Chung cư mini xây sai giấy phép, quá số tầng sẽ bị xử lý như thế nào?

Tiềm ẩn rủi ro, thiệt hại vô cùng lớn

Trao đổi với PV Báo Đại Đoàn Kết, luật sư Bùi Xuân Lai, Công ty Luật TNHH hệ thống dịch vụ pháp lý Luật sư X cho biết, gần đây, loại hình nhà ở chung cư mini – dạng nhà ở riêng lẻ, được thiết kế từ hai phòng trở lên theo kiểu khép kín (có phòng ở, khu bếp, nhà vệ sinh, nhà tắm riêng) với diện tích sàn mỗi căn hộ từ 30m2 trở lên đã trở nên vô cùng phổ biến. Tuy nhiên, đã có nhiều cá nhân không tuân thủ theo các quy định về phòng cháy chữa cháy và các quy tắc về xây dựng khi thực hiện thi công các dự án chung cư mini.

Đơn cử như việc xây không đúng giấy phép và hồ sơ thiết kế, không đảm bảo tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy, tự ý nâng tầng, bố trí nhà ở thành nhiều căn hộ để cho thuê, mua bán. Những vi phạm này ẩn chứa rủi ro vô cùng lớn cho không chỉ người mua, thuê những căn hộ này mà còn gây ảnh hưởng tới những cư dân ở xung quanh. Vụ cháy chung cư mini ở Khương hạ vừa qua là một hệ lụy tiêu biểu cho những vi phạm kể trên, gây thiệt hại nghiêm trọng về cả tính mạng lẫn tài sản.

Việc xây chung cư vượt quá số tầng cho phép bị pháp luật nghiêm cấm, cụ thể tại khoản 4 Điều 12 Luật Xây dựng 2014 đã quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong xây dựng như sau:

Xây dựng công trình không đúng quy hoạch xây dựng, trừ trường hợp có giấy phép xây dựng có thời hạn; vi phạm chỉ giới xây dựng, cốt xây dựng; xây dựng công trình không đúng với giấy phép xây dựng được cấp.

Theo luật sư Lai, hành vi vi phạm tùy vào tính chất, mức độ nghiêm trọng, có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự cụ thể như sau:

Về xử phạt vi phạm hành chính:

Tại khoản 6, khoản 12, khoản 13 và điểm c khoản 15 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP, quy định việc xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi tổ chức thi công xây dựng công trình sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp đối với trường hợp cấp giấy phép xây dựng mới như sau: Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ.

Biện pháp khắc phục hậu quả: Ngoài bị phạt tiền, nhà đầu tư tổ chức thi công công trình còn bị buộc phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm (mà hành vi vi phạm đã kết thúc).

Bên cạnh đó, nếu tiếp tục thực hiện hành vi vi phạm sau khi đã bị lập biên bản vi phạm hành chính (trước khi ban hành quyết định xử phạt) dù người có thẩm quyền đã yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm thì bị xử phạt như sau: Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 120.000.000 đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ. Hình thức xử phạt bổ sung: Tước quyền sử dụng giấy phép xây dựng từ 3 tháng đến 12 tháng tùy thuộc vào loại công trình xây dựng; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính.

Đối với hành vi đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà tái phạm nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì bị xử phạt như sau: Phạt tiền từ 120.000.000 đồng đến 140.000.000 đồng đối với xây dựng nhà ở riêng lẻ. Hình thức xử phạt bổ sung: Tước quyền sử dụng giấy phép xây dựng từ03 tháng đến 12 tháng tùy thuộc vào loại công trình xây dựng; tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính.

Lưu ý, những mức phạt tiền nêu trên là áp dụng đối với tổ chức, trường hợp cá nhân vi phạm thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức (theo điểm c khoản 3 Điều 4 Nghị định 16/2022/NĐ-CP).

Về xử lý hình sự

Đối với cá nhân có hành vi vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 298 Bộ luật Hình sự 2015 đã được sửa đổi bổ sung năm 2017, cụ thể như sau:

Người nào vi phạm quy định về xây dựng trong lĩnh vực khảo sát, thiết kế, thi công, sử dụng nguyên liệu, vật liệu, máy móc, giám sát, nghiệm thu công trình hoặc lĩnh vực khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 224 và Điều 281 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm: Làm chết người; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm: Làm chết 2 người; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%; gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm: Làm chết 3 người trở lên; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

Trước đó, đêm 12, rạng sáng 13/9 vụ hoả hoạn đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại tòa nhà chung cư mini số 37, ngách 29/70 phố Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, TP Hà Nội làm 56 người tử vong và 37 người bị thương.

Liên quan vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng đã thống nhất với Bộ Công an chỉ đạo điều tra tận gốc, từ khâu cấp phép xây dựng. “Tinh thần chỉ đạo là sai đâu xử lý đấy, bảo đảm sự nghiêm minh theo quy định của pháp luật”, Bí thư Thành ủy Đinh Tiến Dũng nêu rõ.

Cũng trong ngày 13/9, Chủ tịch UBND TP Hà Nội ra công điện tăng cường công tác phòng cháy, chữa cháy đối với loại hình nhà ở nhiều căn hộ (thường gọi là chung cư mini).

Chủ tịch UBND thành phố giao Chủ tịch UBND các quận, huyện, thị xã tổ chức tổng kiểm tra, rà soát 100% các cơ sở, nhà ở nhiều căn hộ, nhà cho thuê trọ trên địa bàn quản lý, đặc biệt là chung cư mini. Yêu cầu các đơn vị kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các vi phạm về trật tự xây dựng, phòng cháy chữa cháy theo quy định của pháp luật.