Cơ chế 'xin - cho' trong chuỗi 5 sai phạm đấu thầu của Tập đoàn Thuận An

‘Cơ chế xin - cho tồn tại từ rất lâu’

Ngày 9/9, phiên xét xử 29 bị cáo trong chuỗi 5 sai phạm đấu thầu công trình đầu tư công liên quan Tập đoàn Thuận An tiếp tục với phần thẩm vấn.

Trong vụ án, chủ tịch Thuận An Nguyễn Duy Hưng bị truy tố tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, do "lợi dụng mối quan hệ thân thiết" với một số lãnh đạo nhằm can thiệp, tác động đến địa phương, Bộ Giao thông vận tải cũ. Việc này giúp Tập đoàn Thuận An được tạo điều kiện tham gia đấu thầu, thi công, gây thiệt hại hơn 120 tỷ đồng cho nhà nước.

Tại phiên toà, ông chủ Thuận An phân trần một số tồn tại trong công tác đấu thầu. Lấy ví dụ về gói thầu cầu Đồng Việt (Bắc Giang), ông Hưng khai khi biết thông tin đã chủ động mời gọi một số nhà thầu lập liên danh tham gia đấu thầu. Nhưng các nhà thầu nghe vậy đều đặt câu hỏi ngược lại: "Thế có được sự ủng hộ của tỉnh và chủ đầu tư hay không?". Khi ông Hưng đáp "chưa gặp" các lãnh đạo tỉnh, họ đều từ chối tham gia.

Bị cáo Hưng từ đó cho rằng trong bối cảnh "cơ chế xin - cho tồn tại từ rất lâu" và ăn sâu vào suy nghĩ trong các nhà thầu. Việc tạo ra sự sòng phẳng minh bạch cho công tác đấu thầu "rất khó".

Bị cáo nói tập đoàn Thuận An "có thương hiệu và năng lực" trong các dự án giao thông trên địa bàn cả nước, tuy bị khởi tố nhưng vẫn nhận được sự tin tưởng của chủ đầu tư tư nhân lớn. Nhưng với các cơ quan và dự án Nhà nước, dù có năng lực, vẫn phải có sự tiếp xúc với lãnh đạo và tiếp xúc sẽ bị coi là vi phạm đấu thầu.

Viện kiểm sát (VKS) yêu cầu Hưng ngừng lời và phân tích nhà nước đã có các quy định pháp luật "tương đối chặt chẽ", đảm bảo đấu thầu văn minh, đúng luật, công khai, trong đó nêu cả hành vi bị nghiêm cấm, nhưng bị cáo vẫn vi phạm. Cơ quan công tố nhìn nhận cơ chế xin - cho tồn tại đã lâu, bỏ cũng cần thời gian, và "doanh nghiệp cũng phải tiên phong trong cái vấn đề đó, phải ngay ngắn lên".

Theo cáo trạng VKSND Tối cao xác định, trong các dự án liên quan đang bị xét xử, tập đoàn này liên tiếp bị nhìn nhận "không đủ điều kiện năng lực".

Tại dự án cầu Đồng Việt, Thuận An phải tìm doanh nghiệp giỏi chuyên môn nhưng "không có quan hệ với lãnh đạo" để làm công trình, còn Thuận An sẽ lo phần "quan hệ".

Trong một số hạng mục tự thi công, dù đã được nới tay về tiêu chuẩn, Thuận An vẫn không đủ năng lực, vẫn phải lập khống các hợp đồng thi công thể hiện từng làm một công trình tại Ninh Thuận từ 10 năm trước dù thực tế không phải vậy.

Tương tự tại dự án cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ, vì không có năng lực thi công, Thuận An phải bắt tay với một doanh nghiệp khác để nếu trúng thầu thì họ làm, còn Thuận An chỉ cấp vật tư. Họ cũng bàn bạc kiếm thêm "quân xanh, quân đỏ", lên phương án bỏ giá để "diễn kịch" cho buổi đấu thầu.

Cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Thuận An thừa nhận đã lợi dụng mối quan hệ thân thiết với một số cá nhân là lãnh đạo cấp cao trong cơ quan nhà nước, trong đó có cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Phạm Thái Hà để nhờ giới thiệu, can thiệp, tác động đến lãnh đạo cấp tỉnh, Bộ Giao thông vận tải (cũ) tạo điều kiện cho Tập đoàn Thuận An tham gia đấu thầu, trúng thầu, thi công.

Nguyễn Duy Hưng đã trực tiếp đến gặp, đặt vấn đề nhờ lãnh đạo Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân các tỉnh và lãnh đạo đơn vị thuộc Bộ Giao thông vận tải (cũ) chỉ đạo nhân viên cấp dưới tạo điều kiện cho Tập đoàn Thuận An tham gia đấu thầu, thi công dự án.

Trợ lý cho “lãnh đạo” tiềm ẩn rất nhiều rủi ro

Trước đó, cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Phạm Thái Hà bày tỏ mong muốn HĐXX xem xét cho tính chất công việc là trợ lý cho “lãnh đạo”, tiềm ẩn rất nhiều rủi ro không lường trước được.

Cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội bày tỏ mong muốn HĐXX xem xét cho tính chất công việc là trợ giúp cho “lãnh đạo”, tiềm ẩn rất nhiều rủi ro không lường trước được.

Về khoản tiền 750 triệu đồng nhận của bị cáo Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch Tập đoàn Thuận An, ông Hà cho rằng, khi nhận chỉ nghĩ là "quà riêng tư của anh em chơi thân với nhau, thích thì biếu nhau”.

Theo cáo trạng, đến đầu tháng 11/2021, khi biết tỉnh Bắc Giang đang triển khai dự án cầu Đồng Việt, Hưng đề nghị và được ông Hà đồng ý giới thiệu, tác động đến Bí thư Dương Văn Thái. Việc này tạo điều kiện cho Thuận An tham gia thi công dự án.

Cuối tháng 12/2021, trong buổi ăn cơm với Ban thường vụ Tỉnh ủy Bắc Giang tại nhà Chủ tịch Quốc hội, ông Hà đã giới thiệu Hưng với ông Thái. Ông Hà nói: "Tập đoàn Thuận An là đơn vị có năng lực, nhờ các anh quan tâm, xem xét cho doanh nghiệp này tham gia dự án cầu Đồng Việt". Ông Thái đáp lại "sẽ quan tâm".

Viện Kiểm sát cho rằng việc giới thiệu, tác động của ông Hà đã "tạo điều kiện cho Thuận An trúng thầu". Đây là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến việc các cá nhân tại Ban quản lý dự án Bắc Giang cùng đơn vị thiết kế và Thuận An thông đồng, móc ngoặc giúp trúng gói thầu số 7.

Sau khi Thuận An trúng thầu, ông Hưng đến nhà ông Hà đưa 500 triệu đồng cảm ơn. Ngoài ra, vào các dịp lễ, Tết, Hưng nhiều lần biếu ông Hà thêm tổng 250 triệu đồng. Ông Hà đã tự nguyện nộp khắc phục toàn bộ số tiền hưởng lợi.

Trưa 9/9, phiên tòa kết thúc phần xét hỏi. Sáng 10/9, phiên tòa chuyển sang phần tranh luận, đại diện Viện Kiểm sát giữ quyền công tố tại phiên tòa trình bày bản luận tội và đề nghị mức án đối với 29 bị cáo trong vụ án.