Đại biểu xúc động trước hình ảnh cô giáo vùng cao gùi gạo, gùi rau lo cho học sinh nội trú nhưng vẫn chưa được đãi ngộ tương xứng

Là một nhà giáo, Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) bày tỏ sự vui mừng khi nghị quyết cụ thể hóa Nghị quyết 71 về giáo dục và đào tạo đã đặt ngành giáo dục đúng vị trí, coi “quyết định tương lai hiện tại của đất nước”.

Ông Cường đánh giá cao chủ trương giao cho ngành giáo dục và đào tạo trực tiếp tổ chức tuyển dụng, quản lý đội ngũ nhà giáo trong đơn vị của mình, thay vì cơ quan nội vụ như trước đây. 

Theo ông Cường, Sở Giáo dục và Đào tạo là cơ quan hiểu rõ nhất nhu cầu từng trường, từng môn học, nên việc giao quyền tuyển dụng chung cho Sở là “một đột phá rất lớn”. Cơ chế mới cho phép tuyển dụng tập trung, tạo mặt bằng chất lượng chung cho đội ngũ giáo viên giữa các trường, các địa phương. Đồng thời giúp khắc phục tình trạng nơi thừa, nơi thiếu nhưng không điều động được.

Ứng viên giáo viên cũng không còn phải “chạy đi chạy lại” nộp hồ sơ mất thời gian và công sức. Thay vào đó, một đầu mối tuyển dụng chung sẽ phân bổ, điều động hợp lý. Nếu thực hiện tốt, cơ chế này có thể đảm bảo đủ giáo viên, không còn cảnh chỗ thừa chỗ thiếu như lâu nay.

Về chính sách đối với nhà giáo, ông Cường ghi nhận nghị quyết đã thể chế hóa tinh thần trước đây, như quy định mức phụ cấp 70% cho giáo viên mầm non, phổ thông và 30% cho cán bộ quản lý, nhân viên ở vùng kinh tế - xã hội khó khăn.

Ông Cường cũng đặc biệt xúc động khi nhắc đến hình ảnh cô giáo vùng cao gùi gạo, gùi rau để lo cho học sinh nội trú dù rằng đó không phải là công việc của giáo viên nhưng vẫn chưa được đãi ngộ tương xứng.

Theo ông Cường, đãi ngộ cho nhà giáo không chỉ là vì bản thân người thầy, mà còn tạo nên sự tôn trọng và đòi hỏi trách nhiệm từ xã hội, từ người học. Khi chính sách đãi ngộ đúng, đội ngũ nhà giáo sẽ yên tâm hơn, tận tâm hơn với nghề, và người học cũng ý thức hơn về vai trò, chuẩn mực của thầy cô.

“Đặc thù của nghề giáo khác so với các ngành khác. Chẳng hạn, bác sĩ sau giờ làm ở bệnh viện vẫn có thể khám cho bệnh nhân tại cơ sở tư nhân “ngoài cổng bệnh viện”, nhưng một giáo viên nếu dạy thêm chính học sinh của mình với đúng nội dung trên lớp thì hiện nay lại dễ bị coi là vi phạm, bị siết chặt.

Do vậy, bên cạnh ưu đãi, Luật nhà giáo cần có cơ chế giám sát rất khắt khe về đạo đức, trách nhiệm nghề nghiệp, để xứng đáng với vị thế đặc biệt của nhà giáo”, ông Cường cho hay.

Liên quan đến sách giáo khoa, ông Cường bày tỏ lo ngại trước ý tưởng giao Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức viết và cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất cho toàn quốc. Ông Cường cho rằng, nếu Bộ vừa là cơ quan quản lý, vừa tổ chức viết một bộ sách để đưa vào giảng dạy, bộ sách rất dễ trở thành “kinh điển”, khiến tất cả đều bám vào, từ đó triệt tiêu tư duy mới và sáng tạo – điều mà hệ thống giáo dục đang rất cần.

Theo ông Cường, học sinh Việt Nam rất thông minh nhưng sức sáng tạo không cao, một phần do cách dạy và học lâu nay còn nặng khuôn mẫu. Nếu quay lại mô hình một bộ sách giáo khoa “chuẩn”, nguy cơ này càng lớn.

Từ đó, ông Cường cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo có thể tổ chức cung cấp một bộ sách để làm phương tiện học tập thống nhất, tạo điều kiện để mọi học sinh đều tiếp cận được, kể cả thông qua tủ sách dùng chung, nhưng không nên viết và áp đặt một bộ sách duy nhất mang tính “chuẩn” cho cả nước.

Góp ý về nguồn lực, ông Cường nhắc lại rằng trong Nghị quyết 71 có ghi các chỉ tiêu tối thiểu về chi ngân sách cho giáo dục và đào tạo, như tỷ lệ chi thường xuyên và chi đầu tư. Tuy nhiên, trong dự thảo nghị quyết cụ thể hóa lần này chưa thấy các chỉ tiêu cụ thể như tỷ lệ tối thiểu cho chi đầu tư, cho chuyển đổi số. 

Ông Cường phân tích, phần lớn chi thường xuyên cho giáo dục hiện nay thực chất chỉ đủ để trả lương, trong khi đội ngũ giáo viên chiếm tới khoảng 70% số người hưởng lương từ ngân sách. Như vậy, gần như không còn dư địa cho các hoạt động phát triển chất lượng, đầu tư điều kiện dạy học. Vì vậy, ông đề nghị nghị quyết cần quy định rõ hơn các tỷ lệ tối thiểu dành cho đầu tư, trong đó có đầu tư cho chuyển đổi số trong giáo dục.

Một nội dung được ông Cường đánh giá rất tích cực là chính sách đào tạo tiến sĩ. Ông rất mừng khi trong nghị quyết có đề cập đến việc lựa chọn nghiên cứu sinh được cấp học bổng, miễn học phí để toàn tâm, toàn ý cho nghiên cứu. Theo ông Cường, một trong những lý do khiến nghiên cứu sinh đào tạo ở nước ngoài thường có chất lượng cao hơn là vì họ được nhận học bổng, được đảm bảo đời sống, chỉ tập trung vào nghiên cứu. Trong khi ở trong nước, nhiều nghiên cứu sinh vừa đi làm, vừa đi học để tự lo học phí. 

Do đó, ông Cường đề nghị, cần đổi mới cơ chế theo hướng gắn đào tạo tiến sĩ với nhiệm vụ khoa học cụ thể. Ở nhiều nước, cơ sở đào tạo là nơi quyết định việc lựa chọn đề tài, giao nhiệm vụ khoa học và quy định rõ sản phẩm cuối cùng phải đạt được. Từ những nhiệm vụ đó, nhà trường sẽ phân chia thành các phần việc nghiên cứu, giao cho nghiên cứu sinh thực hiện. Nếu hoàn thành, họ có thể bảo vệ luận án; nếu không, phải chấp nhận rủi ro. 

Bên cạnh đó, thay vì để nghiên cứu sinh tự “tìm đề tài”, dễ dẫn đến những nghiên cứu không gắn với nhu cầu thực tiễn, sản phẩm khó trở thành công trình có giá trị, Nhà nước cần giao nhiệm vụ khoa học cho các cơ sở đào tạo, cấp kinh phí theo nhiệm vụ. Trên cơ sở đó, trường sẽ cấp học bổng, hỗ trợ nghiên cứu sinh để họ thực hiện từng phần việc. Khi các nhiệm vụ nối tiếp được hoàn thành, sẽ hình thành các công trình nghiên cứu có chất lượng, đáp ứng yêu cầu phát triển.