Cẩn trọng mua hàng trực tuyến

Chị Nguyễn Thị Huế (sinh viên trường Đại Học Y) chia sẻ, ngày 24/11, chị có đặt mua 1 cái áo mùa đông trị giá 550.000 đồng trên shoppe. Sau 3 ngày, tức là ngày 27/11 chị đã nhận được hàng và thanh toán đầy đủ.

Vậy nhưng đến ngày 28/11 chị lại nhận được cuộc điện thoại nói là có đơn hàng giá 240.000 đồng, hàng đã được về đúng địa chỉ và đề nghị thanh toán.“Tôi đã khẳng định là không đặt hàng nhưng shipper đã lên giọng với tôi, thậm chí buông lời đe doạ” – chị Huế kể.

Nhiều người dân mua hàng online thời điểm cuối năm này cũng đã chia sẻ, có nhiều người điện thoại gọi đến báo giao hàng trong khi họ hoàn toàn không đặt hàng ở đại lý nào.

Số liệu từ Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) công bố tại sự kiện khởi động chiến dịch “Chống lừa đảo trực tuyến năm 2025”, cho thấy năm 2024 thiệt hại do lừa đảo qua mạng tại Việt Nam ước tính gần 20.000 tỷ đồng.

Hơn 125.000 website giả mạo, mạo danh cơ quan, tổ chức được ghi nhận, với hàng trăm kịch bản, chiêu trò ngày càng tinh vi.

Theo đó, tội phạm mạng hoạt động mạnh, với những thủ đoạn lừa đảo tinh vi, biến đổi liên tục như: giả mạo thương hiệu lớn, mạo danh nhân viên sàn thương mại điện tử, các chiêu “sale sốc - hoàn tiền ảo”, lừa thanh toán qua ví điện tử, cho tới việc sử dụng deepfake để chiếm lòng tin người dùng.

Theo Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, những bẫy lừa trên các nền tảng mua sắm trực tuyến thường bắt đầu từ những hành động rất nhỏ: một cú click, một mã QR, một cuộc gọi video... Chỉ vài giây mất cảnh giác, người dân có thể mất dữ liệu cá nhân, tài khoản mạng xã hội, thậm chí là toàn bộ tài chính.

Ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia khuyến cáo, Việt Nam cần triển khai đồng bộ khiên 3 lớp: hành lang pháp lý đủ mạnh, công nghệ phòng vệ hiệu quả và kỹ năng số phổ cập đến người dân.

Bên cạnh đó, để mua sắm an toàn, người tiêu dùng cần thực hành những nguyên tắc cơ bản khi mua sắm trực tuyến, đó là kiểm tra nguồn bán hàng. Ưu tiên mua hàng trên website chính thức của sàn thương mại điện tử có đánh dấu xác thực; với website lạ, cần kiểm tra thông tin doanh nghiệp, địa chỉ, số điện thoại; tra cứu đánh giá người mua. Nếu nghi ngờ, tìm tên trang trên công cụ tìm kiếm kèm từ “lừa đảo”, “scam”.

Không cung cấp thông tin nhạy cảm qua đường link lạ. Tuyệt đối không nhập số thẻ, mã OTP, mật khẩu vào các đường link nhận qua tin nhắn, email hoặc chat không chính thức, bởi ngân hàng và sàn không bao giờ yêu cầu mã OTP dưới dạng “xác nhận hoàn tiền” qua link.

Kiểm tra dấu hiệu giao dịch giả mạo. Việc các chương trình khuyến mãi “giá sốc” kèm yêu cầu chuyển khoản trước qua tài khoản cá nhân là dấu hiệu cho thấy có thể có hành vi lừa đảo. Người tiêu dùng nên chọn thanh toán qua cổng của sàn, ví điện tử có bảo hiểm người dùng hoặc chọn “thanh toán khi nhận hàng” nếu có.

Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cũng khuyến nghị, cần tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra các hoạt động thương mại điện tử, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong phát hiện, xử lý các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, giả mạo thương hiệu.

Hoàn thiện khung pháp lý về quản lý hoạt động thương mại điện tử, đặc biệt là quy định rõ trách nhiệm của sàn giao dịch, nền tảng mạng xã hội, đơn vị trung gian thanh toán và doanh nghiệp quảng cáo trực tuyến trong việc ngăn chặn, xử lý hành vi gian lận.

Các doanh nghiệp thương mại điện tử cần tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp luật về đăng ký, thông báo hoạt động thương mại điện tử, công khai, minh bạch thông tin về hàng hóa, dịch vụ, điều kiện giao dịch, chính sách bảo hành, hoàn trả.

Đồng thời, tăng cường kiểm soát nội bộ đối với người bán, sản phẩm, nội dung quảng cáo, thiết lập cơ chế xác minh người bán, rà soát sản phẩm vi phạm và xử lý nghiêm các trường hợp gian lận. Đặc biệt, các doanh nghiệp thương mại điện tử phải đảm bảo an toàn thông tin và dữ liệu cá nhân của khách hàng, áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến như xác thực giao dịch, mã hóa dữ liệu, thanh toán an toàn, đồng thời chủ động phối hợp với cơ quan quản lý trong việc cung cấp thông tin, chứng cứ phục vụ công tác điều tra, xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thương mại điện tử…