Chủ động ứng phó phòng vệ thương mại
Các cuộc điều tra về phòng vệ thương mại (PVTM) không chỉ gia tăng về số lượng mà còn trở nên phức tạp hơn khi các quốc gia điều tra đưa ra nhiều quy định nghiêm ngặt hơn.
Ngày 9/9 vừa qua, Cục PVTM (Bộ Công thương) nhận được thông tin về việc Cục Ngoại thương Thái Lan (DFT- Cơ quan điều tra PVTM) đã khởi xướng điều tra tự vệ đối với sản phẩm nhựa polypropylene nhập khẩu. Cục PVTM khuyến nghị Hiệp hội Nhựa Việt Nam: thông báo cho các doanh nghiệp (DN) sản xuất, xuất khẩu (XK) có liên quan; khuyến nghị các DN tham gia gửi ý kiến bình luận, thông tin, bằng chứng nếu cần thiết.
Cục PVTM cũng cho biết, đã nhận được thông tin về việc Hoa Kỳ ban hành kết luận hậu sơ bộ vụ việc điều tra chống trợ cấp với sản phẩm đúc bằng sợi nhập khẩu từ Việt Nam.
Nền kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động đáng kể, đặc biệt là biến động về chính sách thuế toàn cầu, các quốc gia ngày càng có xu hướng áp dụng các biện pháp PVTM trước các quy tắc toàn cầu mới về thuế để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
Theo đó, các cuộc điều tra về PVTM không chỉ gia tăng về số lượng mà còn phức tạp hơn khi các quốc gia điều tra đưa ra nhiều quy định nghiêm ngặt hơn như: Yêu cầu cung cấp thông tin rất chi tiết, hạn chế thời gian trả lời bản câu hỏi, mở rộng điều tra nhiều đối tượng cũng như đẩy mạnh áp dụng các quy định pháp luật mới nhằm tăng mức thuế có thể áp dụng.
Thống kê của Cục PVTM, tính đến nay đã có 291 vụ việc PVTM do nước ngoài khởi xướng điều tra đối với hàng hoá XK của Việt Nam, tập trung vào các mặt hàng XK quan trọng như: Sắt thép, nhôm, thuỷ sản, gỗ, sợi, dệt may, nhựa, hóa chất, điện tử... Trong đó Hoa Kỳ là thị trường có xu hướng điều tra PVTM nhiều nhất đối với hàng hóa XK của Việt Nam với 76 vụ việc (chiếm 26% tổng số vụ việc).
Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, năm 2025, hoạt động xuất nhập khẩu sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực, không chỉ do những biến động khó lường mà còn xuất hiện những yếu tố bất thường. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao hiệu quả hệ thống cảnh báo sớm cần được thực hiện theo hướng phân tầng thông tin. Nếu không chủ động sẽ khó đáp ứng được kỳ vọng của DN và các hiệp hội ngành hàng.
Để hỗ trợ DN ứng phó, giảm thiểu rủi ro trước các biện pháp PVTM, Cục PVTM đã xây dựng và vận hành hệ thống cảnh báo sớm.
Theo đó, hệ thống cảnh báo sớm theo dõi sát lượng nhập khẩu của các mặt hàng từng bị áp dụng biện pháp PVTM trước và sau thời điểm bị điều tra, đồng thời phân tích sự thay đổi trong thương mại toàn cầu để đánh giá nguy cơ lẩn tránh biện pháp thông qua nhập khẩu từ nước thứ ba hoặc gian lận xuất xứ.
Ngoài ra, các dữ liệu về nhập khẩu từ những DN cụ thể bị áp dụng biện pháp PVTM cũng được phân tích chi tiết, nhằm nhận diện khả năng tái xuất, thay đổi mã HS (hệ thống hài hòa mô tả và mã hóa hàng hóa) hay các hành vi lách luật khác. Việc đưa ra danh sách cảnh báo định kỳ về các mặt hàng có nguy cơ bị điều tra giúp DN không bị động, chuẩn bị tâm thế và nguồn lực để đối phó, đồng thời giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến hoạt động XK.
Một điểm đặc biệt là hệ thống không chỉ cung cấp cảnh báo mà còn đưa ra khuyến nghị cụ thể, giúp DN xây dựng chiến lược sản xuất, kinh doanh phù hợp. Theo đó, nhờ hệ thống cảnh báo sớm, các DN có điều kiện dự báo trước xu hướng thị trường, tránh được tình trạng tập trung quá mức vào một số thị trường có rủi ro cao.
Ngoài việc hỗ trợ DN từ hệ thống cảnh báo sớm, ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục PVTM khuyến nghị, DN cần chủ động nâng cao năng lực, minh bạch nguồn gốc xuất xứ, cải tiến chất lượng và xây dựng chiến lược XK dài hạn. Các hiệp hội ngành hàng cần đóng vai trò kết nối, cảnh báo sớm và đại diện tiếng nói chung cho cộng đồng DN khi có rủi ro phát sinh. Cục PVTM sẽ tiếp tục mở rộng hệ thống cảnh báo sớm, tăng cường phối hợp với các cơ quan trong và ngoài nước, cùng các thương vụ Việt Nam hỗ trợ DN tiếp cận thông tin thị trường và kịp thời ứng phó với các biện pháp PVTM từ nước ngoài.
