Chính sách tiền tệ bước vào giai đoạn thận trọng

Nhận diện các biến số

Tỷ giá USD/VND trong 1 tuần trở lại đây có xu hướng hạ nhiệt. Ngày 13/11, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố tỷ giá trung tâm của đồng Việt Nam với USD hiện ở mức 25.129 đồng. Tỷ giá USD tại Sở giao dịch NHNN mua vào - bán ra ở mức: 23.923 đồng - 26.335 đồng.

Tuy nhiên có điểm cần lưu ý, chênh lệch giữa tỷ giá ngân hàng và tỷ giá tự do nới rộng. Mặc dù mức độ biến động không quá đột ngột, diễn biến này phản ánh mặt bằng tỷ giá có thể tiếp tục chịu sức ép trong những tháng cuối năm.

Trong khi đó, lãi suất có xu hướng tăng nhẹ sau thời gian dài đứng yên. Hàng loạt ngân hàng thương mại, chủ yếu thuộc nhóm vốn hóa nhỏ, đồng loạt điều chỉnh tăng lãi suất tiết kiệm cá nhân, dấu hiệu cho thấy mặt bằng huy động vốn bắt đầu nhích lên sau thời gian dài đứng yên.

Hiện tại các ngân hàng thương mại cổ phần, lãi suất tiền gửi 1 tháng dao động 1,6-4,1%/năm; 3 tháng khoảng 1,9-4,4%/năm; 6 tháng từ 2,9-5,3%/năm; 12 tháng ở mức 4,7-5,3%/năm. Với kỳ hạn dài từ 18-24 tháng trở lên, phần lớn ngân hàng trả lãi 5,8-5,95%/năm, tùy điều kiện gửi.

Giới chuyên gia cũng nhìn nhận, việc các ngân hàng tăng lãi suất huy động trong thời gian này nguyên nhân một phần là do áp lực từ tỷ giá. Trong thời gian vừa qua áp lực tăng tỷ giá rất cao và tỷ giá trong 3 tháng vừa rồi có xu hướng tăng mạnh.

Một báo cáo của Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) nhận định áp lực lãi suất có thể tiếp tục tăng trong bối cảnh tín dụng vào giai đoạn cao điểm cuối năm, đồng thời nhu cầu nắm giữ VND của các ngân hàng thương mại tăng để đáp ứng các chỉ tiêu an toàn.

Do vậy theo quan điểm của ACBS, NHNN đang bước vào giai đoạn thận trọng hơn. Duy trì sự hỗ trợ tăng trưởng nhưng kiểm soát rủi ro tỷ giá, hạn chế tác động lan truyền từ thị trường quốc tế. Mặt bằng lãi suất huy động kỳ hạn dài có thể nhích tăng, trong khi lãi suất cho vay duy trì ổn định để tạo không gian cho sản xuất - kinh doanh. Về lạm phát, mặc dù lạm phát năm nay vẫn nằm trong tầm kiểm soát, song nguyên nhân chính do giá dầu giảm.

Một điểm cần lưu ý nữa là cán cân thương mại vẫn tích cực, song nhập khẩu máy móc và nguyên vật liệu đang có xu hướng tăng nhanh, đi kèm rủi ro thâm hụt nhẹ trong các tháng cao điểm. Điều này có thể tiếp tục tác động đến tỷ giá và nhu cầu điều tiết thị trường ngoại hối của nhà điều hành.

Theo dữ liệu từ Cục Thống kê, sản xuất công nghiệp cải thiện đồng bộ, phản ánh nhu cầu bên ngoài đang dần phục hồi. Một số nhóm hàng chủ lực như điện tử, dệt may, gỗ và máy móc tiếp tục ghi nhận tăng trưởng tích cực, tạo nền cho xuất khẩu phục hồi theo hướng bền vững hơn.

Sự ổn định vĩ mô của Việt Nam vẫn được duy trì tốt, nhưng môi trường điều hành tiền tệ đang bước vào giai đoạn nhạy cảm hơn khi áp lực bên ngoài gia tăng. Sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách tiền tệ và tài khóa sẽ là yếu tố then chốt để bảo vệ đà phục hồi và giảm thiểu biến động trong những tháng cuối năm.

Dư địa chính sách tiền tệ không còn nhiều?

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên cao cấp Trường Chính sách công & Quản lý Fulbright cho rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm nay, ước tính tín dụng sẽ tăng khoảng 19 - 20%. Theo đó, NHNN phải nới lỏng chính sách tiền tệ, hướng nguồn vốn vào tăng đầu tư. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là áp lực lạm phát gia tăng và áp lực tỷ giá. Điều này dự kiến sẽ còn tiếp diễn trong năm 2026, trong khi ngân hàng vẫn phải duy trì lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng.

Theo ông Thành, hiện nay có 3 yếu tố tạo áp lực tăng lãi suất thị trường: kỳ vọng lạm phát tăng; VND mất giá; tín dụng tăng và vẫn tăng mạnh hơn cung tiền.

