Cân bằng trong xuất khẩu: Doanh nghiệp nội cần phải tăng tốc

Nhiều doanh nghiệp nội vẫn dừng lại ở mức gia công lắp ráp, chưa tự bứt phá.

FDI chiếm hơn 70% xuất khẩu

Nhận định tỉ lệ xuất khẩu giữa 2 khu vực DN, tại Hội nghị về giải pháp thúc đẩy xuất khẩu diễn ra gần đây, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh tiếp tục đưa ra cảnh báo về sự phụ thuộc. Điều này tạo ra tính bất ổn đối với việc xuất khẩu do sản xuất và xuất hàng đi của khối FDI phụ thuộc rất mạnh vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Mỗi khi có biến động xảy ra với chuỗi cung ứng, đơn cử chiến tranh thương mại, xuất khẩu của Việt Nam sẽ chịu tác động mạnh hơn.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy: Sau 4 tháng xuất siêu liên tiếp, đến tháng 5/2018, Việt Nam đã nhập siêu 500 triệu USD. Kết quả này chủ yếu do Samsung đã tập trung xuất khẩu (XK) các sản phẩm Galaxy S9, S9+ trong tháng 3 làm cho kim ngạch XK điện thoại bắt đầu có xu hướng giảm từ tháng 4. Tính chung 5 tháng đầu năm, Việt Nam xuất siêu 3,39 tỷ USD.

Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 10,39 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 13,78 tỷ USD. Những số liệu nói trên cho thấy, khu vực DN trong nước vẫn chủ yếu nhập siêu, trong khi đó, khu vực DN FDI xuất siêu với kim ngạch khá lớn. Đây là một thách thức không nhỏ cho nền kinh tế nước nhà, bởi như Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh đã nhận định, xuất khẩu nếu cứ mãi phụ thuộc vào khu vực FDI sẽ tiềm ẩn những rủi ro.

Quá phụ thuộc sẽ nhiều rủi ro

Không thể phủ nhận những đóng góp lớn của khu vực DN FDI vào sự phát triển kinh tế của đất nước, đặc biệt là những tập đoàn đa quốc gia lớn như Samsung, Honda, Metro vẫn đang có vai trò dẫn dắt… Tuy vậy, điều này lại đang làm dấy lên những quan ngại về một nền kinh tế phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư nước ngoài. Giới chuyên gia kinh tế bày tỏ lo ngại, khu vực kinh tế trong nước đang ngày càng trở nên yếu thế so với khu vực FDI. Tốc độ tăng trưởng kinh tế phụ thuộc nhiều vào khối DN FDI sẽ khiến nền kinh tế mất tự chủ và nội lực ngày càng trở nên suy yếu.

“Nếu lệ thuộc quá lớn mà không phát huy nội lực thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến phát triển của nền kinh tế. Đồng thời khi nền kinh tế thế giới có nhiều biến động, họ rút vốn thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển kinh tế cũng như tốc độ tăng trưởng của đất nước”- chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long trao đổi với báo giới.

Đưa ra giải pháp để cân bằng cán cân thương mại, để giảm việc phụ thuộc vào một khu vực DN cũng như giảm nhập siêu, thậm chí là xuất siêu bền vững, ông Lê Quốc Phương- nguyên phó giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công thương) cho rằng, nhất định phải xây dựng thành công ngành công nghiệp hỗ trợ. “Công nghiệp hỗ trợ giúp Việt Nam giảm nhập khẩu. Ví dụ, khi sản xuất ôtô, xe máy, Việt Nam tự sản xuất lốp, bánh, linh phụ kiện.

Tiếp đến, DN trong nước phải giảm nhập siêu. Giảm bằng cách nào? DN trong nước phải chú trọng sử dụng các nguyên phụ liệu, linh phụ kiện trong nước, từ đó mới giảm được nhập khẩu. Muốn khuyến khích được các DN trong nước sử dụng các linh kiện, phụ tùng nội địa, ngoài nỗ lực phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, cần có chính sách khuyến khích, tạo động lực để DN giảm nhập khẩu từ nước ngoài”- theo ông Phương.

Được biết, trong các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu năm 2018, Bộ Công thương cũng đã đề ra 3 nhóm giải pháp lớn. Cụ thể là nhóm giải pháp tác động về phía cung; nhóm giải pháp tác động về phía cầu và nhóm giải pháp có tác dụng hỗ trợ, tác động vào khâu tổ chức sản xuất, kết nối giữa cung và cầu. Giới chuyên gia cho rằng, xét đến cùng, hóa giải nghịch lý trong XK không phải là kéo giảm sức cạnh tranh của khu vực FDI mà phải tìm cách nâng cao năng lực của khu vực DN trong nước. Mà muốn vậy, một lần nữa vai trò kiến tạo của Nhà nước đi đôi với sự nỗ lực, chủ động nâng cao nội lực của mỗi DN.