Đánh thuế vàng như thế nào cho hợp lý?
Các chuyên gia ủng hộ đề xuất áp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) với giao dịch vàng. Tuy nhiên, việc áp thuế cần có lộ trình, phân biệt hoạt động đầu tư và tích lũy, tránh gây sốc cho người dân.
Đánh thuế để điều chỉnh hành vi
Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 278 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 9/2025. Theo đó, liên quan đến dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chính phủ yêu cầu quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế và giao Bộ Tài chính phối hợp Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung này trong dự thảo luật.
Việc đánh thuế vàng để hạn chế đầu cơ vàng nhận được nhiều ý kiến trái chiều trong bối cảnh giá vàng tăng phi mã, neo ở mức rất cao trên 130 triệu đồng/ lượng và giá vàng trong nước chênh cao hơn giá vàng thế giới hơn 17 triệu đồng/lượng.
Nhiều ý kiến cho rằng, giao dịch có thể tạo ra lợi nhuận nên phải đóng thuế, tạo phần tăng ngân sách nhà nước từ đó tái đầu tư vào hạ tầng. Phần lớn các hoạt động liên quan đến giao dịch vàng đều mong muốn mang lại lợi nhuận, nhiều người chọn vàng là kênh đầu tư. Chưa kể vàng hiện nay đang được xem là một loại tiền tệ, mà đã là tiền tệ thì cần được đưa vào để lưu thông phát triển kinh tế thay vì tích trữ trong két.
Theo ông Nguyễn Văn Được - Ủy viên BCH Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, hoạt động kinh doanh hiện đang chịu sự điều chỉnh của nhiều chính sách thuế quan trọng. Đó là thuế nhập khẩu, thuế VAT và thuế TNDN. Việc các cơ quan chức năng nghiên cứu bổ sung các sắc thuế đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng là cần thiết nhằm mở rộng cơ sở thu, đồng thời phù hợp với định hướng quản lý vàng trong bối cảnh mới.
Ông Được cho hay, vàng dạng thỏi hoặc miếng chưa qua chế tác thành sản phẩm mỹ nghệ, trang sức hay sản phẩm khác, nếu được nhập khẩu hoặc thuộc tài sản của cá nhân không kinh doanh thuộc đối tượng không chịu thuế VAT theo Khoản 22 và Khoản 25 Điều 5 Luật thuế VAT hiện hành.
“Trước đây khi thực hiện Nghị định 24, nhà nước độc quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng thông qua Công ty SJC; vàng miếng vẫn được coi là tiền chứ không phải hàng hoá. Tuy nhiên theo quy định mới có hiệu lực từ ngày 10/10/2025, cơ chế nhà nước độc quyền nhập khẩu vàng và sản xuất vàng miếng đã bị xoá bỏ nên vàng miếng được coi như hàng hóa” - ông Được nói và cho rằng, hiện nay cách tiếp cận đã thay đổi, vàng miếng được coi là một loại hàng hóa nên cần xem xét sửa đổi luật để áp dụng thuế VAT 10% đối với hoạt động nhập khẩu và bán vàng miếng của doanh nghiệp kinh doanh vàng cho đồng bộ với vàng trang sức, mỹ nghệ.
Đánh thuế liệu có hợp lý?
Vậy, đánh thuế vàng như thế nào để nắn chỉnh thị trường vàng vào khuôn khổ là câu chuyện cần bàn thảo kỹ.
Về đánh thuế TNCN với hoạt động mua bán vàng, ông Được cho rằng, hiện nay khó đánh thuế trên chênh lệch giá mua bán vì nhiều người đã mua vàng tích trữ từ nhiều năm trước, khi đó việc quản lý hoá đơn, chứng từ chưa được thực hiện đồng bộ nên không có cơ sở để xác định chính xác giá mua.
Để khắc phục, vị chuyên gia đề xuất 3 phương án. Phương án 1: Nếu thực hiện theo luật thuế VAT hiện hành, vàng miếng không chịu thuế VAT, thì cá nhân bán vàng cũng không chịu thuế VAT nhưng phải nộp thuế TNCN là 0,5%.
