Diện chịu thuế thu nhập đặc biệt: Cân nhắc khi mở rộng

Mỹ phẩm nằm trong số mặt hàng được TP HCM đề xuất đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.

Một số mặt hàng nên chịu thuế tiêu thụ đặc biệt?

Quan điểm của UBND TP HCM cho rằng, về thuế tiêu thụ đặc biệt, có thể nghiên cứu bổ sung vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số hàng hóa, dịch vụ sau: Điện thoại di động, camera, nước hoa, mỹ phẩm, dịch vụ kinh doanh game, dịch vụ thẩm mỹ. Nước hoa và dịch vụ thẩm mỹ nên được bổ sung vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, vì loại hàng hóa, dịch vụ này thuộc nhóm khá cao cấp, qua đó, giúp mở rộng điều tiết thuế vào thu nhập của một bộ phận dân cư có thu nhập từ mức khá trở lên. Đối với các hàng hóa, dịch vụ còn lại trong đề xuất trên tuy không phải là hàng hóa, dịch vụ cao cấp song cũng không phải là hàng hóa, dịch vụ rất thiết yếu, cần phải đưa vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để hướng dẫn sản xuất và tiêu dùng hợp lý.

Trong khi đó, điện thoại di động tuy là hàng hóa thiết yếu phục vụ nhu cầu thông tin liên lạc nhưng đưa vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt để điều tiết thu nhập của một bộ phận dân cư có thu nhập từ khá trở lên, có nhu cầu và khả năng thu nhập thường xuyên, sử dụng các sản phẩm thế hệ mới.

Ngoài ra UBND TP HCM cũng cho rằng, thuế giá trị gia tăng (GTGT) cũng có dư địa để mở rộng. Theo quan điểm của UBND TP HCM, cơ sở thuế GTGT hiện hành của Việt Nam bị thu hẹp khá nhiều do có tới 25 nhóm hàng hóa, dịch vụ không thuộc diện chịu thuế GTGT. So với thông lệ quốc tế (thường từ 4 đến 8 nhóm), số lượng hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế GTGT như vậy là quá nhiều. Tất nhiên, quy định này nhằm thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội của Nhà nước đối với một số lĩnh vực nhất định như: Một số hàng hóa, dịch vụ rất thiết yếu; sản phẩm của một số lĩnh vực rất khó khăn cần tạo điều kiện phát triển...

Tuy nhiên, với danh mục đối tượng không chịu thuế GTGT rộng không chỉ làm thu hẹp cơ sở thuế, mà còn có những tác động không tốt khác như: Làm đứt đoạn tính liên hoàn của thuế GTGT và làm méo mó các quyết định kinh doanh, bởi lẽ theo quy định hiện hành, cơ sở kinh doanh không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào đối với hàng hóa, dịch vụ sử dụng để sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế GTGT. Điều này dẫn đến việc “chuyển” nghĩa vụ thuế từ đối tượng này sang đối tượng khác. Chẳng hạn, với việc chuyển phân bón từ đối tượng chịu thuế GTGT sang nhóm không chịu thuế GTGT có tác động chuyển nghĩa vụ thuế từ người sử dụng phân bón (tổ chức, cá nhân sản xuât nông nghiệp) sang các cơ sở sản xuất phân bón, vì khi đó những cơ sở này không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào của các hàng hóa, dịch vụ... sử dụng để sản xuất phân bón.

Vì những lý do trên, UBND TP HCM cho rằng, trong thời gian tới cần nghiên cứu thu hẹp đối tượng không thuộc diện chịu thuế GTGT. Theo đó, chỉ nên giữ lại đối tượng không chịu thuế GTGT đối với các hàng hóa, dịch vụ: Hàng hóa, dịch vụ khó xác định GTGT như dịch vụ cấp tín dụng, kinh doanh chứng khoán...; hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước trả tiền, chẳng hạn như: Khí tài phục vụ quốc phòng, an ninh; phát sóng phát thanh truyền hình bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước; hàng hóa, dịch vụ thực chất không nhằm mục đích kinh doanh vì lợi nhuận; hàng hóa, dịch vụ của những công đoạn khó quản lý thuế, chẳng hạn như sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản do người sản xuất trực tiếp bán ra.

Riêng với thuế thu nhập cá nhân, TP HCM nêu 2 vấn đề quan trọng cần làm để mở rộng cơ sở. Một là nghiên cứu giảm bớt một số khoản thu nhập được trừ không tính vào thu nhập chịu thuế và các khoản thu nhập miễn thuế. Việc này theo đánh giá vừa mở rộng cơ sở thuế vừa đảm bảo công bằng trong điều tiết thu nhập. Thứ hai, theo UBND TP HCM, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong thời gian tới nên theo hướng mở rộng phạm vi điều tiết sang người có thu nhập trung bình gắn với điều chỉnh biểu thuế. Nguyên nhân được cho là để gánh nặng thuế không dồn quá nhiều vào nhóm dân cư có thu nhập trung bình khá.

Không đồng ý với cách đánh thuế tràn lan

Ngay sau khi đề xuất của UBND TP HCM được đưa ra, nhiều quan điểm trái chiều đã xuất hiện. Nhiều ý kiến cho rằng, việc mở rộng cơ sở thuế là cần thiết trong bối cảnh nguồn thu khó, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế, nguồn thu thuế từ xuất nhập khẩu cũng khó.

Tuy nhiên, cũng có những quan điểm khẳng định rằng, không nên đánh thuế một cách tràn lan bởi sẽ gây phản ứng ngược trong xã hội. Thuế tiêu thụ đặc biệt phải đánh vào hàng hóa xa xỉ, không khuyến khích tiêu dùng, những hàng tiêu tốn ngoại tệ nhập khẩu hoặc ảnh hưởng xấu tới môi trường. Ví dụ, nhiều nước đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với ô tô vì đây là mặt hàng vừa xa xỉ vừa ảnh hưởng tới môi trường. TS Nguyễn Thanh Bình – Học viện Chính sách và Phát triển nói rằng, đánh thuế một mặt hàng mới, đơn cử như điện thoại di động, thì phải xem xét kỹ lưỡng.

“Ta phải đặt câu hỏi điện thoại di động là hàng thiết yếu hay xa xỉ, có ảnh hưởng tới môi trường, sức khỏe không? Theo tôi đây là hàng tiêu dùng bình thường, có ích cho cộng đồng và không thể đánh thuế tiêu thụ đặc biệt được” – ông Bình nói – “Chỉ khi người ta chứng minh đây là hàng xa xỉ, đắt đỏ, Nhà nước không khuyến khích sử dụng điện thoại thì mới có cơ sở áp thuế. Trong khi ấy, với điện thoại di động, Nhà nước cung cấp tần số, sóng cho các thuê bao sử dụng mà lại đánh thuế tiêu thụ đặc biệt là không hợp lý” – TS Bình phân tích.

Giới chuyên gia cũng cho rằng cần thu đúng thu đủ nhưng không thể tận thu.