Để Việt Nam thoát khỏi “bẫy” thu nhập trung bình

Trong khuôn khổ hội thảo, tại phiên thảo luận về "Vượt bẫy thu nhập trung bình và hướng tới phát triển bền vững" - TS Nguyễn Thắng, Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cho biết, một mục tiêu được Đại hội XIII của Đảng đặt ra là nước có thu nhập cao vào năm 2045. Đạt được mục tiêu này đòi hỏi Việt Nam phải vượt qua bẫy thu nhập trung bình, song đây là một thách thức lớn.

Dẫn số liệu từ Ngân hàng Thế giới (WB), ông Thắng cho biết, từ năm 1960 đến năm 2022, chỉ có 23 nền kinh tế trong tổng số 101 quốc gia có thu nhập trung bình vào năm 1960 đã thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Một trong những lý do quan trọng được các chuyên gia chỉ ra là các quốc gia có thu nhập trung bình bị kẹt giữa một bên là các quốc gia nghèo có mức lương thấp và các quốc gia giàu có công nghệ.

Nhìn lại quá trình 40 năm đổi mới của Việt Nam, ông Thắng nhận định, những năm qua, tăng trưởng, xuất khẩu, thu hút FDI của Việt Nam có những điểm vượt trội so với các nước có cùng trình độ phát triển. Quá trình giảm nghèo ấn tượng, bất bình đẳng được kiềm chế ở mức tương đồng với các nước có cùng trình độ phát triển.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng, để đạt được mục tiêu là quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, nước ta vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. "Theo Ngân hàng Thế giới, để đạt được mục tiêu gia nhập nhóm các nước có thu nhập cao vào năm 2045, năng suất lao động của Việt Nam sẽ phải đạt 6,6% trong giai đoạn 2018 - 2045, trong khi chúng ta chỉ đạt 4,85% trong giai đoạn 1991 - 2018. Đây là nhiệm vụ khó khăn do thông thường khi quy mô nền kinh tế tăng lên thì tốc độ tăng năng suất lao động giảm sút theo nguyên tắc leo núi là, càng lên cao thì tốc độ càng chậm lại” - ông Thắng nhận định.

Ông Thắng cho rằng, trong thời gian tới cần có thêm những khuôn khổ chính sách để thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững và bao trùm.

Về tăng trưởng nhanh, cần sớm ổn định kinh tế vĩ mô, tiếp tục hội nhập, ưu tiên thương mại và FDI chất lượng, tái cơ cấu kinh tế, tăng tỷ trọng các ngành có hàm lượng công nghệ, tri thức, tăng khả năng cạnh tranh của khu vực doanh nghiệp. Phát triển hệ sinh thái cho công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Về tăng trưởng bền vững, cần ban hành và thực thi hiệu quả các tiêu chuẩn môi trường phù hợp với Việt Nam trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Tính đúng, tính đủ các chi phí phát sinh do gây ra ô nhiễm cũng như các tác động tiêu cực khác đến môi trường. Thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tuần hoàn, khuyến khích việc phát triển năng lượng tái tạo, các dự án công nghệ xanh.

Về tăng trưởng bao trùm, cần thúc đẩy bình đẳng về cơ hội tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản bằng việc phổ cập giáo dục, hướng tới phổ cập ở cấp trung học phổ thông; Làm chậm lại tiến tới đảo ngược quá trình già hóa dân số bằng các giải pháp phù hợp...

Còn theo TS Andrea Coppola - Chuyên gia kinh tế trưởng và Quản lý chương trình, Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam: “Đạt mục tiêu thu nhập cao là hoài bão mà nền kinh tế Việt Nam đang thực hiện. Để đạt được mục tiêu này, mức tăng trưởng GDP đến năm 2045 phải đạt 6%/năm. Những năm qua, mức tăng trưởng GDP vào khoảng 5,5%, tức nền kinh tế cần làm tốt hơn nữa”.

TS Andrea Coppola nhận định, để trở thành nước có thu nhập cao, Việt Nam cũng phải đối mặt với không ít khó khăn trước những biến động không ngừng của nền kinh tế thế giới, sự thay đổi chuỗi cung ứng toàn cầu, biến đối khí hậu… Việt Nam cũng cần tăng cường hơn nữa hội nhập quốc tế, xóa bỏ những rào cản về thương mại, không chỉ mở rộng khả năng xuất khẩu mà còn cần đa dạng hàng hóa xuất khẩu.

Đặc biệt, cần chuyển từ các ngành phát thải cacbon sang giảm phát thải, thích ứng với biến đổi khí hậu cũng như tính toán mức kinh phí cho biến đổi khí hậu. Xanh hóa là yếu tố rất quan trọng tác động đến năng lực cạnh tranh của các quốc gia. Một nền kinh tế xanh cũng là điểm quan trọng để thu hút đầu tư và tạo việc làm.