Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam: Cần một không gian rộng lớn

Không gian trưng bày trong phòng Tiến hóa sinh giới

Trước hết phải khẳng định Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam trong thời gian qua đã có nhiều cố gắng, đang từng bước khẳng định vị thế của một Bảo tàng đứng đầu trong hệ thống Bảo tàng trưng bày, giới thiệu và nghiên cứu các sưu tập vật mẫu, tư liệu về thiên nhiên Việt Nam. Thời gian gần đây, nhiều trường học đã đưa học sinh đến đây để tìm hiểu về thiên nhiên trong đó có các gian trưng bày Tiến hóa sinh giới, phòng chiếu phim 3D về thiên nhiên, khoa học. Từ năm 2014, Bảo tàng đã cho đi vào hoạt động Phòng trưng bày Tiến hóa sinh giới. Đây là Phòng giới thiệu về thế giới sinh vật đầu tiên của Việt Nam được mở cửa phục vụ công chúng và khách tham quan. Tuy diện tích nhỏ và mới mở cửa nhưng Bảo tàng đã đón lượng khách tham quan đáng kể (gần 4.000 lượt khách/tháng). Đặc biệt đã bước đầu phát huy được vai trò của Bảo tàng trong việc phổ biến kiến thức, góp phần vào công tác giáo dục thiên nhiên đối với học sinh, sinh viên.

TS Vũ Văn Liên - Phó giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên VN cho biết: Bảo tàng đã đưa Phòng tiến hóa sinh giới vào hoạt động từ 15-5-2015 với 1 phòng chiếu phim 3D, không gian trưng bày khoảng 300 m2 gồm các phần: Nguồn gốc sự sống, Lịch sử sự sống, Tiến hóa loài người và Đa dạng sinh học của Việt Nam. Sau 13 tháng hoạt động, phòng Tiến hóa sinh giới đã đón nhận 42.000 lượt khách tham quan, trong đó học sinh phổ thông và sinh viên chiếm 58%, học sinh mầm non chiếm 27%. Các đối tượng khác chiếm khoảng 15%.

Hiện, phòng Sinh hóa mở cửa từ thứ 3 đến chủ nhật (ngày thứ 3 và thứ 4 dành cho các nhà trường và các nhà khoa học tham quan, nghiên cứu. Các ngày cuối tuần là khách tự do). Nhiều em học sinh sau khi tới đây đã vô cùng thích thú. Các em được xem quá trình tiến hóa của loài người, khám phá những loài động vật, côn trùng… mà chưa từng được tận mắt chứng kiến. Sự hào hứng còn được thể hiện sau những thước phim 3D về thiên nhiên, về sự sống của các loài động vật như Khủng long, cá heo…

Một trong lý do để Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam chưa mạnh là bởi ra đời từ năm 2006 nhưng bảo tàng chưa được cấp đất để xây dựng. Chủ tịch Hội đồng khoa học, nguyên Giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, PGS. TS Phạm Văn Lực chia sẻ: “Đây là một cuộc chiến có thể nói rất phức tạp, nan giải cho Bảo tàng chúng tôi. Mặc dù dự án xây dựng đã được Thủ tướng Chính phủ Việt Nam thông qua vào năm 2002, tuy nhiên cho đến nay chúng tôi vẫn chưa có diện tích riêng để xây dựng Bảo tàng. Cũng đã trên 10 năm rồi… Bài toán đặt ra cho Bảo tàng đó là vấn đề vị trí xây dựng Bảo tàng. Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam hiện nay có được sự phát triển như bây giờ nhờ một phần lớn ở vị trí. Nếu Bảo tàng đó mà đặt ở trên Ba Vì hay là trên Đồng Mô hay đâu đó cách Hà Nội chừng 50 cây, tôi đảm bảo rằng sẽ không có Bảo tàng Dân tộc học phát triển như bây giờ”.

Hiện nay công văn đồng ý cho xây dựng Bảo tàng thiên nhiên là tại Làng văn hóa các dân tộc Việt Nam. Nhưng theo ông Phạm Văn Lực: “Tôi là người làm Bảo tàng từ năm 1997 đến giờ, tôi thấm nhuần điều kiện sống được của một bảo tàng là phải quy tụ 4 yếu tố về giao thông chứ chưa nói đến các thứ khác, trong đó phải ở trung tâm thành phố, phải có ga tàu điện… Nếu không có 4 yếu tố giao thông thì đừng xây dựng Bảo tàng. Tôi muốn kiến nghị để có lợi cho dân, cho con em chúng ta chứ không phải cho những người đang làm việc…”

Từ thực tế cho thấy, khi Bảo tàng mở phòng Tiến hóa đã thu hút được đông đảo các em học sinh sinh viên. Nếu Bảo tàng Thiên nhiên chính thức được xây dựng thì sẽ phải có trưng bày trong nhà, trưng bày ngoài trời, có không gian cho ngành tiến hóa, vũ trụ, biển - đại dương. Tất cả những hiện tượng tự nhiên sẽ được mô phỏng trong Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam .

Hiện nay mặc dù vẫn nằm trong diện tích chung của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nhưng Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam hiện đang thực hiện của dự án sưu tầm rất lớn. Theo ông Lực cho biết: “Dù có người nói với chúng tôi rằng, không có diện tích trưng bày thì sưu tầm mẫu vật để làm gì. Chúng tôi bảo, không có diện tích mà không sưu tập, đến khi có diện tích thì sẽ nhìn ra cái Bảo tàng trống”. Trong năm 2015, Bảo tàng Thiên nhiên VN đã lên kế hoạch triển khai 6 dự án thu thập mẫu vật… để chuẩn bị cho Bảo tàng Thiên nhiên rộng lớn hơn.