Chuyện ở Italy: Phát tiền cho công dân 18 tuổi để chống khủng bố
Trong lúc châu Âu đang gồng mình nỗ lực chống mối đe dọa khủng bố từ tổ chức phiến quân Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và nhiều tổ chức khủng bố khác, thì chính phủ Italy lại vạch ra một biện pháp có thể nâng tầng cuộc chiến này lên một tầm cao mới: Phát tiền để người dân tránh xa chủ nghĩa khủng bố.
Lực lượng an ninh Italy được triển khai trong bối cảnh bị đe dọa bởi chủ nghĩa khủng bố. (Nguồn: ABC).
Dùng văn hóa chống khủng bố
Bắt đầu từ giữa tháng 9 năm nay, hơn nửa triệu công dân ở độ tuổi 18 đang sinh sống tại Italy đều được nhận các chi phiếu có giá trị trên 500 USD mỗi chiếc. Các tấm phiếu này sẽ cho phép chủ sở hữu được miễn phí vào cửa các viện bảo tàng, trả tiền vé tại các buổi hòa nhạc hoặc giảm giá tiền khi đi xem phim.
“Động thái này gửi đi thông điệp rất rõ ràng - một sự khuyến khích cho những ai vừa đến độ tuổi 18 và là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của văn hóa đối với cả cá nhân và đối với xã hội” - Tommaso Nannicini, quan chức phụ trách chương trình phát tiền để chống khủng bố, cho hay.
Theo chính phủ Italy, chương trình này cũng nhằm mục đích gửi đi một thông điệp mạnh mẽ tới các tổ chức phiến quân. Khi kế hoạch này được đưa ra hồi năm ngoái, Thủ tướng Italy Matteo Renzi đã ám chỉ rằng những kẻ cực đoan nên bị ngăn chặn không chỉ bằng biện pháp quân sự, mà cả về mặt tư tưởng. Đề xuất kế hoạch xuất hiện chỉ vài ngày sau khi IS thực hiện loạt vụ tấn công đẫm máu nhằm vào thủ đô Paris của nước Pháp, khiến ít nhất 130 người thiệt mạng.
“Chúng tạo ra nỗi khiếp sợ, chúng ta sẽ đáp trả bằng văn hóa. Chúng hủy hoại những bức tượng, còn chúng ta thì yêu nghệ thuật. Chúng tiêu hủy những cuốn sách, trong khi Italy là đất nước của các thư viện” - Thủ tướng Renzi nói trong một tuyên bố ám chỉ về một “Cuộc chiến văn hóa” với IS.
Các sản phẩm văn hóa của Italy từ lâu đã nổi tiếng và được yêu thích trên toàn thế giới và cũng là một trong những yếu tố quan trọng thu hút du khách tới quốc gia này. Kế hoạch tặng tiền cho công dân đủ 18 tuổi ở một quốc gia có tỷ lệ thất nghiệp trên 35% nhằm mục đích tạo động lực cho giới trẻ Italy có các trải nghiệm tích cực và nhìn đất nước của họ theo một cách khác biệt hơn.
Ý tưởng chống lại chủ nghĩa cực đoan bằng các biện pháp văn hóa và xã hội hiện nay đang trở nên khá phổ biến ở một số quốc gia giàu có ở châu Âu.
Mới đây nhất phải kể đến chương trình Britain’s Channel của Anh - một phần trong một chiến lược chống khủng bố rộng lớn hơn có tên là “Prevent” - mà trong đó cung cấp dịch vụ tư vấn và hỗ trợ xã hội đối với những người trẻ tuổi đang có nguy cơ bị cực đoan hóa. Tuy nhiên, chương trình này hiện vẫn đang gây tranh cãi bởi một số cộng đồng Hồi giáo xem nó như một biện pháp mà lực lượng cảnh sát nước này đưa ra để kiểm soát các nghi phạm khủng bố.
Đức và Pháp cũng từng công bố các chương trình tương tự, nhưng ở quy mô nhỏ hơn. Ví dụ như, sinh viên Pháp hiện đang được hưởng lợi ích từ chương trình miễn phí vé vào cửa ở tất cả các viện bảo tàng ở thủ đô Paris.
Chưa từng có tiền lệ
Nhưng hướng tiếp cận mà Italy đưa ra mới đây lại được đánh giá là chưa từng có tiền lệ: Chính phủ dự kiến sẽ chi khoảng 300 triệu USD vào chương trình phát tiền này, tùy thuộc vào số lượng những người đủ tiêu chuẩn được nhận. Theo lý thuyết, tất cả các công dân của các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) đủ 18 tuổi đang sinh sống tại Italy đều được nhận khoản tiền này. Chương trình sẽ kết thúc vào cuối năm 2017.
Chương trình hiện đang chịu nhiều chỉ trích từ các đảng đối lập ở Italy là nhuốm màu chủ nghĩa dân túy; trong khi giới chuyên gia chống khủng bố và các nhà quan sát quốc tế lại cho rằng nó có thể có hiệu quả hơn cả các nỗ lực trước đây nhằm chống lại nạn cực đoan hóa ở giới trẻ.
Dù chương trình này đã được triển khai với mục tiêu là nhằm ngăn chặn vấn nạn cực đoan hóa, chính phủ Italy vẫn tỏ ra rất thận trọng khi gọi nó là một “phần thưởng văn hóa”.
Được biết, một ứng dụng điện thoại di động đặc biệt đã được tạo ra để cho phép những người đủ tiêu chuẩn được lựa chọn cách thức tiêu khoản tiền mà chính phủ phân phát. Giới chuyên gia nhận định rằng hướng tiếp cận này sẽ tránh được việc gây sức ép đối với những người tham gia chương trình và tỏ ra rất hiệu quả.
“Rất khó để nói đâu là hướng tiếp cận tốt nhất. Nhưng điều sai trái mà chúng tôi có thể nói rõ là: một hệ thống theo dõi khiến người ta bị bôi xấu và ngăn chặn” - Maina Kiai, đặc phái viên LHQ về vấn đề quyền tự do, nhận định về các chương trình chống cực đoan hóa ở châu Âu.
Ông Kiai cũng lên tiếng chỉ trích một số chương trình chống cực đoan hóa ở châu Âu hiện nay, bao gồm chương trình “Prevent” của Anh, nói rằng chúng đã cách ly người Hồi giáo. Trong khi đó, theo kế hoạch của Italy, tiền sẽ được phân phát cho tất cả các công dân EU 18 tuổi đang sống ở nước họ mà không xét đến vấn đề sắc tộc hay tôn giáo.
