Đề nghị chuyển từ cơ chế cấp phép sang cơ chế thị trường minh bạch đối với LNG nhập khẩu

Ngày 8/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 – 2030. Theo Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị), dự thảo Nghị quyết lần này có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm tạo không gian thể chế mới cho phát triển năng lượng giai đoạn 2026–2030, nhất là các cơ chế vượt trội để tháo gỡ điểm nghẽn trong đầu tư nguồn điện, lưới điện, hạ tầng lưu trữ năng lượng và phát triển năng lượng mới. 

Đánh giá cao tinh thần mạnh dạn mở đường của Chính phủ, nhưng ông Đồng đề nghị hoàn thiện một số nhóm vấn đề trọng tâm. Cụ thể, về phạm vi điều chỉnh và khung cơ chế. Dự thảo đã bao quát tương đối đầy đủ các lĩnh vực trọng tâm như: đầu tư nguồn điện quan trọng, cơ chế liên kết vùng, điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực, cơ chế mua bán điện trực tiếp, phát triển điện khí-than-dầu khí và lưu trữ năng lượng BESS. Cần nhấn mạnh rõ hơn yêu cầu đồng bộ giữa cơ chế đặc thù theo Nghị quyết với các luật chuyên ngành để tránh xung đột khi triển khai thực tế, đặc biệt là Luật Điện lực, Luật Đầu tư, Luật Đất đai và Luật Quy hoạch.

Về điều chỉnh Quy hoạch điện, Quy hoạch lưới điện, tuy đánh giá dự thảo đã mở cơ chế cho phép điều chỉnh linh hoạt các danh mục nguồn và lưới nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Song ông Đồng đề nghị bổ sung tiêu chí đánh giá rủi ro đối với các dự án chậm tiến độ; đồng thời tạo cơ chế minh bạch để UBND cấp tỉnh chủ động đề xuất điều chỉnh danh mục các dự án lưới điện trọng điểm liên vùng.

Về đầu tư xây dựng dự án điện lực, ông Đồng cho rằng dự thảo quy định rõ việc cho phép triển khai các dự án nguồn, lưới điện phù hợp Quy hoạch điện mà không phải chờ điều chỉnh môi trường đầu tư. Nhưng cần rút ngắn thời gian phê duyệt chủ trương đối với dự án ưu tiên; bổ sung cơ chế giao một đầu mối chịu trách nhiệm phối hợp thủ tục đất đai, môi trường, phòng cháy; và hoàn thiện hành lang pháp lý cho hệ thống lưu trữ năng lượng BESS.

Đề cập đến cơ chế phát triển điện gió ngoài khơi, theo ông Đồng dự thảo đã có tiến bộ lớn trong quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định hồ sơ và yêu cầu năng lực tài chính của nhà đầu tư. Tuy nhiên cần rút ngắn thời gian cấp phép khảo sát; thống nhất mẫu hồ sơ; bổ sung tiêu chí đánh giá năng lực nhà đầu tư đối với dự án quy mô lớn; và xác định một cơ quan trung ương làm đầu mối điều phối.

“Về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA). Đây là bước tiến quan trọng nhưng cần bổ sung giới hạn rủi ro đối với hệ thống truyền tải; đồng thời nghiên cứu cơ chế hợp đồng linh hoạt theo giờ cao điểm, thấp điểm để phù hợp đặc thù năng lượng tái tạo. Về cơ chế đầu tư dầu khí, than, xăng dầu dự trữ dự thảo đã mở rộng cơ chế lựa chọn nhà đầu tư và cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất để triển khai các dự án hạ tầng năng lượng trọng điểm. Tôi đề nghị nhấn mạnh lộ trình chuyển từ cơ chế cấp phép sang cơ chế thị trường minh bạch, đặc biệt với LNG nhập khẩu để tránh rủi ro phụ thuộc và kéo dài tiến độ”, ông Đồng nói và đề nghị bổ sung cơ chế xác định rõ trách nhiệm của cơ quan đầu mối nếu thủ tục bị chậm; đồng thời quy định chế độ báo cáo Quốc hội định kỳ 6 tháng/lần để giám sát chặt chẽ tiến độ thực hiện Nghị quyết.