Bình tĩnh trước biến thể mới

Sẽ không có “làn sóng bệnh nặng” nào nữa

Theo một quan chức hàng đầu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), một biến thể Covid-19 đột biến cao có tên BA.2.86 (Pirola) hiện đã được phát hiện ở Thụy Sĩ, Nam Phi, Israel, Đan Mạch cùng với Mỹ, Anh và mới nhất là Canada.

Nhánh biến thể Omicron mang hơn 35 đột biến ở các phần quan trọng của virus so với XBB.1.5 - biến thể chiếm ưu thế trong gần như cả năm 2023 cho đến thời điểm này - một con số gần ngang bằng với biến thể Omicron so với phiên bản tiền nhiệm của nó.

BA.2.86 được phát hiện lần đầu tiên ở Đan Mạch vào ngày 24/7 sau khi virus lây nhiễm cho một bệnh nhân có nguy cơ bị bệnh nặng được giải trình tự gen. Kể từ đó, nó đã được phát hiện ở những bệnh nhân có triệu chứng khác, trong sàng lọc định kỳ ở sân bay và trong các mẫu nước thải ở một số quốc gia.

Tuy nhiên, hàng chục nhà khoa học cho biết, mặc dù việc theo dõi BA.2.86 là quan trọng nhưng nó khó có thể gây ra một làn sóng bệnh nặng và tử vong do hệ thống phòng vệ miễn dịch được xây dựng trên toàn thế giới từ việc tiêm chủng và nhiễm trùng trước đó.

Bà Maria Van Kerkhove - Trưởng nhóm kỹ thuật Covid-19 tại WHO cho biết trong cuộc phỏng vấn đầu tiên về BA.2.86 rằng, đây vẫn là con số thấp. Tuy nhiên, việc các trường hợp đã được ghi nhận không có mối liên hệ với nhau cho thấy virus đã lây lan rộng, đặc biệt là khi sự giám sát trên toàn thế giới đã giảm bớt.

Các nhà khoa học đang thử nghiệm xem vaccine Covid-19 cập nhật sẽ hoạt động như thế nào trước BA.2.86. Bà Kerkhove cũng lưu ý rằng, vaccine có tác dụng ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong tốt hơn là tái nhiễm.

Theo ông Marion Koopmans - nhà virus học người Hà Lan, cố vấn cho WHO: “Chúng ta đang ở một giai đoạn rất khác so với khi đại dịch Covid-19 xuất hiện lần đầu tiên vào năm 2019”.

Tiến sĩ Nirav Shah - Phó Giám đốc chính của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết, cơ quan này và một số tổ chức y tế khác đã phát hiện ra biến thể mới ở Mỹ vào tuần trước. CDC đã tổ chức các cuộc họp với các nhà khoa học vào cuối tuần qua và đưa ra đánh giá rủi ro.

Đánh giá cho biết, có vẻ như các xét nghiệm và thuốc hiện tại vẫn có hiệu quả chống lại BA.2.86, mặc dù biến thể này có thể có nhiều khả năng gây nhiễm trùng hơn ở những người đã được tiêm chủng và những người đã mắc bệnh Covid-19 trước đó. Chưa có bằng chứng nào cho thấy nó đang gây ra bệnh nặng hơn.

Hệ thống miễn dịch vững chắc

Hiện WHO đang theo dõi 10 biến thể của virus SARS-CoV-2 và tất cả các biến thể phụ của chúng. Các chuyên gia y tế cho biết, cần bao nhiêu sự giám sát để theo dõi virus vẫn là một câu hỏi mở và các quốc gia đã phát hiện biến thể mới có khả năng giải trình tự gen mạnh mẽ. Theo số liệu của WHO, tính đến tháng 12/2022, 84% quốc gia có thể xác định trình tự SARS-CoV-2 trong nước.

Ông Tyra Grove Krause - nhà dịch tễ học người Đan Mạch tại Statens Serum Insitut cho biết: “Hiện nay, việc giải trình tự gen giống như mò kim đáy bể”. Tuy nhiên, dữ liệu từ các trường hợp nhập viện, đến cấp cứu, tử vong, lấy mẫu nước thải và giải trình tự gen đã giúp hoàn thiện bức tranh toàn cầu.

Nhiều chuyên gia, trong đó có cơ quan y tế công cộng châu Âu và COVAX - chương trình toàn cầu cung cấp vaccine cho những người nghèo nhất thế giới cho biết, hoạt động giám sát và phòng vệ Covid-19 có thể được kích hoạt lại trong trường hợp có một làn sóng lây nhiễm lớn. Chúng ta “sẽ cần nguồn lực, cần ý chí, cần mọi người quyết định điều này là quan trọng. Nhưng quan trọng là chúng ta đã tìm ra cách".

Tiến sĩ Mandy Cohen – tân Giám đốc CDC Mỹ cho biết, bà hy vọng mọi người sẽ được tiêm phòng Covid-19 tại các hiệu thuốc và tại nơi làm việc, thay vì tại các địa điểm chuyên dụng đã được sớm thiết lập trong đại dịch như một phần của ứng phó khẩn cấp.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nguy cơ tiềm ẩn phải được xem xét một cách nghiêm túc và cần tiếp tục giám sát, song không cần ở mức độ như lúc đỉnh điểm của dịch. “Các chính phủ không thể bỏ cuộc, bởi virus Corona vẫn tiếp tục lưu hành, tiến hóa, lây nhiễm và giết chết người dân” - bà Van Kerkhove nói.

Tiến sĩ Mandy Cohen cho rằng biến thể mới không đáng báo động, bởi những gì chúng ta đang thấy là các cơ chế phát hiện mà chúng ta áp dụng đang hoạt động.

“Chúng ta đã chuẩn bị sẵn sàng hơn bao giờ hết để phát hiện và ứng phó với những thay đổi của virus gây bệnh Covid-19. Chúng tôi đang theo dõi dòng biến thể mới này. Nó có những đột biến khác biệt với các dòng khác đang lưu hành. Và tiếp theo câu hỏi sẽ là điều đó có nghĩa gì? Chúng có tăng lên không, có nhiều ca mắc hơn không? Hay nó sẽ lụi tàn và không còn là một biến thể đáng lo ngại nữa?” - bà Cohen nói.

Ngày 30/8, WHO đã đạt được thêm 3 thỏa thuận mới với các đơn vị nghiên cứu về công nghệ vaccine ngừa Covid-19 về việc cho phép chia sẻ tri thức liên quan đến vấn đề này trên một nền tảng toàn cầu của WHO. Cụ thể, nền tảng chia sẻ kiến thức Covid-19 trên phạm vi toàn cầu của WHO đã đạt thỏa thuận cấp phép với Hội đồng nghiên cứu quốc gia Tây Ban Nha về nghiên cứu nguyên mẫu vaccine ngừa Covid-19. Và một thỏa thuận khác là với Đại học Chile về xét nghiệm mức độ trung hòa kháng thể Covid-19. Ngoài ra còn có hãng dược phẩm Medigen Vaccine Biologics Corp có trụ sở ở Đài Loan (Trung Quốc).