Đắk Lắk: Kết quả kiểm tra đánh giá công trình Trạm bơm Buôn Mă

Thực hiện Quyết định số 1887, ngày 4/6/2024 của UBND huyện Lắk về việc thành lập Đoàn kiểm tra công trình thủy lợi Trạm bơm Buôn Mă, xã Bông Krang, huyện Lắk. Ngày 13/6, Đoàn kiểm tra số 1887 đã tiến hành đi kiểm tra thực tế ngoài hiện trường công trình.

Theo báo cáo của Đoàn kiểm tra: Năm 2001, công trình Trạm bơm Buôn Mă, xã Bông Krang được khởi công xây dựng. Công trình do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh làm chủ đầu tư. Công trình gồm có Trạm bơm và kênh dẫn. Đối với Trạm bơm có 4 tổ máy bơm (33kw x470m3/h). Kênh dẫn có kênh đất hình thang với chiều dài khoảng 1.500 m, đáy kênh rộng trung bình 6 m, sâu khoảng 3 m. Kênh chính (N1) dài 1.600 m, (kênh bằng tấm lát bê tông cốt thép). Kênh (N2) dài khoảng 642,5 m, (kênh bằng tấm lát bê tông cốt thép). Kênh (N4) dài khoảng 835 m, (kênh đoạn đầu bằng ống nhựa PVC và đoạn sau tấm lát bê tông cốt thép, kênh hộp BTCT). Năng lực tưới cho 150 ha lúa nước tại cánh đồng xã Bông Krang.

Năm 2011, công trình Trạm bơm Buôn Mă tiếp tục được Nhà nước đầu tư 9,4 tỷ đồng từ nguồn vốn Ngân sách Nhà nước; UBND huyện Lắk giao cho Ban Quản lý dự án huyện làm chủ đầu tư. Công trình gồm có các hạng mục: Kiên cố hóa tuyến kênh dẫn bằng bê tông cốp thép hình chữ nhật (2x1,2)m với chiều dài 1.493 m. Kiên cố hóa các tuyến kênh tưới bằng bê tông cốt thép với tổng chiều dài 1.300 m.

Tiếp đến năm 2019, công trình Trạm bơm Buôn Mă tiếp tục được Nhà nước đầu tư 1,5 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước; UBND huyện Lắk giao cho Ban Quản lý dự án huyện làm chủ đầu tư nhằm cải tạo kênh dẫn và kè chắn chống sạt lở, bồi lấp thuộc công trình Trạm bơm Buôn Mă. Công trình gồm: Đào mở rộng kênh đất cuối kênh dẫn, L=77 m; Nạo vét bồi lấp kênh dẫn bê tông, L=1.490 m; Cụm điều tiết tại vị trí cầu qua kênh; Tấm đan chống bồi lấp (186 tấm); 1 Đập dâng tại suối Đắk Bông Krang dẫn nước vào kênh dẫn và kênh tưới hiện hữu vuông góc với kênh dẫn; Gia cố bờ kênh dẫn (phía suối Đắk Bông Krang) bị sạt lở, L=21 m.

Theo phân tích, đánh giá của Đoàn kiểm tra: Từ năm 2001 đến năm 2014, công trình Trạm bơm Buôn Mă được giao cho Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh làm chủ đầu tư. Sau khi công trình hoàn thành, nghiệm thu, bàn giao cho UBND xã Bông Krang quản lý, vận hành phục vụ tưới cho 120 ha lúa nước cánh đồng xã Bông Krang.

Từ cuối năm 2014 đến nay Trạm bơm Buôn Mă do Công ty TNHH MTV Quản lý công trình thủy lợi Chi nhánh Lắk quản lý, vận hành. Sau khi nhận bàn giao, Chi nhánh Lắk tiến hành bảo dưỡng công trình trạm bơm và tiến hành ký kết hợp đồng vận hành bơm tưới cho người dân gieo sạ được 2 vụ: Hè Thu năm 2018 với diện tích 3,79 ha lúa nước và vụ Đông xuân 2018-2019 với tổng diện tích 5,36 ha. Trong đó: 3,79 ha lúa nước và 1,57 ha màu. Từ năm 2019 cho đến nay công trình Trạm bơm Buôn Mã ngừng hoạt động. Nguyên nhân ngừng hoạt động là do mưa lũ đất, cát, bùn bồi lắng lòng kênh dẫn và bể hút với khối lượng lớn; vào mùa khô hạn mực nước xuống thấp; cao trình mặt nước hồ Lắk thấp hơn đáy cao trình kênh dẫn.

Ghi nhận thực tế hiện trạng công trình Đoàn kiểm tra nhận thấy: Phần trên tấm đan hệ thống kênh dẫn bị đất, cát, bùn bồi lắng, cây mai dương mọc phủ kín toàn tuyến kênh dẫn. Hệ thống kênh dẫn hình chữ nhật những đoạn không có tấm đan bị đất, cát, bùn bồi lắng khoảng 50%; vị trí bể hút bị đất, cát, bùn bồi lấp hoàn toàn.

Đoàn kiểm tra nhận định: Công trình Trạm bơm Buôn Mă ngừng hoạt động là do mưa lũ qua các năm làm cho lượng đất, cát, bùn bồi lắng lòng kênh dẫn và bể hút với khối lượng lớn. Cùng với đó là do hiện tượng El Nino, biến đổi khí hậu toàn cầu, nắng nóng kéo dài; trong khi đó nhu cầu của người dân sử dụng nguồn nước mặt từ hồ Lắk với trữ lượng lớn, nên các năm gần đây vào mùa khô hạn mực nước hồ Lắk liên tục xuống thấp; dẫn đến cao trình mặt nước hồ Lắk thấp hơn đáy cao trình kênh dẫn.

Sau khi kiểm tra, Đoàn kiểm tra đã có báo báo gửi UBND huyện, đồng thời kiến nghị đề xuất UBND huyện có kế hoạch thuê đơn vị tư vấn có kinh nghiệm, am hiểu, có năng lực về lĩnh vực thủy lợi khảo sát, đánh giá thực tế; đề xuất hướng giải pháp khắc phục cụ thể giảm thiểu lãng phí tài sản đã đầu tư, sớm đưa công trình trạm bơm Buôn Mă vào hoạt động bơm nước phục vụ sản xuất cho người dân trên địa bàn xã Bông Krang.

Trước đó, Báo Đại Đoàn Kết đã có loạt bài phản ánh Đắk Lắk: Hệ thống thủy lợi ở xã Bông Krang (huyện Lắk, Đắk Lắk) được Nhà nước đầu tư đến nay trên 20 tỷ đồng nhằm phục vụ cho bà con sản xuất 150 ha lúa nước tại cánh đồng xã Bông Krang. Thế nhưng gần chục năm nay, bà con vẫn không có nước để sản xuất, gần trăm ha ruộng bị bỏ hoang.