Đề xuất thuế TNCN còn 5 bậc: Điều chỉnh thuế suất theo hướng giảm gánh nặng

Hạn chế tình trạng “nhảy bậc” gây tăng thuế đột ngột

Theo đó, Bộ Tài chính đã báo cáo kết quả tiếp thu, giải trình các ý kiến thẩm tra và góp ý của đại biểu Quốc hội liên quan đến dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) (sửa đổi).

Từ tổng hợp các ý kiến, Bộ đã rà soát và xây dựng lại biểu thuế theo hướng mở rộng khoảng cách giữa các bậc và điều chỉnh mức thuế suất, bảo đảm người nộp thuế ở mọi nhóm thu nhập đều được giảm nghĩa vụ so với hiện hành. Đáng chú ý, hai mức thuế suất quan trọng được điều chỉnh giảm: thuế suất 15% (bậc 2) hạ còn 10%, và thuế suất 25% (bậc 3) giảm xuống 20%, qua đó hạn chế tình trạng “nhảy bậc” gây tăng thuế đột ngột.

Cụ thể ở bậc 1, phần thu nhập tính thuế đến 10 triệu đồng/tháng áp dụng thuế suất 5%, đây là mức thấp nhất nhằm giảm gánh nặng cho nhóm có thu nhập phổ biến. Sang bậc 2, phần thu nhập trên 10 đến 30 triệu đồng/tháng chịu thuế suất 10%, giảm từ mức 15% hiện hành. Ở bậc 3, phần thu nhập trên 30 đến 60 triệu đồng/tháng áp dụng thuế suất 20%, thấp hơn mức 25% hiện tại. Bậc 4 áp dụng thuế suất 30% đối với phần thu nhập trên 60 đến 100 triệu đồng/tháng. Với bậc 5, phần thu nhập trên 100 triệu đồng/tháng chịu thuế suất 35%, là mức cao nhất trong biểu thuế.

Theo Bộ Tài chính, với biểu thuế mới này thì tất cả các cá nhân đang thực hiện nộp thuế ở các bậc hiện nay đều được giảm nghĩa vụ thuế so với biểu thuế hiện hành.

Bên cạnh đó, biểu thuế mới cũng đã khắc phục được việc tăng đột ngột tại một số bậc, đảm bảo tính hợp lý hơn của biểu thuế.

Về mức thuế suất tại biểu thuế lũy tiến của thuế TNCN từ tiền lương, tiền công đối với mức thuế suất cao nhất 35% ở bậc 5, đây là đề xuất hợp lý, vì đó là mức thuế suất trung bình, không quá cao cũng không thấp so với các nước trên thế giới cũng như trong khu vực ASEAN (một số nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Philippines cũng đang quy định mức thuế suất ở bậc thuế cao nhất là 35%; Trung Quốc là 45%).

Ngoài ra, trường hợp điều chỉnh mức 35% xuống 30%, thì sẽ bị cho rằng là chính sách giảm thuế cho người giàu.

Về quy định giảm trừ gia cảnh, Bộ Tài chính thống nhất đưa nội dung này trở lại trong Luật thay vì giao Chính phủ quy định như dự thảo trước đó, nhằm bảo đảm thẩm quyền của Quốc hội. Cơ quan này đồng thời đề xuất Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh mức giảm trừ theo biến động giá cả và thu nhập từng thời kỳ, phù hợp tinh thần cải cách được nêu tại Nghị quyết 110/2025/UBTVQH15.

Nhiều chuyên gia kinh tế đánh giá, các điều chỉnh trong dự án Luật Thuế TNCN lần này thể hiện bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa chính sách thuế, đồng thời đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn của nền kinh tế. Việc nâng mức giảm trừ gia cảnh được nhận định là phù hợp với xu hướng tăng chi phí sinh hoạt, góp phần cải thiện thu nhập thực và giảm áp lực tài chính cho người lao động. Đây là động thái kịp thời trong bối cảnh thu nhập bình quân tăng chậm hơn mức tăng giá một số nhóm hàng thiết yếu, khiến khả năng tích lũy của người dân bị thu hẹp trong những năm gần đây.

Đối với cải cách biểu thuế lũy tiến từng phần, việc rút gọn số bậc và mở rộng khoảng cách thu nhập được cho là hướng tiếp cận hợp lý nhằm bảo đảm tính minh bạch và giảm sự phức tạp trong áp dụng. Các chuyên gia nhận định rằng đề xuất giảm thuế suất ở một số bậc không chỉ giúp giảm nghĩa vụ thuế cho người nộp, mà còn tạo động lực khuyến khích lao động có trình độ, kỹ năng nâng cao năng suất, qua đó đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế.

