Chạy đua đưa dữ liệu lên không gian
Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra cơn khát dữ liệu chưa từng có, kéo theo nhu cầu xây dựng hàng loạt trung tâm dữ liệu trên toàn cầu.
Theo dự báo của hãng Goldman Sachs, đến năm 2030, nhu cầu điện cho trung tâm dữ liệu có thể tăng tới 165%. Trước thách thức về không gian và năng lượng sạch, một số doanh nghiệp đang hướng đến giải pháp táo bạo: đưa trung tâm dữ liệu ra ngoài không gian, nơi có thể khai thác nguồn năng lượng Mặt trời dồi dào và liên tục, không bị giới hạn bởi thời tiết, đêm tối hay các mùa trong năm.
Tại châu Âu, dự án ASCEND do Công ty Thales Alenia Space (Pháp) dẫn đầu đang nghiên cứu tính khả thi của việc xây dựng trung tâm dữ liệu ngoài quỹ đạo để giảm phát thải CO2. Nghiên cứu cho rằng mô hình này có thể thân thiện với môi trường hơn, nhưng cần phát triển loại tên lửa phát thải thấp gấp 10 lần hiện nay.
Ở Trung Đông, công ty khởi nghiệp Madari Space (Abu Dhabi) dự kiến năm 2026 sẽ phóng một thiết bị lưu trữ và xử lý dữ liệu nhỏ vào không gian trong chương trình của Liên hợp quốc. Giám đốc điều hành Shareef Al Romaithi cho biết, việc xử lý dữ liệu ngay trong không gian giúp giảm thời gian truyền tải, đặc biệt cho các vệ tinh quan sát Trái đất.
Trong khi đó, Trung Quốc đã phóng 12 vệ tinh đầu tiên trong kế hoạch 2.800 vệ tinh xử lý dữ liệu trên quỹ đạo. Tại Mỹ, Công ty Lonestar Data Holdings cho biết họ đã thử nghiệm trung tâm dữ liệu mini trên Mặt trăng, còn Công ty Starcloud (bang Washington) chuẩn bị phóng vệ tinh gắn chip Nvidia H100, đây là hệ thống máy tính mạnh nhất được đưa vào không gian.
Theo Giám đốc Philip Johnston của Starcloud, “trong 10 năm tới, phần lớn trung tâm dữ liệu mới sẽ nằm ngoài Trái đất do hạn chế về năng lượng và diện tích trên hành tinh này”. Tuy nhiên, ông thừa nhận thách thức lớn là tản nhiệt trong môi trường chân không và chống bức xạ vũ trụ.
Chi phí cũng là rào cản không nhỏ. Lonestar đã ký hợp đồng 120 triệu USD để chế tạo 6 vệ tinh lưu trữ, chiếc đầu tiên dự kiến phóng vào năm 2027, mỗi lần phóng tốn khoảng 10 triệu USD, nhưng dung lượng lưu trữ vẫn còn khiêm tốn so với các trung tâm dữ liệu mặt đất.
Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi. Giáo sư Quentin Parker (Đại học Hong Kong) nhận định: “Hiện tại, giải pháp này chưa thực sự khả thi về mặt kinh tế, trong khi vẫn tồn tại nhiều rủi ro như rác vũ trụ, bức xạ và tác động của môi trường vũ trụ”.
