Chủ động để hàng Việt vươn xa
Hội nhập sâu rộng mở ra cơ hội lớn cho hàng hóa Việt vươn xa, nhưng cũng đặt ra những “rào cản mềm” ngày càng khắt khe, từ quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn lao động, đến trách nhiệm môi trường...
Hội nhập không chỉ là mở cửa thị trường, mà còn là cuộc kiểm tra sức bền của DN Việt Nam trên con đường phát triển dài hạn. Khi quy tắc toàn cầu ngày càng khắt khe, chỉ những DN đủ nội lực, hiểu luật và làm đúng ngay từ đầu mới có thể đi đường dài.
Không chỉ nỗ lực đáp ứng quy định thuế quan hay xuất xứ, nhiều doanh nghiệp (DN) Việt Nam đang thay đổi cách làm để đạt chuẩn quốc tế ngay từ khâu quản trị. Bà Đinh Thị Hương Giang - Giám đốc Tư vấn của Grant Thornton Việt Nam cho rằng, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu đòi hỏi DN phải vượt qua bước kiểm tra gắt gao liên quân đến thẩm định nhà cung cấp. Các tập đoàn đa quốc gia hiện nay không chỉ quan tâm đến năng lực sản xuất còn đánh giá toàn diện về tính minh bạch tài chính, tuân thủ pháp lý, tiêu chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị), cũng như khả năng quản trị rủi ro. “DN không nên xem việc thẩm định nhà cung cấp là gánh nặng, mà là cơ hội nâng cấp chuẩn mực nội tại” - bà Giang nói. Theo bà Giang, một lộ trình ba giai đoạn có thể giúp DN Việt “lột xác”. Theo đó, 6 tháng đầu thực hiện chuẩn hóa báo cáo tài chính, minh bạch hồ sơ pháp lý; sau đó, tăng cường kiểm soát rủi ro, đào tạo kế toán,...; cuối cùng thực hiện kiểm toán độc lập, tích hợp quản trị rủi ro và đáp ứng tiêu chí ESG. Bà Giang nhấn mạnh, khi đã chuẩn hóa quản trị, DN không chỉ dễ dàng vượt qua thẩm định quốc tế mà còn tăng sức hấp dẫn với nhà đầu tư và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Bà Trần Thị Ngọc Lan – sáng lập Công ty TNHH Trà ANTO và đại diện Công ty CP May Chiến Thắng cho biết, nhờ tăng tỷ lệ nội địa hóa nguồn nguyên liệu và tuân thủ chuẩn chất lượng trong ngành thực phẩm, dược phẩm, đơn vị này đã xuất khẩu thành công sang Hàn Quốc, Hà Lan và hưởng thuế nhập khẩu 0%. Riêng Công ty May Chiến Thắng đạt 90% doanh thu xuất khẩu sang Châu Âu (EU), nhờ tối ưu chuỗi cung ứng và đáp ứng tiêu chuẩn bền vững. Bà Lan chia sẻ, để vượt qua hàng rào kỹ thuật, DN cần đầu tư mạnh vào bao bì, nhãn mác, phù hợp với quy định từng thị trường; đồng thời hợp tác với tổ chức kiểm định quốc tế để chứng minh chất lượng.
Theo bà Bùi Hoàng Yến - đại diện Văn phòng Cục Xúc tiến Thương mại phía Nam (Bộ Công thương), Việt Nam đã ký 18 Hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó 17 hiệp định đã có hiệu lực, mở ra cơ hội tiếp cận hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan của DN Việt chỉ ở mức 30 - 40%. Các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Ấn Độ, ASEAN có tỷ lệ sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) cao (40–65%), nhưng ở các FTA thế hệ mới như CPTPP hay RCEP, tỷ lệ này vẫn rất thấp, chỉ từ 1,8 - 8,8%. Bà Yến khẳng định, nguyên nhân đến từ sự phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu, năng lực nội địa hóa hạn chế và khó khăn trong việc đáp ứng tiêu chuẩn môi trường, lao động, sở hữu trí tuệ. Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2024, Bộ Công Thương đã ghi nhận 57 cảnh báo kiểm dịch động – thực vật, tăng 80% so với cùng kỳ năm trước. Trước thực tế này, Chính phủ đã ban hành một số quy định nhằm tăng cường thực hiện, khai thác hiệu quả các FTA giúp DN hiểu rõ hơn về cách thức chứng minh xuất xứ, tận dụng ưu đãi thuế và thích ứng với tiêu chuẩn mới. “Nếu biết biến thách thức thành động lực, DN Việt hoàn toàn có thể vươn lên và định vị lại mình trong bản đồ thương mại toàn cầu” - bà Yến khuyến cáo.
