Bộ trưởng Thông tin và truyền thông: Nguồn thu quảng cáo đối với các cơ quan báo chí giảm đáng kể

Báo chí xếp thứ 3 về uy tín nghề nghiệp

ĐB Nguyễn Duy Thanh (Đoàn Cà Mau) chất vấn: Sự phát triển của mạng xã hội kéo theo tin giả, tin sai sự thật, gây bức xúc trong dư luận, đồng thời cạnh tranh với báo chí. “Vậy có phương án nào để quản lý mạng xã hội?”-ông Thanh nói.

Trả lời, Bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, quản lý mạng xã hội, chống tin giả, tin sai sự thật đây là vấn đề không chỉ Việt Nam mà mang tính toàn cầu.

Chúng ta đã bàn đến nội dung này khá nhiều lần, do đó ông Hùng xin đề cập đến một số giải pháp mới. Theo đó đầu tiên cần hoàn thiện thể chế, trước đây mới quy định xử lý các cá nhân sử dụng mạng xã hội khi đưa tin sai sự thật, tin giả. Trong Nghị định mới được ban hành cách đây 1 tuần đã đưa vấn đề xử lý các nền tảng xã hội khi vi phạm luật pháp Việt Nam.

Thứ hai, trước đây chúng ta nghĩ nhiều đây là trách nhiệm quản lý nhà nước nhưng thực ra trách nhiệm lớn là đối với các nền tảng xã hội. Họ có không gian riêng, thuê bao riêng không chỉ hàng chục, hàng trăm triệu, hàng tỷ người dùng thì phải có trách nhiệm rà soát, phát hiện, tự động gỡ bỏ các thông tin sai sự thật và thông tin xấu độc.

Thứ ba, đây là một không gian mới, chúng ta sống trong thế giới thực hàng nghìn năm mà trong thế giới thực vẫn còn nhiều tồn tại. Còn không gian mới là không gian số mới hơn 20 năm, mới lạ với tất cả. Do đó truyền thông để mọi người có kỹ năng số, biết sử dụng các nền tảng số, có khả năng đề kháng trên không gian số. Đào tạo cho thế hệ tương lai, các em học sinh phổ thông.

Ông Hùng cho hay, hiện Bộ đang tập trung vào 3 nhóm, trong đó khi người dân bị ảnh hưởng bởi tin sai, tin xấu độc còn có nơi để phản ánh, đề nghị giúp đỡ nên Bộ Thông tin và truyền thông đã thành lập, đưa vào vận hành Trung tâm tin giả quốc gia. Gần đây các địa phương bắt đầu hình thành các Trung tâm tin giả, chống tin giả ở mức địa phương.

Theo ĐB Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp), tình trạng tiêu cực của phóng viên, biên tập viên thời gian qua phải chăng có sự bùng nổ của báo chí, tạp chí chuyên ngành trên các lĩnh vực dẫn đến chất lượng về chuyên môn thấp, đi xa tôn chỉ mục đích, vi phạm điều lệ cấm.

“Thương mại hoá báo chí ngày càng phổ biến do cạnh tranh với các nguồn thông tin trên không gian mạng nên nguồn thu của báo chí bị sụt giảm đáng kể, tạo áp lực lớn đến kinh tế báo chí, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của phóng viên, biên tập viên, khiến tình trạng tiêu cực có thể xảy ra. Vậy nguyên nhân nào có tình trạng trên, và giải pháp nào để hoạt động báo chí và quảng cáo cạnh tranh lành mạnh giữa quảng cáo mạng với thông tin truyền thống”-ông Hoà nói.

Về vấn đề trên, theo ông Hùng chúng ta đã nhìn thấy câu chuyện này. Nhắc đến năm 2018 khi ông về làm Bộ trưởng có đọc một nghiên cứu đánh giá về uy tín nghề nghiệp. Lúc đó phóng viên xếp thứ 9/10 nhóm nghề nghiệp được khảo sát. Thứ 10 lúc đó là bán bất động sản online. Tư cách đạo đức của phóng viên đã được quan tâm trong những năm gần đây. Năm 2022 khảo sát đánh giá thì phóng viên đã xếp thứ 3, sau giáo viên và bác sĩ.

