Buông lỏng trong quản lý vật liệu nổ công nghiệp: Hậu quả khôn lường

Những con số đáng báo động

Thống kê của Bộ LĐTBXH, tai nạn trong khai thác đá đang chiếm gần 20% tổng số vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng. Trong đó các sự cố, tai nạn do khâu nổ mìn trên mỏ đang gây những thiệt hại lớn về người và tâm lý hoang mang cho cả cộng đồng, xã hội. Trong khi đó, trên thực tế, năng lực sử dụng vật liệu nổ của các mỏ đá nhỏ trong khai thác đá còn yếu, thiếu chuyên môn, tính chuyên nghiệp thấp nên không có khả năng đánh giá, quản lý các rủi ro trong quá trình thi công, sử dụng.

Phân tích nguyên nhân dẫn đến những tai nạn lao động (TNLĐ) trong khai thác đá, ông Hà Tất Thắng, Cục trưởng Cục An toàn lao động, Bộ LĐTBXH cho biết, thực tế, xảy ra TLLĐ thường diễn ra rất nhiều khâu như quá trình sử dụng vật liệu nổ công nghiệp (VLNCN) không được bài bản, không có thiết kế mà chủ yếu làm tắt để bớt chi phí. Trong khi đó, quá trình khai thác và sử dụng VLNCN là cả một quá trình nghiêm ngặt đòi hỏi sự chuyên nghiệp. Hậu quả là rất nhiều vụ TNLĐ thương tâm đã xảy ra làm thương vong nhiều người khiến xã hội và dư luận bức xúc.

Điển hình như ngày 1/6/2020, tại khu vực khai thác mỏ đá của Công ty TNHH Đầu tư thương mại và dịch vụ Hoàng Anh (thuộc xã Na Ư, huyện Điện Biên) xảy ra vụ tai nạn nghiêm trọng khiến 2 người chết, 1 người mất tích. Thông tin ban đầu, trong quá trình rải dây để đấu nối mạng nổ mìn phá đá tại công trường, mưa dông kèm theo sét đánh khiến mìn phát nổ bất ngờ, khối lượng lớn đá sạt xuống chôn vùi 3 người.

“Hiện quy định của pháp luật về ATLĐ tương đối rõ, song quá trình thực thi tại địa phương chưa nghiêm. Bộ LĐTBXH đã có nhiều chỉ đạo chấn chỉnh về mặt ATLĐ nhưng để giải quyết vấn đề này đòi hỏi sự vào cuộc của nhiều ngành và chính quyền cơ sở”, ông Thắng nhấn mạnh.

Kiên quyết xử lý những đơn vị sai phạm

Trước ý kiến của ông Hà Tất Thắng, các chuyên gia cho rằng, các quy định của pháp luật tương đối là rõ, song quá trình thực thi nhất là thực thi ở địa phương chưa nghiêm

“Việc sử dụng VLNCN hiện nay rất đa dạng. Nhiều đơn vị, cá nhân có nhu cầu sử dụng, nhưng việc kiểm tra, giám sát các đối tượng sử dụng còn hạn chế ở một số địa phương dẫn đến những vụ việc đáng tiếc. Các doanh nghiệp (DN) nhỏ sử dụng VLNCN bỏ qua nhiều quy trình, quy định an toàn, dẫn đến mất an toàn. Nguyên nhân do ý thức tuân thủ quy định pháp luật của DN chưa cao và chưa quan tâm đến công tác đảm bảo an toàn lao động”, ông Trần Văn Lượng, Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp, Bộ Công thương cho biết.

Từ góc độ DN, ông Nguyễn Văn Sáng, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Công nghiệp hóa chất mỏ cho rằng, dịch vụ nổ mìn, khai thác mỏ - một ngành nghề vô cùng đặc thù trong đó không cho phép một sai sót dù là nhỏ nhất. Vì vậy quá trình khai thác cần chọn lựa những tổ chức, DN được Nhà nước cấp phép. Bởi chỉ những DN đáp ứng đủ về chuyên môn hóa các khâu kỹ thuật từ cung ứng và dịch vụ nổ mìn chuyên nghiệp mới được Nhà nước cấp phép sản xuất, cung ứng trong lĩnh vực này.

Đồng tình với quan điểm từ phía DN, tuy nhiên theo ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, để đảm bảo an toàn lao động trong quá trình khai thác mỏ thì sớm hoàn thiện các quy định pháp luật chuyên ngành, đảm bảo chặt chẽ phù hợp với thực tế; Kiểm soát, quản lý chặt chẽ hồ sơ đề nghị cấp phép, kết hợp với kiểm tra thực địa bảo đảm mức độ an toàn lao động phù hợp trước khi cấp giấy phép.

“Đối với việc thanh tra, cơ quan quản lý không nên hậu kiểm mà phải thực hiện tiền kiểm ngay từ khi cấp phép cho DN có sử dụng vật liệu nổ. Việc thực hiện quy trình, huấn luyện đảm bảo an toàn lao động phải thực hiện nghiêm tại các đơn vị”, ông Lợi nói.