'Chạy đua' giải mã biến thể Covid-19 mới

Theo Tiến sĩ Jesse Bloom, chuyên gia nghiên cứu sự tiến hóa của virus tại Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson (Mỹ), biến thể mới gây bệnh Covid -19 được đặt tên là BA.2.86, hay Pirola. Nó có nhiều hơn 30 đột biến trên protein gai so với biến thể phụ BA.2 của Omicron.

Bà Bloom giải thích rằng điều đó đã tạo điều kiện để BA.2.86 tiến hóa nhảy vọt về kích thước, tương tự theo cách thức mà Omicron đã xuất hiện.

Ngày 17/8 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ định BA.2.86 là “biến thể đang được giám sát”, khuyến khích các quốc gia theo dõi và báo cáo các trình tự gien mà họ tìm thấy.

Một biến thể đang “được giám sát” nếu như gây bệnh thể năng hơn, hay có thể trốn tránh hệ miễn dịch và các phương pháp điều trị hiện có, có thể được nâng hạng thành biến thể “cần quan tâm” hoặc “đáng lo ngại”. Hiện danh sách các biến thể “cần quan tâm” gồm có XBB.1.5, XBB.1.16 và EG.5. WHO vẫn đang bỏ trống dang sách biến thể “đáng lo ngại”.

Biến thể này được phát hiện lần đầu tiên bởi các nhà khoa học ở Israel vào ngày 13/8. Kể từ đó, Đan Mạch đã báo cáo có ba ca mắc BA.2.86 tại nước này. Hai ca khác đã được ghi nhận lần lượt tại Mỹ và Anh.

Tính đến nay, chỉ có 6 ca nhiễm BA.2.86 được báo cáo tại 4 quốc gia. Tuy nhiên, các nhà dịch tễ học lo lắng con số thực tế có thể lớn hơn do việc giám sát các biến thể trên toàn thế giới đã bị hủy bỏ.

“Thật bất thường khi SARS-CoV-2 thay đổi đáng kể như vậy và phát triển 30 đột biến mới. Lần cuối cùng chúng tôi chứng kiến sự thay đổi lớn như vậy là khi Omicron xuất hiện” - ông Morten Rasmussen, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Statens Serum Institut (SSI) của Đan Mạch, cho biết.

3 trường hợp mắc tại Đan Mạch sinh sống ở các vùng khác nhau và dường như không có liên hệ với nhau.

Nhóm chuyên gia tại SSI nhấn mạnh rằng hiện vẫn còn quá sớm để đưa ra thông tin chi tiết về mức độ nghiêm trọng hoặc khả năng lây lan của biến thể mới. Họ đang trong quá trình phát triển biến thể này để tìm hiểu cách thứ nó chống lại các kháng thể của con người.

Trong khi đó, Tiến sĩ Mandy Cohen - Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ vừa đưa ra khẳng định, biến thể mới là không đáng báo động.

“Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng hơn bao giờ hết để phát hiện và ứng phó với những thay đổi của virus gây Covid-19. Chúng tôi đang theo dõi dòng mới này” - bà Cohen khẳng định.

Trong bản đánh giá mối đe dọa mới về biến thể BA.2.86, Cơ quan An ninh Y tế Anh (UKHSA) cho biết việc các ca nhiễm ở 4 quốc gia khác nhau là những người không có lịch sử du lịch gần đây đã cho thấy dấu hiệu về “sự lây truyền quốc tế”.

Báo cáo cho biết các trình tự gien được tìm thấy rất giống nhau. Điều này chỉ ra rằng chúng mới xuất hiện gần đây và đang lan nhanh chóng, mặc dù UKHSA lưu ý bản đánh giá của họ chỉ có độ tin cậy thấp do chưa có nhiều trình tự gien.

Hồi tháng 3, Nhà Trắng đã thăm dò ý kiến của hơn chục chuyên gia về Covid -19 về khả năng xuất hiện một biến thể đột biến cao trong vòng hai năm tới. Hầu hết các chuyên gia đã kết luận khả năng xảy ra trong khoảng từ 10 - 20%.

Biến thể phụ XBB EG.5 hiện là biến thể chiếm ưu thế tại Mỹ, ước tính gây ra khoảng 20% tổng số ca nhiễm mới ở quốc gia này. Biến thể phổ biến tiếp theo, FL.1.5.1, đã phát triển nhanh chóng và hiện gây ra khoảng 13% trong tổng số các trường hợp mới.

Sự xuất hiện của BA.2.86 tại 4 quốc gia thuộc 3 châu lục khác nhau và không có sự liên quan cho thấy đây là biến thể nhiều khả năng bắt đầu lan rộng trên toàn cầu mà không bị phát hiện trong một khoảng thời gian. Trong báo cáo mới, Cơ quan An ninh y tế Anh (UKHSA) cũng đồng ý rằng việc các trình tự gien được tìm thấy ở những người gần đây không có hoạt động đi lại là bằng chứng cho thấy biến thể mới đã lây lan trong phạm vi quốc tế.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã nhanh chóng đưa BA.2.86 vào danh sách "biến thể đang được theo dõi" do Pirola có số lượng đột biến cao. WHO đang theo dõi đến 10 biến thể và các biến thể phụ của chúng. UKHSA đã phát cảnh báo đối với biến thể mới, nhưng chưa có sự điều chỉnh liên quan đến các biện pháp phòng ngừa, bởi cơ quan này chưa nắm đủ dữ liệu để có thể đưa ra kết luận về mức độ nguy hiểm của BA.2.86