Chuỗi giá trị xanh: “Bệ đỡ” xây dựng thương hiệu nông sản Việt

Ngày 19/11 tại Hà Nội, diễn ra hội thảo với chủ đề “Liên kết vùng - Thúc đẩy chuỗi giá trị xanh trong nông nghiệp Việt Nam” do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức.

Xu hướng tất yếu

Phát biểu tại hội thảo, TS. Đào Xuân Hưng, Tổng biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường cho biết, phát triển chuỗi giá trị xanh là xu hướng tất yếu và là nhiệm vụ chiến lược trong tiến trình chuyển đổi nông nghiệp theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Theo ông Hưng báo cáo tại Hội nghị sơ kết 6 năm triển khai Nghị định 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, cả nước hiện có hơn 3.500 mô hình liên kết chuỗi giá trị, thu hút 300.000 hộ nông dân thông qua gần 2.000 hợp tác xã và tổ hợp tác. Khoảng 70% mô hình có sự tham gia của hợp tác xã trong vai trò đầu mối tổ chức vùng nguyên liệu, ký kết hợp đồng, kiểm soát chất lượng và phối hợp tiêu thụ. Tổng vốn huy động đạt trên 20.000 tỷ đồng, trong đó doanh nghiệp đối ứng 50–60%, phản ánh xu hướng chia sẻ rủi ro giữa các chủ thể trong sản xuất nông nghiệp hiện đại.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra những tồn tại như: Liên kết chưa bền vững, chưa khép kín toàn chuỗi từ sản xuất – chế biến – thị trường; thủ tục hỗ trợ còn phức tạp; hiệu quả chưa đồng đều giữa các địa phương.

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, cùng với đó là những yêu cầu khắt khe từ thị trường… Những thách thức này đòi hỏi ngành nông nghiệp phải đổi mới toàn diện, không chỉ ở cấp địa phương mà còn ở cấp vùng và liên vùng, nhằm hình thành các chuỗi giá trị xanh bền vững.

Xuất phát từ thực tế trên các đại biểu cho rằng, chuỗi giá trị xanh không chỉ giúp giảm phát thải và bảo vệ môi trường, mà còn tạo nền tảng để nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản, xây dựng thương hiệu quốc gia và tăng cường sức cạnh tranh trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu tiêu chuẩn cao.

“Liên kết vùng sẽ hình thành các vùng nguyên liệu tập trung, đồng bộ, thúc đẩy chế biến sâu, tối ưu hóa logistics và giảm thất thoát sau thu hoạch và là nền tảng quan trọng để phát triển chuỗi giá trị xanh sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp giảm phát thải”, ông Hưng nhấn mạnh.

Phát triển chuỗi liên kết, nâng giá trị nông sản

Ông Trần Công Thắng - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho biết, xu hướng thị trường và sản xuất hiện nay đang thay đổi rõ rệt, chuyển hướng sang sản xuất xanh. Thị trường trở thành yếu tố thúc đẩy và gần như bắt buộc để phát triển chuỗi liên kết, nâng giá trị nông sản xuất khẩu. Nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu xuất khẩu 80 - 100 tỷ USD trong những năm tới, cần thích ứng với các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe.

“Trước đây, yêu cầu chủ yếu tập trung vào kỹ thuật sản xuất, nhưng hiện nay đã mở rộng sang truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn giảm phát thải, carbon thấp, nông nghiệp tuần hoàn và sản xuất hữu cơ. Xu hướng này là yêu cầu về xã hội, môi trường và trách nhiệm với người tiêu dùng”, ông Trần Công Thắng nhấn mạnh.

Trước ý kiến của các đại biểu phát biểu tại hội thảo , Thứ trưởng Bộ NNMT Phùng Đức Tiến cũng khẳng định: Bộ NNMT xác định rõ việc xây dựng các chuỗi giá trị xanh là bước đi tất yếu, giúp giảm phát thải, hạn chế tổn hại môi trường, tối ưu hóa lợi ích kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, dự báo, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam năm 2025 có thể đạt 70 tỷ USD, với thặng dư khoảng 20 tỷ USD. Tính đến hết tháng 10, thặng dư đạt 17,59 tỷ USD, tăng 16,4% so với cùng kỳ, chiếm gần 90% mục tiêu cả năm. Có được kết quả này theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến là sự chuyển đổi tư duy trong sản xuất.

Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, trong lộ trình chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững, Việt Nam đã cam kết giảm phát thải. Bộ NNMT sẽ tập trung thúc đẩy chiến lược liên kết vùng, xây dựng các mô hình hợp tác tuần hoàn dựa trên phối hợp giữa người dân, doanh nghiệp, nhà khoa học và chính quyền địa phương. Giải pháp trọng tâm gồm: truy xuất nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm, chứng nhận sản phẩm theo tiêu chuẩn, phát triển sản phẩm đặc trưng địa phương và ứng dụng hiệu quả trong mô hình nông nghiệp xanh, bền vững.

Điều quan trọng là phát triển chuỗi giá trị xanh không chỉ là trách nhiệm của ngành nông nghiệp mà còn của toàn xã hội, bao gồm các ngành liên quan, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ và chính quyền địa phương. Sự phối hợp chặt chẽ sẽ tạo sức mạnh tổng thể đủ lớn để thay đổi căn bản hệ sinh thái sản xuất và tiêu thụ nông nghiệp, đồng thời nâng cao vị thế Việt Nam trên thị trường quốc tế.