Chủ động chặn dịch bệnh bùng phát sau mưa lũ
Sau nhiều ngày mưa lớn gây ngập lụt diện rộng ở miền Bắc, nhiều khu vực vẫn ngập nước, rác thải ứ đọng. Ngành y tế cảnh báo nguy cơ bùng phát các dịch bệnh nguy hiểm như tiêu chảy cấp, sốt xuất huyết (SXH), bệnh ngoài da, viêm đường hô hấp và uốn ván.
Sau thiên tai là nguy cơ dịch bệnh
Những ngày qua, hoàn lưu bão số 11 gây mưa lớn kéo dài khiến nhiều địa phương miền Bắc như Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội… bị ngập sâu, hệ thống thoát nước tê liệt, rác thải và xác động vật trôi nổi gây ô nhiễm nghiêm trọng. Khi nước rút, bên cạnh bùn đất và thiệt hại vật chất, còn tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh âm thầm lan rộng.
Theo TS.BS Trương Anh Thư – Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn (Bệnh viện Bạch Mai), sau mỗi đợt mưa lũ, môi trường sống thường bị ô nhiễm nặng nề. Nước bẩn, chất thải và xác động vật tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn, virus sinh sôi. Các bệnh dễ phát sinh gồm: bệnh đường hô hấp (viêm phổi, cúm, Covid-19), bệnh đường tiêu hóa (tiêu chảy, tả, thương hàn, viêm gan A/E), nhiễm trùng da, uốn ván do vết thương tiếp xúc nước bẩn, và các bệnh do muỗi truyền như SXH, sốt rét…
“Trong điều kiện ô nhiễm và ẩm thấp sau lũ, chỉ cần lơ là trong vệ sinh cá nhân, xử lý nguồn nước và chất thải, dịch bệnh có thể bùng phát trong thời gian rất ngắn. Tại các cơ sở y tế, nguy cơ nhiễm khuẩn chéo cũng tăng cao khi tiếp nhận người bệnh từ vùng ngập lụt nếu không kiểm soát nghiêm ngặt quy trình sàng lọc và khử khuẩn” - BS Trương Anh Thư cho biết thêm.
Thực tế tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương những ngày gần đây đã ghi nhận nhiều ca mắc SXH Dengue nặng sau mưa bão. BSCKII Nguyễn Thanh Bình - Phó trưởng Khoa Vi rút - Ký sinh trùng cho biết, bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân SXH trong tình trạng nặng, có sốc, xuất huyết dưới da, tràn dịch màng phổi. Rất may, phần lớn được phát hiện sớm, điều trị kịp thời nên chưa có biến chứng đáng tiếc.
Các chuyên gia lý giải, mưa ngập và nước đọng tạo điều kiện cho muỗi Aedes aegypti sinh sản nhanh, khiến mật độ muỗi tăng đột biến ở khu dân cư nếu không xử lý kịp thời.
Tình hình cũng được Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội cảnh báo khẩn: Môi trường ngập úng sau bão làm gia tăng nguy cơ bùng phát tiêu chảy cấp, đau mắt đỏ, nấm da, ghẻ, viêm nang lông và đặc biệt là SXH. Đại diện CDC Hà Nội cho biết, đã yêu cầu các địa phương dự trữ thuốc, hóa chất, sẵn sàng đội cơ động phòng, chống dịch và giám sát ổ bệnh ngay từ đầu.
Theo các chuyên gia dịch tễ, sau bão lũ, chuỗi nguy cơ “nước bẩn – vật trung gian – dịch bệnh” có thể xảy ra đồng thời ở nhiều nhóm bệnh khác nhau. Với bệnh tiêu chảy, chỉ một nguồn nước sinh hoạt nhiễm khuẩn E.coli hay Campylobacter cũng đủ khiến hàng chục người mắc. Với SXH, chỉ cần vài ổ nước đọng trong xô, chậu, chén, bể chứa là đã đủ để muỗi sinh sản ồ ạt trong vòng 5 - 7 ngày.
“Sau thiên tai, y tế không chỉ đối mặt với thương tích và ngộ độc thực phẩm, mà còn phải kiểm soát các bệnh truyền nhiễm có thể bùng phát thành ổ dịch. Khi môi trường ô nhiễm, sức đề kháng của con người giảm, chỉ cần chậm một bước là dịch chồng dịch” – BS Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh.
Chú trọng vệ sinh môi trường
Khi nước rút, công tác vệ sinh môi trường và phòng chống dịch bệnh được ví như “trận chiến thứ hai” của ngành y tế. Bởi sau thiên tai, chỉ cần buông lỏng vài ngày, vi khuẩn và virus có thể nhân lên gấp bội, tạo thành mầm dịch khó kiểm soát.
Bộ Y tế nhấn mạnh mưa bão, lũ lụt là “môi trường thuận lợi” cho vi khuẩn, virus và trung gian truyền bệnh sinh sôi, với các nhóm bệnh có khả năng gia tăng gồm tiêu chảy cấp, bệnh đường hô hấp, bệnh về mắt, bệnh ngoài da, SXH và các bệnh lây truyền qua nước bẩn; đồng thời yêu cầu tuyệt đối không sử dụng gia súc, gia cầm chết làm thực phẩm, mọi nguồn nước bị ngập, ô nhiễm phải được lọc và khử trùng trước khi dùng.
Với người dân, biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất vẫn là giữ 3 “sạch”: tay sạch, nước sạch, thực phẩm sạch. Bộ Y tế khuyến cáo rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch cồn sau khi tiếp xúc nước bẩn; không sử dụng thực phẩm ôi thiu hoặc gia cầm chết do ngập; thực hiện ăn chín, uống sôi; dùng dung dịch clo để khử trùng nước sinh hoạt; vệ sinh nhà cửa, trường học, nhà bếp bằng dung dịch sát khuẩn loãng. Riêng với SXH, cần đậy kín các vật chứa nước, loại bỏ phế liệu có thể đọng nước, ngủ màn kể cả ban ngày, và tiêm vắc xin phòng bệnh nếu có điều kiện.
Các chuyên gia dịch tễ nhấn mạnh, việc phòng chống dịch sau bão lũ không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế mà còn là trách nhiệm của từng gia đình, từng khu dân cư. Nếu mỗi hộ dân thực hiện đúng khuyến cáo, phối hợp cùng lực lượng y tế trong giám sát và vệ sinh môi trường, nguy cơ bùng phát dịch bệnh có thể giảm đáng kể.
