Đại biểu Quốc hội: Cần chính sách đặc thù để phát triển “đại học tinh hoa”

Lo ngại trao toàn bộ thẩm quyền cho UBND cấp xã trong điều động, thuyên chuyển nhà giáo

Liên quan đến một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm (Đoàn Cần Thơ) cho biết, cùng với quá trình phát triển đất nước, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ luôn khẳng định vị thế là quốc sách hàng đầu; chính vì thế, cần những chủ trương, chính sách lớn và đặc thù để hiện thực hóa trong thực tiễn, không chỉ vì một ngành giáo dục và đào tạo đổi mới, phát triển mạnh mẽ, mà còn vì hiệu quả lâu dài và những giá trị, ý nghĩa mà ngành giáo dục và đào tạo cần hướng đến. 

Xuất phát từ những khó khăn, hạn chế, vướng mắc hiện nay trong thực tiễn, để giáo dục và đào tạo thực sự trở thành động lực then chốt cho sự phát triển bứt phá của đất nước theo tinh thần Nghị quyết 71, bà Diễm đề cập một số nội dung cụ thể về cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Theo đó, về phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục, bà Diễm phân tích tại Điểm b khoản 1 Điều 2 giao Chủ tịch UBND cấp xã thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí, phân công, thay đổi vị trí việc làm đối với nhân sự thuộc các cơ sở giáo dục công lập do xã quản lý. Điều này thể hiện rõ nét việc phân cấp, phân quyền mạnh, gắn với đặc thù của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. 

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, cấp xã không có cơ quan chuyên môn giáo dục; chỉ có phòng Văn hóa xã hội, có 1 công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Công tác điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí, phân công, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý và nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập không phải chỉ thực hiện khâu thủ tục hay quy trình mà cần gắn với việc đánh giá, quản trị nhân sự giáo dục một cách toàn diện về năng lực chuyên môn, đạo đức, chiều hướng phát triển và khả năng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Quá trình này cũng không thể tách rời cơ chế tuyển dụng, sử dụng và quản lý nhân lực ngành giáo dục. Trong khi đó, thẩm quyền này hiện tại được giao cho Giám đốc sở Giáo dục và Đào tạo.

“Nếu trao toàn bộ thẩm quyền này cho UBND cấp xã sẽ dễ phát sinh tình trạng thiếu tính thuyết phục trong công tác cán bộ; công tác đánh giá thiếu triệt để, chặt chẽ và thiếu thông tin chuẩn xác, đa chiều. Đồng thời cũng chưa phù hợp với tinh thần nghị quyết 71 là: “Bảo đảm nguyên tắc gắn trách nhiệm quản lý chuyên môn với quản lý nhân sự và tài chính”, bà Diễm cho hay.

Từ đó bà Diễm đề xuất vẫn giao thẩm quyền điều động, bố trí nhân sự cho Chủ tịch UBND cấp xã để phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng không tách với sự quản lý về chuyên môn và nghiệp vụ, năng lực quản lý giáo dục từ phía ngành giáo dục thông qua cơ chế phối hợp chặt chẽ, và chỉ phân cấp một phần cho địa phương để có sự nhất quán trong nhìn nhận, đánh giá công tác cán bộ cũng như quản lí toàn diện đội ngũ.

Phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực

Bên cạnh 10 điều thể hiện trong dự thảo Nghị quyết nêu một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, bà Diễm nhận thấy còn một số nhiệm vụ, giải pháp mang tính quan trọng, cấp bách cần được quan tâm, đưa vào dự thảo Nghị quyết để cụ thể hóa và có lộ trình thực hiện khẩn trương, nhằm giải quyết thực trạng hiện nay. 

Bà Diễm kiến nghị: Bổ sung nhiệm vụ và giải pháp cụ thể để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cơ sở giáo dục gắn với kiểm tra, giám sát hiệu quả; giảm đầu mối cơ quan quản lý đối với các cơ sở giáo dục, bảo đảm nguyên tắc gắn trách nhiệm quản lý chuyên môn với quản lý nhân sự và tài chính, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tại giải pháp 2 của Nghị quyết 71) vì đây là nội dung đặc biệt được quan tâm và có nhiều điểm nghẽn tại cấp xã, có sự chuyển giao nhiệm vụ rất nhiều từ tỉnh và huyện về nhưng phương thức phân cấp, phân quyền vẫn chưa gắn với phân bổ nguồn lực lẫn nhân lực nên các xã, phường và cơ sở giáo dục đang rất bị động trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

Cùng với đó, bổ sung chính sách đặc thù để xây dựng hệ giá trị con người Việt Nam – giáo dục đức – trí – thể – mỹ – giá trị cốt lõi, nhất là việc xây dựng văn hoá học đường, kiểm soát tác động tiêu cực truyền thông, mạng xã hội vào giáo dục; ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới chấm dứt bạo lực học đường, ma túy học đường. Nghị quyết 71 xác định đây là nhiệm vụ chiến lược, có sự phối hợp của nhiều Bộ, ngành chứ không riêng gì nhiệm vụ của ngành giáo dục và đào tạo nhưng lại chưa thấy đưa vào dự thảo nghị quyết.

Bà Diễm cũng đề nghị, xây dựng các chính sách đặc thù, vượt trội để thực sự việc quản lý chất lượng – kiểm định – kiểm soát đầu ra toàn hệ thống theo Nghị quyết 71 đạt hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng toàn diện và nâng cao vị thế ngành giáo dục trong nước và quốc tế. Từ Kiểm soát chuẩn đầu vào – đầu ra, kiểm định chất lượng bắt buộc, đổi mới tuyển sinh đại học, chất lượng đào tạo các cấp, các ngành cũng như các chính sách phát triển đại học tinh hoa – đại học nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, trung tâm nghiên cứu xuất sắc; các chính sách đổi mới toàn diện giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học.