Đánh thức di sản bằng công nghệ

Công nghệ kể chuyện di sản

Tại không gian triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) đang thu hút sự chú ý với trưng bày “Hà Nội rạng rỡ – Ánh sáng & Di sản”. Khác với trưng bày truyền thống vốn thiên về quan sát thụ động, triển lãm lần này được thiết kế theo mô hình “di sản sống”, mời gọi khán giả bước vào hành trình khám phá thông qua tương tác, cảm nhận đa giác quan và kết nối cảm xúc.

Công nghệ được ứng dụng đồng bộ và có chọn lọc: từ 3D Mapping Immersive, LED Kinetic, Interactive Wall, trình chiếu đa lớp đến VR và cảm biến chuyển động. Ánh sáng vượt lên vai trò kỹ thuật thuần túy, trở thành chất liệu mỹ thuật chủ đạo, kết nối các lớp thời gian – không gian của Thăng Long – Hà Nội trong cái nhìn vừa liên tục, vừa mới mẻ. Việc ứng dụng công nghệ luôn được triển khai có kiểm soát, đảm bảo sự hài hòa giữa thẩm mỹ, chiều sâu văn hóa và đặc trưng không gian di sản của trung tâm Thủ đô.

Thông qua không gian trưng bày, ban tổ chức kỳ vọng, công chúng Thủ đô và du khách sẽ có thêm một điểm đến văn hóa hấp dẫn. Đồng thời có thêm những trải nghiệm mới mẻ, từ đó nâng cao nhận thức, tình cảm và trách nhiệm trong việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa.

Cùng thời điểm, UBND phường Hoàn Kiếm tổ chức lễ ra mắt không gian chiếu sáng nghệ thuật Hồ Gươm – Tháp Rùa. Các phương án ánh sáng được xây dựng dựa trên nghiên cứu kỹ lưỡng về sắc độ, cường độ và nhịp chuyển động nhằm tôn vinh cảnh quan – di sản Hồ Gươm một cách trang trọng, đồng thời mang lại cảm xúc mới, hòa hợp với không khí lễ hội từ Giáng sinh đến Tết Dương lịch. Cách làm này không chỉ làm nổi bật giá trị lịch sử, mà còn khơi gợi sự gần gũi, ấm áp đối với người dân và du khách khi dạo bước quanh hồ trong mùa lễ hội.

Hay như một minh chứng sinh động cho việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn di sản, 82 bia Tiến sĩ tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám sau khi được UNESCO ghi danh vào Danh mục Di sản tư liệu thế giới khu vực châu Á – Thái Bình Dương, đã được trình bày một cách rõ nét, dễ tiếp cận hơn thông qua các hình thức thuyết minh số. Mỗi tấm bia không còn là một khối đá cổ đơn lẻ, mà trở thành câu chuyện lịch sử được mở khóa, giúp công chúng nhanh chóng nắm được giá trị và hòa mình vào nội dung được truyền tải.

Và thời gian gần đây, tại không gian Hồ Văn, thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám, đã diễn ra nhiều hoạt động nghệ thuật đương đại, kết hợp với công nghệ ánh sáng, biến không gian di sản này trở thành một không gian văn hoá đặc biệt. Nơi mọi người bước vào di sản, trải nghiệm di sản với những điều mới mẻ bằng hơi thở của đương đại.

Bà Đường Ngọc Hà - Phó Giám đốc Trung tâm hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết, tại Văn Miếu đã ứng dụng công nghệ, điều đó đã giúp cho du khách có những trải nghiệm thích thú và có nhiều cơ hội tìm hiểu về di sản. Cùng với đó là những không gian thưởng thức âm nhạc trên nền di sản và không gian sáng tạo.

Phát huy sức mạnh của công nghệ

Phó Giám đốc Sở VH&TT Hà Nội Lê Thị Ánh Mai cho biết, qua các không gian trưng bày, trải nghiệm tương tác, thực tế ảo, hình ảnh xưa – nay…, di sản được đánh thức bằng chuyển động, âm thanh và cảm xúc, qua đó tạo ra sự kết nối tự nhiên giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Đây cũng là cơ sở thực tiễn để Thành phố tiếp tục nghiên cứu, nhân rộng các mô hình trưng bày, trình diễn văn hóa sáng tạo, phù hợp với định hướng xây dựng Hà Nội trở thành Thành phố sáng tạo theo mạng lưới của UNESCO.

Đồng quan điểm, ThS Nguyễn Đắc Tới – nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu di sản (Viện Nghiên cứu văn hóa và phát triển)  cho rằng việc ứng dụng công nghệ trong khai thác di sản đã mở rộng cách thức tiếp cận, giúp người xem như được bước vào quá khứ, cảm nhận thông điệp và giá trị văn hóa một cách trực quan, dễ nắm bắt hơn thông qua góc nhìn thị giác. Di sản số không chỉ dừng lại ở hình ảnh hay video tĩnh. Nhờ những không gian ảo có độ chi tiết và mô phỏng cao, di sản được tái hiện sinh động, mang đến cảm giác chân thực và hấp dẫn hơn, góp phần tác động mạnh tới thị giác và quyết định lựa chọn điểm đến của du khách.