Có nên quy định nồng độ cồn bằng 0 khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông?

Tại báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo thiết kế 2 phương án về cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn:

Phương án 1: Quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn (kế thừa theo quy định tại khoản 6 Điều 5 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019, áp dụng đối với tất cả các loại phương tiện giao thông đường bộ).

Phương án 2: Quy định như Luật Giao thông đường bộ năm 2008 là cấm: “Điều khiển xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn. Điều khiển xe mô tô, xe gắn máy mà trong máu có nồng độ cồn vượt quá 50 miligam/100 mililít máu hoặc 0,25 miligam/1 lít khí thở”. Đồng thời, phải sửa đổi quy định liên quan tại khoản 6 Điều 5 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia năm 2019.

ĐB Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) chọn phương án 1 và cho rằng thời gian qua, lực lượng Cảnh sát giao thông trên cả nước đã tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo tinh thần nghiêm minh, không có vùng cấm, không có ngoại lệ đã góp phần quan trọng làm giảm tai nạn giao thông, giảm gây rối trật tự công cộng, góp phần giúp người dân giảm bớt nỗi lo khi tham gia giao thông.

Dẫn số liệu trong năm 2023, sau khi lực lượng chức năng tăng cường xử lý đối với người điều khiển phương tiện vi phạm nồng độ cồn, số vụ tai nạn giao thông liên quan đến sử dụng rượu, bia giảm 25% số vụ, 50% số người chết, 22% số người bị thương so với cùng kỳ năm 2022, theo ông Thắng: Việc quy định cấm tuyệt đối nồng độ cồn bảo đảm tính khả thi hơn so với quy định cho phép nồng độ cồn ở ngưỡng nhất định. Với quy định cấm tuyệt đối nồng độ cồn thì người dân không uống rượu, bia trước khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông. Còn nếu quy định có ngưỡng nhất định thì chính người dân khó xác định uống bao nhiêu, uống thế nào cho thấp hơn ngưỡng đó.

“Đã ngồi vào bàn uống thì làm sao xác định được thế nào là trong ngưỡng, thế nào là vượt ngưỡng?”-ông Thắng nói, đồng thời cho rằng, nếu đã cho uống thì lực lượng cảnh sát giao thông dù có tăng cường xử phạt đến đâu cũng chỉ có mức độ mà không thể xử lý hết được, dẫn đến nhiều vụ tai nạn giao thông sẽ có nguyên nhân từ rượu, bia.

Nhất trí phương án 1, song ở góc nhìn khác, để luật đi vào cuộc sống và phù hợp với thực tiễn, ĐB Lý Thị Lan (đoàn Hà Giang) đề nghị cần rà soát, xem xét, cân nhắc về mức xử phạt, hình thức xử phạt cho phù hợp và phải có lộ trình theo thời gian để từng bước hình thành văn hoá “đã uống rượu bia, không lái xe” khi tham gia giao thông.

Bà Lan nêu thực tế, uống rượu bia có liên quan đến yếu tố văn hóa vùng miền, địa phương, ví dụ trong dịp tết thì ở nông thôn người dân thường có thói quen đi từ chúc tết từ làng này sang làng kia và thường uống một chén rượu, cốc bia. “Chúng tôi mong muốn phải rà soát để có hình thức, mức xử phạt hợp lý và phải có lộ trình để người dân dần dần hình thành văn hoá khi tham gia giao thông, đáp ứng được yêu cầu thực hiện các quy định của pháp luật”-bà Lan nói.

Mặt khác, bà Lan đề nghị khi áp dụng luật thì các cơ quan chức năng tránh lạm dụng quy định trong xử phạt và kiểm tra, gây phản cảm cho người dân. “Vừa rồi chúng ta xem trên mạng xã hội thấy đưa rất nhiều hình ảnh trong dịp Tết, lực lượng chức năng đi vào những vùng đó nông thôn hoặc những nơi rất khó khăn để kiểm tra nồng độ cồn và xử phạt đối với người dân, gây sự phản cảm”-bà Lan nói và đề nghị cần phải xem xét, có sự mềm dẻo hơn và phù hợp với nét văn hóa.

ĐB Nguyễn Minh Tâm (đoàn Quảng Bình) cũng cho rằng, theo báo cáo giải trình cho thấy, việc cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn nhằm mục đích phòng ngừa, làm giảm những rủi ro, thiệt hại tiềm tàng do việc sử dụng rượu, bia mà khi điều khiển phương tiện giao thông gây ra. Đồng thời, đã có nhiều số liệu minh chứng cụ thể thực trạng tai nạn giao thông đường bộ liên quan đến rượu, bia. “Do đó, tôi tán thành với quy định cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn”-bà Tâm nói.

Tuy nhiên, theo bà Tâm, thực tiễn việc sử dụng rượu, bia ở nước ta được xem là một nét văn hóa, là thói quen của một bộ phận người dân; Hơn nữa các hoạt động sản xuất, nhập khẩu, phân phối, cung ứng, tiêu thụ rượu, bia, cũng đã góp một phần không nhỏ trong nguồn thu ngân sách của Nhà nước; tạo việc làm, thu nhập cho một bộ phận người lao động tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh đồ uống có cồn.

Việc quy định cấm tuyệt đối sử dụng rượu, bia khi tham gia giao thông sẽ làm giảm lớn mức tiêu thụ rượu, bia và có tác động nhất định đến đời sống văn hóa, nguồn thu của ngân sách và thu nhập của người lao động. Do đó, để thuyết phục hơn đề nghị Chính phủ cần tiếp tục đánh giá tác động sâu hơn, toàn diện hơn đối với chính sách này.

Đồng thời, bà Tâm kiến nghị nghiên cứu để đưa ra các số liệu minh chứng “ngưỡng giới hạn nồng độ cồn cho phép” để kiểm soát rượu, bia khi tham gia giao thông như trong thời gian qua là không khả thi, không làm giảm số vụ tai nạn giao thông và khó kiểm soát tình hình tai nạn giao thông”. Bởi tại báo cáo Chính phủ về tiếp thu, chỉnh lý một số nội dung lớn trong dự án Luật mặc dù đã đề cập tác hại của rượu, bia đối với người tham gia giao thông đường bộ. Tuy nhiên, báo cáo chỉ mới đưa ra những con số về số vụ tai nạn, số người bị chấn thương sọ não, số người chết liên quan đến rượu, bia mà chưa thống kê cụ thể trong số các vụ tai nạn liên quan đến người tham gia giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng cồn thì có bao nhiêu trường hợp vi phạm vượt ngưỡng? ở ngưỡng quy định? Có bao nhiêu trường hợp dưới ngưỡng quy định?. Vì vậy, để có cơ sở và đảm bảo tính thuyết phục trong việc quy định “cấm hành vi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn” cần có thống kê số liệu cụ thể để minh chứng rõ hơn.

Trong khi đó, ĐB Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) cũng nêu vấn đề, việc sử dụng strongbow là một loại thức uống là dấm táo và các hương vị khác có phải là rượu, bia không? thì đây không phải là rượu, bia nhưng vào cơ thể sinh học nó sẽ vượt mức bằng 0. Vậy khi thực hiện quy định nồng độ cồn bằng 0 thì xử phạt những người này như thế nào?. “Tôi không ủng hộ sử dụng rượu, bia nhưng chúng ta nên cân nhắc kỹ càng và khoa học một cách khách quan là không nên quy định nồng độ cồn bằng 0”-bà Phúc cho hay.