói.

Ông Thanh cũng đặt vấn đề: Ngân sách bỏ ra 4,6 tỷ đồng để chủ động nghiên cứu vaccine nhưng kết quả như thế nào? Đạt đến đâu? Khó khăn vướng mắc của dự án? Nguyên nhân trách nhiệm như thế nào?

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, báo cáo giám sát cần thể hiện được tinh thần, tầm quan trọng của Nghị quyết 30 trong công tác phòng, chống dịch đã khắc phục được những lúng túng ở giai đoạn đầu chống dịch ở nước ta như thế nào. Bên cạnh đó, cần thống kê rõ ràng, đầy đủ về nguồn ngân sách trung ương, nguồn ngân sách nước ngoài và nguồn vaccine. Và cần phân định rõ, cụ thể, công khai, minh bạch các kiến nghị.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, một số nội dung trong báo cáo giám sát còn chung chung. Do đó cần làm rõ vấn đề, quy trách nhiệm một cách cụ thể rõ ràng cho các cơ quan, đơn vị, địa phương. “Trình bày rõ hiện trạng thanh quyết toán các nguồn trong và ngoài nước. Làm rõ còn bao nhiêu chưa được thanh quyết toán? Bao nhiêu chưa được chi trả? có thất thoát, sai phạm gì không? Việc quản lý, sử dụng nguồn lực cụ thể cho phòng, chống dịch ra sao? Lượng vaccine thừa, quá hạn cụ thể là bao nhiêu?” - Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề và chỉ rõ báo cáo giám sát chưa làm rõ, chưa đưa ra địa chỉ cụ thể về các địa phương, cơ quan, đơn vị còn tồn tại, hạn chế. Do đó cần đánh giá kỹ lưỡng, cung cấp số liệu cụ thể để làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan.

Liên quan đến những vướng mắc về y tế cơ sở, Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu cần làm rõ trách nhiệm thuộc về ngành y tế hay thuộc về các địa phương; đề xuất mô hình, hệ thống, biên chế của y tế cơ sở ra sao để khắc phục những tồn tại hiện có, từ đó đưa ra định hướng cụ thể để triển khai trên phạm vi cả nước.

Cùng ngày, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2024. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã lựa chọn 4 chuyên đề gồm: Chuyên đề 1: Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia. Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đơn vị sự nghiệp công lập từ khi ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 đến hết năm 2023. Chuyên đề 3: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông. Chuyên đề 4: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội. Từ 4 chuyên đề này sẽ được trình Quốc hội lựa chọn 2 chuyên đề, 2 chuyên đề còn lại giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát và báo cáo Quốc hội.