Cần cải thiện công cụ hỗ trợ và dịch vụ thuế

Theo quy định của Luật Thuế TNCN thì phần thu nhập từ tiền lương, tiền công cá nhân nhận được (không bao gồm các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định) và sẽ được trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (tổng 03 khoản là 10,5% trên số tiền lương hàng tháng), bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, trừ đi mức giảm trừ gia cảnh (15,5 triệu đồng/người/tháng và 6,2 triệu đồng/người/tháng đối với mỗi người phụ thuộc (nếu có) và trừ đi các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo theo quy định… số còn lại mới là thu nhập tính thuế để áp vào biểu thuế từng phần.

Do vậy những điều chỉnh về biểu thuế cũng được đánh giá là phù hợp với xu hướng quốc tế về cải thiện môi trường thuế nhằm hỗ trợ tầng lớp thu nhập trung bình – nhóm có vai trò quan trọng trong tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.

Chuyên gia về thuế Nguyễn Thị Cúc phân tích, việc thiết kế khoảng cách giữa các bậc để phản ánh đúng khả năng đóng góp. Khi các bậc tính thuế được cân nhắc giãn rộng sẽ giảm mức điều tiết đối với khoản thu nhập từ tiền lương tiền công. Việc điều chỉnh phù hợp sẽ vừa đảm bảo mức điều tiết hợp lý, vừa khuyến khích tuân thủ pháp luật, đồng thời tạo động lực làm giàu hợp pháp.

Luật sư Hà Huy Phong, Chủ tịch Công ty Luật TNHH Inteco, cho rằng việc rút gọn biểu thuế TNCN, nâng mức giảm trừ gia cảnh cùng các biện pháp tăng cường minh bạch sẽ tạo tác động kép: hỗ trợ người nộp thuế, giảm gánh nặng thủ tục và góp phần mở rộng nguồn thu bền vững cho ngân sách.

Vị luật sư này cho rằng, việc rút gọn bậc thuế thường đi kèm với việc nới rộng khoảng cách thu nhập giữa các bậc và có thể điều chỉnh lại thuế suất ở một số bậc (nhất là các bậc thấp và trung bình). Điều này sẽ có khả năng làm giảm thu ngân sách trong ngắn hạn về phía Nhà nước, nhưng sẽ tạo lợi ích cho đối tượng nộp thuế, đặc biệt là nhóm thu nhập trung bình và trung bình cao. Cơ quan thuế có thể có giải pháp linh hoạt hơn ở việc giãn khoảng cách ở ngưỡng thu nhập thấp và rút ngắn khoảng cách ở các bậc thu nhập cao.

Trong dài hạn, việc điều chỉnh số bậc tính thuế có khả năng tăng thu gián tiếp và ổn định hơn trong dài hạn. Số tiền mà người dân giữ lại là một nguồn lực để gia tăng quy mô thị trường cầu. Số tiền thuế được giảm sẽ kích thích tăng chi tiêu tiêu dùng hoặc đầu tư. Nếu chúng ta kích thích được chi tiêu thì sẽ tạo sự vận động tốt hơn trong hoạt động luân chuyển tiền tệ và kích thích tăng trưởng. Với các bậc thuế ở ngưỡng thấp, khả năng đầu tư và giam tiền vào các tài sản giá trị lớn như đất đai, bất động sản là không cao vì người dân cần chi tiền cho các nhu cầu mua sắm phục vụ đời sống. Điều này có thể giúp tăng nguồn thu từ các loại thuế gián thu khác như thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp do hoạt động sản xuất kinh doanh được đẩy mạnh.

Bên cạnh đó, việc giảm độ dốc lũy tiến (thuế suất tăng chậm hơn) sẽ giúp khuyến khích người có trình độ chuyên môn cao, thu nhập lớn ở lại và đóng góp cho nền kinh tế trong nước, qua đó duy trì và phát triển nguồn thu bền vững từ nhóm thu nhập cao.

Song ông Hà Huy Phong cũng lưu ý cần cải thiện công cụ hỗ trợ và dịch vụ thuế. Cơ quan quản lý thuế cần phát triển các ứng dụng di động và công cụ tính thuế TNCN trực tuyến với giao diện thân thiện, dễ sử dụng, thậm chí tích hợp vào phần mềm VNeID.

Những công cụ này không chỉ giúp người nộp thuế dễ dàng nhập thu nhập và số người phụ thuộc để biết số thuế phải nộp, mà còn cần có chức năng “phân tích” chi tiết cách tính. Ngoài ra, việc nâng cấp hệ thống thuế điện tử để người dân có thể dễ dàng tra cứu lịch sử kê khai, nộp thuế của mình cũng góp phần tăng cường minh bạch thông tin. Các dịch vụ hỗ trợ người nộp thuế, bao gồm tổng đài và cán bộ thuế, cần được tập huấn để cung cấp thông tin kịp thời, chính xác và dễ hiểu.