Phương án 2: Sửa Luật và thu thuế VAT 10% với doanh nghiệp nhập khẩu hoặc bán vàng miếng. Đồng thời cá nhân bán vàng miếng không được coi là đầu tư, kinh doanh mà là tài sản cá nhân bán ra không phải nộp VAT nhưng sẽ phải chịu thuế TNCN 0,5%.
Phương án 3: Sửa Luật và thu thuế VAT 10% với doanh nghiệp nhập khẩu hoặc bán vàng miếng. Đồng thời cá nhân bán vàng miếng ở ngưỡng nhất định theo quy định của Chính phủ là kinh doanh phải nộp 1% thuế VAT và 0,5 thuế TNCN.
Tuy nhiên, ông Được cho rằng phương án 2, thu thuế VAT 10% và coi việc nắm giữ vàng là tài sản (không phải kinh doanh) đóng thuế TNCN 0,5% là phương án phù hợp để tránh tình trạng thuế chồng thuế. Đồng thời đồng bộ với các quy định hiện hành cũng như giảm bớt áp lực cho người dân.
“Đánh thuế như vậy khiến kênh đầu tư này giảm độ hấp dẫn, nhiều người sẽ cân nhắc để lựa chọn kênh đầu tư phù hợp. Tiền nhàn rỗi có thể gửi tiết kiệm ngân hàng, đầu tư vào sản xuất kinh doanh, việc điều tiết diễn ra tự nhiên. Từ đó tạo sự công bằng, minh bạch, nâng cao hiệu quả quản lý vĩ mô thị trường vàng” - ông Được nêu quan điểm.
Trong khi đó TS Nguyễn Ngọc Tú - Giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho rằng, việc đánh thuế thu nhập từ mua bán vàng sẽ giảm bớt động lực đầu cơ, lướt sóng của nhà đầu tư. Người mua vàng sẽ chịu cả phần chênh lệch giữa giá mua - bán và khoản thuế thu nhập. Ví dụ, hôm nay mua vàng với giá 131 triệu đồng/lượng, nhưng ngày mai bán ra chỉ 128 triệu đồng/lượng, lỗ 3 triệu đồng. Nếu cộng thêm khoảng 2 triệu đồng tiền thuế, người bán bị lỗ tổng cộng khoảng 5 triệu đồng/lượng.
“Điều này sẽ khiến thay đổi hành vi đầu tư, nhà đầu tư sẽ chuyển sang kênh đầu tư kinh doanh khác. Khi đó, đồng tiền sẽ luân chuyển vào sản xuất - kinh doanh, thay vì găm giữ vàng; lượng người mua giảm, giá vàng cũng sẽ hạ” - ông Tú nói.
Tuy nhiên, vị này cho rằng cần thiết lập ngưỡng tính thuế. Cụ thể, đề xuất chỉ khi bán từ 1 lượng vàng trở lên mới phải nộp thuế. Trường hợp người dân bán vàng tích lũy với số lượng nhỏ, chỉ 1-2 chỉ, dưới ngưỡng thì không tính thuế.
Nhiều ý kiến người dân cho rằng, mua vàng là một cách bảo toàn đồng tiền tiết kiệm trong bối cảnh lạm phát tăng, khi cần tiền mặt sẽ mang vàng đi bán. Như vậy, tiền lãi nếu có được cũng chẳng khác gì với tiền lãi từ gửi tiết kiệm. Bởi vậy, việc đánh thuế các hoạt động mua bán vàng là không hợp lý.
Ngày 18/9 tại Công ty SJC, giá vàng SJC giảm về mức 130 -132 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra). Giá vàng nhẫn giao dịch quanh ngưỡng 126,3 - 129 triệu đồng/lượng (mua vào – bán ra). Tại Tập đoàn DOJI, vàng nhẫn trơn về vùng mua – bán ở mức giá 126,6 – 129,6 triệu đồng/lượng.