Nguyên nhân về tiêu cực của báo chí được ông Hùng nhắc đến có lý do kinh tế báo chí. 80% quảng cáo trực tuyến trước đây thuộc về báo chí thì hiện nay rơi vào tay mạng xã hội, nguồn thu quảng cáo đối với các cơ quan báo chí giảm đáng kể.

Về giải pháp, ông Hùng cho biết, Thủ tướng đã ra chỉ thị năm 2023 về truyền thông chính sách. Trong đó xác định rõ các cơ quan chính quyền các cấp phải coi truyền thông chính sách là một nhiệm vụ của mình, có bộ máy và ngân sách hàng năm để “đặt hàng” báo chí. Đây là nguồn tăng thêm để cho báo chí thực hiện về kinh tế báo chí.

Tư lệnh ngành thông tin và truyền thông cũng cho rằng, báo chí cần phải thay đổi công nghệ. Bởi hiện nay không kém về mặt nội dung song về mặt công nghệ thì kém hơn. Do đó đã có chiến lược quốc gia về chuyển đổi số trong báo chí để đưa công nghệ của báo chí tương đương với nền tảng xã hội.

“Vấn đề quan trọng nhất vẫn là đạo đức người làm nghề báo chí. Thu nhập của các phóng viên, cơ quan báo chí không phải thấp so với cán bộ công chức, nhiều cơ quan báo chí có mức thu nhập từ 15-20 triệu đồng, cao hơn công chức viên chức. Nhiều năm chưa quan tâm tới đạo đức báo chí, Bộ Thông tin và truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương xác định trong nhiệm kỳ này tập trung vào vấn đề đạo đức nghề nghiệp đối với phóng viên báo chí”-ông Hùng nói.

Xử lý trách nhiệm Tổng Biên tập khi phóng viên bị bắt

Trả lời ĐB Nguyễn Đại Thắng (Đoàn Hưng Yên) về việc trong năm 2023-2024, mỗi năm có 14-15 phóng viên bị bắt, ông Hùng nói “đây là việc người làm nghề đau lòng”, song so với 21 nghìn người làm báo có thẻ phóng viên, và gần 45 nghìn người làm báo thì đây là những con sâu làm rầu nồi canh.

Cũng theo ông Hùng, 80% trong số bị bắt là tạp chí nhỏ của các Hội xã hội nghề nghiệp, nơi cơ quan chủ quản buông lỏng với cơ quan báo chí, Tổng Biên tập buông lỏng quản lý đối với phóng viên. Hiện nay sai phạm chủ yếu tại các Tạp chí là nhiều, nhỏ hay còn được gọi là “không có tóc”. Do đó tới đây Bộ Thông tin và truyền thông sẽ công bố tiêu chí nhận dạng thế nào là “báo hoá tạp chí” đăng công khai trên các cơ quan báo chí, trang tin, và mạng xã hội để người dân và xã hội giám sát. Khi tổ chức thanh tra kiểm tra thì các cơ quan sẽ dựa trên tiêu chí này để kiểm tra. Công khai tôn chỉ mục đích của hơn 880 cơ quan báo chí trên cổng thông tin để các cơ quan, tổ chức xem hoạt động và tra cứu xem có đúng tôn chỉ mục đích không. Không đúng thì có quyền từ chối, nếu bị ép có đường dây nóng để báo cáo. Bộ sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát để báo chí hoạt động đúng tôn chỉ mục đích.

“Vừa qua có một số quy định mới. Nếu phóng viên cơ quan báo chí bị bắt thì Tổng Biên tập phải chịu trách nhiệm, xem xét trách nhiệm Tổng Biên tập. Trước chỉ xử lý cơ quan báo chí thì giờ có quy định mới là xử lý Tổng Biên tập, và trực tiếp các phóng viên vi phạm. Đạo đức nghề báo là vấn đề cần được quan tâm vì nghề báo là nghề cao quý”-ông Hùng nói.