Chính phủ đề xuất hai cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết Chính phủ đề xuất hai chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Chính sách thứ nhất, tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện có điện áp từ 110 kV trở lên của Dự án thành các dự án độc lập, nguồn vốn được bố trí từ ngân sách trung ương và địa phương. Các địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam là cấp có thẩm quyền, tổ chức lập, quyết định đầu tư, thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn và việc đầu tư các hạng mục liên quan đến nội dung này không phải lập chủ trương đầu tư.

Nguồn vốn ngân sách trung ương cấp trực tiếp cho địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam để thực hiện; trường hợp ngân sách trung ương chưa kịp bố trí, các địa phương được chủ động cân đối nguồn ngân sách địa phương để thực hiện, ngân sách trung ương sẽ hoàn trả cho ngân sách địa phương sau khi cân đối được vốn. Giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết khoản này.

Chính phủ cho biết, việc cho phép các địa phương được ứng nguồn ngân sách, bố trí nguồn ngân sách địa phương hoặc tự chủ động cân đối nguồn vốn ngoài ngân sách thuộc theo thẩm quyền để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là cần thiết, tăng tính chủ động, đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Chính sách thứ hai, trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các phương thức đầu tư (nếu có) để kịp thời triển khai Dự án và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho rằng, việc bổ sung cơ chế, chính sách cho Dự án là cần thiết, phù hợp chủ trương của Đảng về huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, khơi thông nguồn lực tư nhân vào hạ tầng trọng điểm, đổi mới phương thức và đa dạng hóa hình thức đầu tư, đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm.

Về chính sách một, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy việc Quốc hội cho phép tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án quan trọng quốc gia thành dự án thành phần đã có tiền lệ tại Nghị quyết số 38/2017/QH14 đối với Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Do đó, đề xuất của Chính phủ về việc tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện từ 110 kV trở lên của Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thành dự án riêng là có cơ sở.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị làm rõ khái niệm “dự án độc lập”; xác định rõ sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi, thời gian hoàn thành các dự án độc lập và sự đồng bộ, thống nhất của toàn Dự án; bảo đảm không gây khó khăn, lãng phí nguồn lực khi chưa xác định được hướng tuyến, phạm vi, ranh giới thực hiện và kiểm soát chặt chẽ tổng mức đầu tư Dự án.

Về chính sách thứ hai, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy Quốc hội đã có quy định tại Nghị quyết số 172/2024, do vậy việc đề xuất chính sách trên là không cần thiết.

Về kiến nghị Quốc hội chấp thuận bổ sung các chính sách áp dụng cho Dự án vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Ủy ban cho rằng, trong trường hợp chính sách đề xuất được Quốc hội chấp thuận thì việc quy định bổ sung chính sách áp dụng cho Dự án tại Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV là phù hợp.