Đạo Hiếu - Gốc rễ đạo làm người và ngọn nguồn lòng yêu nước

Nhân dịp này, phóng viên Báo Đại đoàn kết đã có cuộc trao đổi với Thượng tọa Thích Thanh Phương - Ủy viên dự khuyết Hội đồng Trị sự Trung ương GHPG Việt Nam, Ủy viên Thường trực Ban Hoằng pháp Trung ương GHPG Việt Nam, Trụ trì chùa Sủi - Đại Dương Sùng Phúc Tự về ý nghĩa của buổi lễ và thông điệp hướng về cội nguồn, hướng tới tương lai mà chương trình muốn lan tỏa.

PV: Kính Thượng tọa, lễ tưởng niệm và nguyện cầu quốc thái dân an trong khuôn khổ chương trình “Tự hào Tổ quốc tôi” mang nhiều giá trị thiêng liêng. Xin Thượng tọa chia sẻ điều khiến buổi lễ hôm nay trở nên đặc biệt và chạm đến trái tim nhiều người?

Thượng tọa Thích Thanh Phương: Lễ tưởng niệm hôm nay là sự tiếp nối truyền thống tri ân, báo ân của đạo Phật, đồng thời thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Các anh hùng liệt sỹ là những người đã hy sinh vì độc lập, tự do. Họ xứng đáng được tưởng niệm không chỉ qua tượng đài hay trang sử, mà còn bằng lòng thành kính từ mỗi người. Đây không chỉ là dịp để cầu nguyện cho quốc thái dân an, cho anh linh các liệt sỹ được siêu sinh về cõi an lành, mà còn là cơ hội để mỗi người nhìn lại lịch sử dân tộc và soi lại chính mình.

Chiến tranh đã qua đi, nhưng những mất mát vẫn hiện hữu: hầu như xã nào trên đất nước cũng có nghĩa trang liệt sỹ. Điều đó nhắc chúng ta phải biết trân quý hòa bình hôm nay. Bởi vậy, nhà chùa tổ chức lễ tưởng niệm không chỉ để tri ân, mà còn để khơi dậy tinh thần yêu nước, nuôi dưỡng lối sống có đạo lý, có trách nhiệm với hiện tại và tương lai.

Như Thượng tọa chia sẻ, lễ tưởng niệm không chỉ để tri ân, mà còn để khơi dậy tinh thần yêu nước. Phải chăng đó là một nền tảng quan trọng trong cách người Việt tri ân quá khứ?

Thượng tọa Thích Thanh Phương: Đúng vậy. Đạo Hiếu là gốc rễ của đạo làm người - không chỉ trong đạo Phật mà còn là cốt lõi trong văn hóa Việt Nam. Tri ân người đã hy sinh cho đất nước, tưởng nhớ người đã khuất là những biểu hiện cụ thể và sâu sắc của lòng hiếu nghĩa. Nhưng đạo Hiếu không chỉ nằm ở nghi lễ hay sự tưởng nhớ, mà phải thể hiện qua cách sống hằng ngày: sống có đạo lý, có trách nhiệm, biết gìn giữ và tiếp nối những giá trị mà cha ông để lại. Sống như vậy mới thật sự là báo hiếu, là không phụ lòng những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do.

Từ nhiều năm nay, chùa Sủi xem việc tổ chức lễ tưởng niệm và nguyện cầu quốc thái dân an là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh. Đây không chỉ là một nghi thức thường niên, mà là trách nhiệm và sứ mệnh tinh thần để lưu giữ, truyền trao truyền thống yêu nước và đạo lý uống nước nhớ nguồn cho thế hệ sau. Những buổi lễ như hôm nay cũng là dịp để thân nhân liệt sĩ, người dân, tăng ni và Phật tử cùng tưởng niệm, cùng hồi hướng cho quốc thái dân an, vì sự trường tồn của dân tộc.

Lễ tưởng niệm được tổ chức trong khuôn khổ chương trình “Tự hào Tổ quốc tôi”. Theo Thượng tọa, việc gắn kết hoạt động tâm linh với một chương trình yêu nước có ý nghĩa như thế nào?

Thượng tọa Thích Thanh Phương: Đó là một sự kết hợp nhân văn. Tinh thần yêu nước không chỉ thể hiện ở những hành động cụ thể trong đời sống hàng ngày, mà còn nằm ở việc chúng ta biết tri ân quá khứ, trân trọng hiện tại và hướng tới tương lai bằng tất cả tấm lòng. Người Việt mình từ xưa đến nay luôn sống với lòng biết ơn và tinh thần đại đoàn kết - trong đạo Phật, đó là tinh thần báo đáp “tứ trọng ân”: ơn cha mẹ, ơn Tam Bảo, ơn quốc gia và ơn chúng sinh.

Khi cử hành lễ tưởng niệm, tụng kinh, thắp nén nhang là chúng ta đang bày tỏ lòng thành kính, sự tri ân sâu xa với các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc. Đồng thời, cũng là để người còn sống chiêm nghiệm, nhận ra rằng: sống có đạo lý, có hiếu nghĩa là cách báo ơn thiết thực và bền vững nhất.

Với Thượng tọa, lòng yêu nước thời bình nên bắt đầu từ đâu? Và sự kiện “Tự hào Tổ quốc tôi”, với nhiều hoạt động ý nghĩa trong đó có lễ tưởng niệm có thể đánh thức điều đó như thế nào?

Thượng tọa Thích Thanh Phương: Lòng yêu nước thời bình không nhất thiết phải là điều gì lớn lao. Nó có thể bắt đầu từ sự biết ơn đối với thế hệ đi trước, từ ý thức gìn giữ những giá trị thiêng liêng của dân tộc, từ thái độ sống tử tế, trung thực và có trách nhiệm với cộng đồng.

Chương trình “Tự hào Tổ quốc tôi” rất đặc biệt, vì không chỉ tôn vinh những thành tựu hiện tại hay kêu gọi hướng đến tương lai, mà còn bắt đầu bằng một nghi lễ thiêng liêng và sâu sắc là lễ tưởng niệm cho anh linh các anh hùng liệt sỹ.

Khi con người có thể cúi đầu tưởng nhớ và ngẩng đầu tự hào, thì lòng yêu nước đã bắt đầu được đánh thức. Từ những hoạt động như thế này, chúng ta đang cùng nhau nối dài dòng chảy của tinh thần dân tộc, để mỗi người dân thấy mình là một phần của một câu chuyện rất lớn, rất thiêng liêng mang tên Tổ quốc.

Nếu gửi gắm một điều tới thế hệ trẻ hôm nay, Thượng tọa muốn nhắn nhủ điều gì?

Thượng tọa Thích Thanh Phương: Mong thế hệ trẻ hôm nay hiểu rằng: Được sống trong hòa bình là một điều may mắn lớn lao. Nhưng đừng quên rằng từng tấc đất, từng lời Quốc ca vang lên đều có bóng dáng của những người đã ngã xuống.

Người trẻ phải biết tri ân, phải có đạo Hiếu với tổ tiên, với cha mẹ, và với cả dân tộc. Hiếu không chỉ là nhớ ơn người đã khuất, mà còn là sống có trách nhiệm với hiện tại và tương lai. Nếu mỗi người sống có đạo lý, có tình người, thì đó chính là yêu nước. Và chính thế hệ trẻ sẽ là những người nối tiếp, gìn giữ và lan tỏa tinh thần đó đến muôn đời sau.

Trân trọng cảm ơn Thượng tọa!