Đặc sắc Lễ cúng mưa đầu mùa của người M’nông

“Theo quan niệm của người M’nông, cứ vào khoảng tháng 11 hàng năm, khi bắt đầu có cơn mưa phùn, đây là cơn mưa không có sấm chớp, bà con trong buôn muốn tránh đi những điều xấu, không muốn cho các Giàng nổi giận, gây sấm chớp có thể mang lại nhiều điều gở cho buôn làng. Vì vậy họ cần phải tổ chức lễ cúng Giàng Trời để cầu xin các Giàng phù hộ cho điều tốt đẹp, đồng thời để giải hạn xấu trong năm. Mặt khác lễ cúng cơn mưa đầu mùa nhằm cầu mong sinh sôi nảy nở, cây cối nảy lộc đâm chồi, con người khoẻ mạnh và xây dựng buôn làng ngày càng giàu đẹp, hạnh phúc, ấm no” - chị Võ Thị Phượng, Sở VHTT&DL Hà Nội chia sẻ.

Lễ cúng mưa đầu mùa được chia thành 3 bước, đầu tiên là cúng Giàng Trời ở trong nhà, sau đó cúng ngoài sân, và cuối cùng lại tiếp tục cúng trong nhà.

Già làng làm lễ

Lễ vật cho lễ cúng trong nhà của người M’nông gồm một con gà trống, 1 chén cơm, 1 chén xôi, 2 chén rượu, 2 chén thịt heo, 1 đầu heo, lông gà… Sau khi mâm lễ đã chuẩn bị xong, thầy cúng trong lễ phục trang nghiêm, chính thức bắt đầu thực hiện nghi lễ cúng mưa đầu mùa. Thầy cúng cắt tiết gà từ hai bên khóe mỏ con gà trống còn sống, lấy tiết hoà với rượu, vừa khấn vừa lấy chiếc lông gà quét vào chén rượu rồi bôi lên các vật dụng trong nhà như cột nhà, rổ, cuốc, cửa trước, cửa sau, cầu thang… để cầu xin thần linh giữ sức khoẻ cho con người, cho căn nhà được êm ấm, tránh mọi rủi ro, tai nạn trong lao động sản xuất.

Trong lễ cúng mưa đầu mùa, Già làng khấn rằng: “Ở Giàng Trời, Giàng Đất, Giàng Sông, Giàng Suối, Giàng Núi, Giàng Rừng… Hôm nay thay mặt người dân buôn làng, tôi mời gọi các Giàng về uống rượu trong ché, cùng chứng kiến và ban phước lành cho người dân trong buôn, cho con cháu được mạnh khoẻ. Thần cột nhà che chở cho cháu con được an lành; Thần linh lửa hãy tránh xa đừng mang hoạ vào người của dân”.

Lễ vật cúng mưa đầu mùa

Sau khi cúng trong nhà, mọi người theo thầy cúng đi ra ngoài sân nơi có cột nêu cúng ngoài trời. Trên ngọn cây nêu có một chiếc gùi nhỏ đựng 1 chiếc đùi gà, chuối, trứng vịt, cơm xôi… Trong khi đội chiêng vừa đi vòng quanh cây nêu vừa đánh bài chiêng mời gọi Giàng và các thần linh về dự, chứng kiến lễ cúng mưa đầu mùa, thầy cúng vừa khấn vừa dùng lông gà quết vào chén rượu hoà với tiết gà bôi lên thân cây nêu.

Không khí ngày càng sôi nổi khi thầy cúng khấn các Giàng để vào khai hội “hái lộc”. Đội chiêng đánh bài vào hội, tốp múa nữ cùng tham gia một số điệu múa truyền thống của người M’nông. Các khách tham quan cũng hò reo nhảy múa… Một số thanh niên trai tráng, khoẻ mạnh tranh nhau trèo lên cây nêu đã được bôi mỡ để lấy lộc từ chiếc gùi nhỏ, trong tiếng hò reo cổ vũ của mọi người. Họ lấy cơm trong gùi rải khắp xung quanh, cầu mong con gà, con heo… có cái để ăn, sinh sôi ngày càng nhiều, buôn làng ngày càng sung túc.

Chuẩn bị cột nêu cúng ngoài trời

Phần cuối của Lễ cúng mưa, mọi người tiếp tục theo chân thầy cúng để thực hiện nghi thức cúng trong nhà. Nghi thức này cầu cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt. Xin các thần ban cho những cơn mưa hiền hoà, hoa màu bội thu, cây canh nảy lộc đâm chồi, buôn làng ngày càng giàu đẹp. Lúc này đội chiêng và tốp múa sẽ hoà vào không gian của lễ hội. Thầy cúng mời tất cả mọi người cùng uống rượu cần, ăn thịt nướng , và cùng hát các làn điệu dân ca… chuẩn bị đón nhận những điều tốt đẹp.

Đội chiêng đánh bài vào hội