Chuẩn bị lực cho xuất khẩu xanh

Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, phát triển bền vững đã trở thành một xu thế của thời đại, định hướng chiến lược phát triển của mỗi quốc gia. Trong đó, phát triển bền vững về kinh tế được là coi là trụ cột nền tảng, là tiền đề để thực hiện phát triển về xã hội và bảo vệ môi trường. Tăng trưởng xanh và bền vững không chỉ là một xu hướng tất yếu mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để duy trì năng lực cạnh tranh và bảo đảm sự phát triển lâu dài của các nền kinh tế.

Những chính sách quan trọng như Thỏa thuận xanh châu Âu (European Green Deal), Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn (Circular Economy Action Plan) hay Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030 đang có ảnh hưởng lớn đến phương thức tăng trưởng, hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư trên thế giới. Các chính sách này không chỉ tập trung vào mục tiêu giảm phát thải mà còn đặt ra các tiêu chuẩn khắt khe hơn về trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường, yêu cầu các nước xuất khẩu (XK) phải thay đổi phương thức sản xuất và cách tiếp cận để đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao.

Việt Nam, với tiềm năng và lợi thế sẵn có, đang đứng trước nhiều cơ hội lớn để trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực XK hàng hóa xanh và bền vững, đẩy mạnh đầu tư vào năng lượng tái tạo, sản xuất sạch hơn, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn.

Để bắt kịp xu hướng chuyển đổi XK xanh, ông Nguyễn Ngọc Tùng - Giám đốc Công ty Giầy Thăng Long cho hay, gần 1 năm nay, các dây chuyền của Công ty Giày Thăng Long đã chuyển dịch sang sản xuất xanh - ít tạo ra carbon hơn. Ví dụ, thay vì dùng than đá để làm nhiên liệu, doanh nghiệp (DN) chuyển sang dùng dầu, điện. Công ty cũng đầu tư máy móc mới để nghiền, trộn các phế phẩm như cao su để tái sử dụng hay nhập khẩu các dòng vải tái sinh phục vụ sản xuất. Công ty có 3 nhà máy với 1.700 công nhân, hơn 97% hàng hóa XK sang Mỹ, Hàn Quốc, EU. Để đầu tư cho sản xuất xanh, DN chấp nhận chi phí sản xuất tăng thêm 10-15%, trong bối cảnh đơn hàng chưa phục hồi, lợi nhuận giảm 50-60%.

“Đây là xu hướng tất yếu, buộc DN phải làm nếu không muốn bị loại khỏi chuỗi cung ứng. Nếu DN không đáp ứng được các chuẩn xanh, đối tác sẽ không đặt hàng nữa”- ông Tùng chia sẻ.

Ông Nguyễn Hải Minh - Phó Chủ tịch Hiệp hội DN châu Âu tại Việt Nam cho rằng, với những DN XK sang EU cần phải tuân thủ và chủ động đầu tư cho chuyển đổi xanh, và đây là khoản đầu tư lớn trong ngắn hạn nhưng sẽ mang lại lợi ích lâu dài trong dài hạn cho DN trong phát triển bền vững. DN khi thực hiện cũng cần có chiến lược thực thi trong quá trình XK xanh bền vững.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, theo danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Sẽ có 2.166 DN phải thực hiện báo cáo phát thải khí nhà kính vào tháng 3/2025 và xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có khoảng 10% DN ở các lĩnh vực đã sẵn sàng... Trong khi đó, từ ngày 1/1/2025, Việt Nam muốn XK nông sản thì phải chứng minh được hàng hóa đó không xuất phát từ phá rừng sau 31/12/2024. Ngoài ra, còn các vấn đề như xây dựng biên giới carbon, rừng, nhựa, ảnh hưởng DN sản xuất. Nếu DN không chuẩn bị kỹ sẽ khó có thểm giam gia “sân chơi” này.

“Trong thời gian tới, DN cần chủ động hơn trong việc tìm hiểu về những yêu cầu, quy định của EU. Bên cạnh đó, cũng cần ưu tiên huy động nguồn tài chính xanh, công nghệ xanh. Đặc biệt, tăng cường năng lực, nâng cao khả năng về hấp thụ tài chính xanh, sử dụng các công nghệ xanh để đáp ứng được yêu cầu chuyển đổi năng lượng sang nền kinh tế tuần hoàn”- ông Thọ nói.