Cụ thể, về lạm phát, mặc dù lạm phát năm nay vẫn trong tầm kiểm soát, chủ yếu do giá dầu giảm, tuy nhiên sang năm sẽ là thách thức. Do đó, theo ông Thành, chính sách tiền tệ sẽ vẫn duy trì mở rộng nhưng sẽ phải thấp hơn năm nay.

Ông Thành cũng cho rằng lạm phát cũng đã ảnh hưởng đến tỷ giá. “Theo tính toán của chúng tôi, dựa trên tỷ giá chính thức thì đến từ đầu năm đến tháng 10, VND đã mất giá 3,8% so với USD, và mất giá tới khoảng 13% so với Euro. Chúng tôi tính toán trong rổ 14 đồng tiền của các đối tác thương mại lớn nhất thì bình quân trọng số VND mất 5,1%”.

Do đó, theo chuyên gia này, áp lực 2 tháng cuối năm, NHNN vẫn phải mở rộng chính sách tiền tệ, duy trì mặt bằng lãi suất thấp.

“So với các đối tác kinh tế lớn thì chúng ta lạm phát cao nhất, nhưng lãi suất của chúng ta lại thấp. Lãi suất của Việt Nam đang ngang bằng với Hoa Kỳ, thấp hơn Trung Quốc. Nếu duy trì lãi suất thấp thì cái giá phải trả đó là sự mất giá của VND”, vị chuyên gia nhấn mạnh.

Còn theo ông Suan Teck Kin, Giám đốc Khối Nghiên cứu thị trường và Kinh tế toàn cầu, Ngân hàng UOB, Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất ASEAN, vượt qua Indonesia (5%), Malaysia (4,6–5,3%), Singapore (3,52%) và Thái Lan (2–3%). Ngành sản xuất là yếu tố tạo sự khác biệt và là động lực chính, mang lại giá trị gia tăng cao hơn so với các ngành dựa vào tài nguyên như nông nghiệp.

Cũng theo chuyên gia UOB, để đạt được mục tiêu tăng trưởng chính thức 8,3–8,5%, quý IV/2025 sẽ cần đạt mức tăng trưởng rất cao, từ 9,7–10,5%.

NHNN Việt Nam hiện có rất ít dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ. TS. Lê Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Dragon Capital bình luận, chính sách tiền tệ vẫn có một mức độ rủi ro nhất định liên quan đến tỷ giá. Tỷ giá tác động rất mạnh đến chính sách tiền tệ. Chính vì vậy, lãi suất hiện nay có xu hướng nhích lên, dù mặt bằng lãi suất toàn cầu đang đi xuống.

“Về chính sách tiền tệ trong năm 2026, tôi cho rằng, chừng nào tỷ giá còn ổn định thì chính sách tiền tệ vẫn nên duy trì xu hướng nới lỏng - còn nới lỏng đến mức nào thì chưa nên phán đoán trước” - ông Tuấn chia sẻ.

Tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt

Thông tin kết quả hoạt động ngân hàng quý III/2025 Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà nhấn mạnh, những tháng cuối năm, NHNN tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa. Mục tiêu là ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng.

Cơ quan này cũng sẽ theo dõi sát tình hình để điều hành lãi suất phù hợp, chỉ đạo TCTD tiết giảm chi phí, ứng dụng công nghệ, giảm lãi suất cho vay. Đồng thời, tiếp tục điều hành tỷ giá linh hoạt, phối hợp đồng bộ với công cụ chính sách tiền tệ.

Tín dụng sẽ tiếp tục tập trung vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, động lực tăng trưởng, kiểm soát chặt lĩnh vực rủi ro. NHNN cũng triển khai chính sách tín dụng xanh, tín dụng cho dự án trọng điểm, tín dụng phục vụ thế mạnh vùng miền.

Ông Lê Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Dragon Capital bình luận: Việt Nam đã có một nguồn dự trữ ngoại tệ có thể hỗ trợ cho việc bình ổn và đây là một yếu tố rất quan trọng ở thời điểm hiện tại. Một điều nữa là sự linh hoạt của những bộ công cụ liên quan đến chính sách tiền tệ và lãi suất. Với sự linh hoạt như vậy có thể thích ứng được tốt hơn trước những biến động của toàn cầu và NHNN đang đi đúng hướng”.

TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính - ngân hàng: Hiện chính sách tài khóa còn dư địa, tập trung vào việc cắt giảm thuế, phí; đẩy mạnh quyết liệt giải ngân đầu tư công. Cần tính toán chính sách tài khóa cho năm tới ra sao trong bối cảnh Việt Nam đang sửa đổi rất nhiều luật liên quan tới thuế, phí. Dư địa chính sách tiền tệ hiện eo hẹp, nên rất khó giảm thêm lãi suất.