Cam kết bảo tồn tranh Đông Hồ sau vinh danh
Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ vừa được UNESCO đưa vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Như vậy, tính đến thời điểm này, đây là di sản thứ 17 của Việt Nam được UNESCO công nhận.
Dòng tranh dân gian Đông Hồ - nét tinh hoa của văn hóa dân gian Việt Nam hấp dẫn, độc đáo từ màu sắc đến bố cục và khuôn hình. Với những chất liệu hoàn toàn tự nhiên, tranh Đông Hồ có màu sắc gần gũi, ấm áp rất đặc biệt mà có lẽ chỉ riêng Việt Nam mới có.
Tranh Đông Hồ, hay tên đầy đủ là tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ, là một dòng tranh dân gian Việt Nam với xuất xứ từ làng Đông Hồ thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành (cũ), tỉnh Bắc Ninh. Trước kia tranh được bán ra chủ yếu phục vụ cho dịp Tết Nguyên đán, người dân nông thôn mua tranh về dán trên tường, hết năm lại lột bỏ, dùng tranh mới.
Ngày nay, cùng với sự thay đổi mạnh mẽ của các điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ đứng trước nguy cơ mai một rất cao, chỉ còn lại một vài gia đình nghệ nhân theo nghề tranh, gìn giữ di sản. Do vậy, việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy nghề làm tranh dân gian Đông Hồ với tư cách là một di sản quý của văn hóa dân tộc đang đặt ra vô cùng cấp thiết.
Nhiều năm qua, tỉnh Bắc Ninh đưa ra những giải pháp quyết liệt nhằm bảo tồn, phát huy giá trị nghề làm tranh dân gian Đông Hồ và dòng tranh quý này. Đáng chú ý, năm 2023, tỉnh Bắc Ninh đã khánh thành Trung tâm Bảo tồn tranh dân gian Đông Hồ. Công trình không chỉ là một trung tâm bảo tồn mà còn được ví như một bảo tàng sống động, nơi lưu giữ và phát huy giá trị của nghệ thuật tranh Đông Hồ. Từ tháng 11/2023 đến nay, Sở VHTTDL tỉnh Bắc Ninh tổ chức các chợ phiên tái hiện không gian chợ tranh Đông Hồ tại Trung tâm Bảo tồn tranh dân gian Đông Hồ. Tại đây, du khách không chỉ được ngắm nhìn, mua về những bức tranh dân gian mà còn được tìm hiểu về nghề làm tranh, từ khâu nguyên liệu cho tới các công đoạn để có được một bức tranh hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, Trung tâm Bảo tồn di tích và xúc tiến du lịch Bắc Ninh cũng đã kết nối, tổ chức chương trình ký kết về phát triển du lịch, quảng bá tranh dân gian Đông Hồ với một số công ty du lịch để đưa du khách đến với làng tranh ngày một nhiều hơn.
Việc UNESCO ghi danh nghề làm tranh dân gian Đông Hồ vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp có ý nghĩa sâu sắc đối với cộng đồng thực hành và công chúng Việt Nam.
Trước hết, nó khẳng định giá trị lịch sử - nghệ thuật độc đáo của nghề, đồng thời tạo động lực để các nghệ nhân tiếp tục gìn giữ kỹ năng, bí quyết nghề truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một. Việc ghi danh giúp nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của di sản, thúc đẩy sự quan tâm của thế hệ trẻ và khuyến khích các hoạt động hỗ trợ bảo vệ từ tổ chức đến cộng đồng. Hơn nữa, đây cũng là cơ hội để quảng bá hình ảnh văn hóa Việt Nam ra thế giới, góp phần nuôi dưỡng niềm tự hào dân tộc và bảo vệ tính đa dạng của bản sắc văn hóa Việt.
Ngay sau thời khắc tranh Đông Hồ được ghi danh, Thứ trưởng Bộ VHTTDL, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Hoàng Đạo Cương và Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Ninh Mai Sơn thay mặt cộng đồng chủ thể di sản đã cam kết thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm bảo vệ các giá trị của nghề làm tranh dân gian Đông Hồ.
Ông Mai Sơn cũng thay mặt tỉnh Bắc Ninh và cộng đồng chủ thể di sản cam kết triển khai nghiêm túc kế hoạch bảo vệ đã đệ trình nhằm gìn giữ di sản và phát huy bền vững các giá trị cho tương lai.
