Cần vượt qua 3 khó khăn, rào cản khi chuyển đổi phương tiện xanh, sạch

Cần vượt qua 3 thách thức lớn

Tại Quyết định số 876 ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành Giao thông vận tải.

Cụ thể: từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới phải là xe sử dụng điện, năng lượng xanh. Giai đoạn đến năm 2050, 100% xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.

Theo thực tế hiện nay Hà Nội đang có 2.034 xe buýt trợ giá nhưng chỉ có 277 xe sử dụng năng lượng sạch, bao gồm 139 xe CNG và 138 xe buýt điện đạt 13,6% toàn mạng. Trên 1.200 xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro IV trở lên. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn hơn 1.575 phương tiện đang sử dụng nhiên liệu diezel cần thay thế.

Nhưng thực tế việc chuyển đổi đang gặp rất nhiều thách thức về khung chính sách hỗ trợ doanh nghiệp buýt, trợ giá, trạm sạc cho xe điện…

Chiều ngày 28/11, tại buổi tọa đàm của Báo Giao thông bàn về chủ đề: "Hà Nội làm gì để xanh hoá xe buýt?", ông Phạm Đình Tiến, Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho biết, tỉ lệ sử dụng phương tiện năng lượng xanh của Hà Nội hiện nay khoảng 13,6%. Con số này còn khiêm tốn so với những mục tiêu, kỳ vọng đặt ra.

"Qua hơn 1 năm đưa các phương tiện vào sử dụng, chúng tôi nhận thấy nhân dân và hành khách đi xe buýt đều ủng hộ, đánh giá cao về chất lượng dịch vụ. Xe buýt vận hành êm ái, không dầu mỡ, khí thải, bên trong có hệ thống âm thanh, đèn led, thái độ nhân viên lịch sự, thân thiện", ông Tiến cho hay.

Cũng theo ông Tiến, việc chuyển đổi phương tiện xe buýt sang phương tiện xanh, sạch có nhiều khó khăn. Có thể kể đến 3 thách thức chính:

"Thứ nhất là vốn đầu tư. Theo tính toán, chi phí đầu tư phương tiện xanh cao gấp 2,4 lần so với xe buýt truyền thống sử dụng diesel. Chi phí này ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn lực của doanh nghiệp. Kèm theo đó là nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng liên quan đến trạm sạc điện, hệ thống trạm biến áp, nguồn cấp điện, hệ thống điều khiển.

Thách thức thứ hai là việc chuyển đổi đòi hỏi triển khai đồng bộ quy hoạch điện từ trạm sạc, trạm cấp nhiên liệu, chiến lược xây dựng hạ tầng sạc điện cung cấp cho phương tiện xanh.

Thứ ba là hiện nay cơ quan chức năng hiện nay vẫn chưa có cơ chế hướng dẫn doanh nghiệp, nhà đầu tư để xã hội hóa đầu tư cơ sở hạ tầng cung cấp năng lượng xanh cho phương tiện, phục vụ quá trình chuyển đổi xe buýt xanh", ông Tiến khẳng định.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho hay, để xây dựng hạ tầng nguồn điện, trạm sạc cho phương tiện xanh, cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của ngành điện, các depot của xe buýt điện đều cần hệ thống sạc rất lớn đủ cho đoàn xe hoạt động 2 ca/ngày; trạm biến áp sử dụng cũng phải là trạm biến áp trung áp.

"Do đó, cần phải đưa vào quy hoạch của ngành điện về hạ tầng điện dành cho phương tiện xanh để đủ đáp ứng nhu cầu cho mạng lưới xe buýt xanh và cả các phương tiện khác.

Với lộ trình chuyển đổi 2.000 xe buýt điện trong 15 năm, trung bình mỗi năm, Hà Nội phải thay thế 160 phương tiện, chưa kể tuyến mới khi đấu thầu, phương tiện cũng phải là xe xanh, sạch.

Hiện nay, ban ngày là cao điểm tiêu thụ điện nhưng khi toàn bộ xe buýt được chuyển đổi sang phương tiện năng lượng xanh thì ban đêm cũng là cao điểm sử dụng điện khi toàn bộ xe buýt sẽ sạc điện vào thời điểm này", ông Hải nói.

Sử dụng năng lượng xanh là xu thế tất yếu

Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội cho biết, có thể nói, trong việc triển khai Quyết định 876 của Chính phủ, Sở GTVT Hà Nội đã đi đầu khá tích cực, đưa vào vận hành các phương tiện xanh, sạch. Hiện nay, tại Hà Nội đã có tuyến xe buýt sử dụng CNG và xe buýt điện.

"Phương tiện xanh là phương tiện sử dụng nhiên liệu tái tạo, có hiệu suất cao, có ứng dụng công nghệ thông minh, có tác động tích cực, giảm thiểu tác hại cho môi trường.

Các phương tiện CNG và buýt điện do Hà Nội vận hành đã đem đến những hiệu ứng tích cực, được nhân dân tiếp nhận, bằng chứng là sản lượng tăng không ngừng, lượng khách đi lại thường xuyên cao", ông Hải khẳng định.

Tuy nhiên, theo ông Hải quá trình vận hành sẽ có nhiều vấn đề, cần tiếp tục điều chỉnh những cơ chế, chính sách tạo thuận lợi cho sự phát triển của loại hình phương tiện này.

Vì vậy, TP Hà Nội cũng đã chỉ đạo, xây dựng ngay đơn giá định mức cho loại hình phương tiện mới, đây là yếu tố quyết định chất lượng dịch vụ từ đó quyết định lượng hành khách sử dụng.

Cùng đó, cần có những điều chỉnh tuyến, điều chỉnh mô hình quản lý (trong đó có quản lý vé)", ông Hải khẳng định.

Theo ông Hải, hiện nay, xe điện là điển hình cho phương tiện xanh khi không chỉ sử dụng năng lượng sạch mà còn có nhiều ứng dụng trí tuệ nhân tạo thông minh, giảm phát thải, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Theo thống kê cho thấy với 9 tuyến vận hành xe buýt điện, sản lượng đạt được năm 2023 khoảng 19,6 triệu lượt hành khách, tăng 16,9% so với kế hoạch năm 2023 và tăng 136% so với cùng kỳ.