Trong suốt hơn một nghìn năm, các di tích thuộc Thăng Long tứ trấn, trong đó có đền Kim Liên luôn giữ vị trí đặc biệt trong không gian văn hóa, lịch sử của Thăng Long-Hà Nội.
Sáng 16/4, Quận ủy, Hội đồng nhân dân (HDND), Ủy ban nhân dân (UBND) quận Đống Đa long trọng tổ chức lễ hội truyền thống và đón nhận Bằng xếp hạng di tích "Quốc gia đặc biệt Thăng Long tứ trấn - đền Kim Liên".
Tham dự buổi lễ có Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh; Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương; Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HDND TP Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn; Thành uỷ viên, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Hà Minh Hải; Thành uỷ viên, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao Hà Nội Đỗ Đình Hồng cùng các lãnh đạo thuộc quận Đống Đa.
Phát biểu khai mạc lễ hội và giới thiệu về giá trị di tích Quốc gia đặc biệt đền Kim Liên, ông Lê Tuấn Định,Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân quận Đống Đa cho biết, ngược dòng lịch sử, trong quá trình định đô, bên cạnh việc xây dựng trung tâm chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa, triều Lý còn đưa Thăng Long trở thành trung tâm lớn về tôn giáo của quốc gia Đại Việt.
“Thăng Long tứ trấn” hay “Tứ trấn Thăng Long” là cụm từ thường dùng để chỉ bốn di tích, bốn ngôi đền linh thiêng, tiêu biểu trấn giữ bốn phương của kinh thành.
Tương truyền vào buổi đầu định đô ở miền đất này, với những đóng góp lớn lao của các vị thần cho vương triều Lý, bốn ngôi đền đã lần lượt được dựng lên: Phía Đông là đền Bạch Mã, thờ thần Long Đỗ; phía Tây là đền Voi Phục, thờ thần Linh Lang; phía Nam là đền Kim Liên, thờ thần Cao Sơn; phía Bắc là đền Quán Thánh, thờ thần Huyền Thiên Thượng đế.
Bốn ngôi đền này cũng được coi là điểm giới hạn cho bốn phương vị Đông, Tây, Nam, Bắc của kinh thành Thăng Long các thời Lý, Trần, Lê và thành Hà Nội thời Nguyễn. Ngày nay, thuộc địa giới hành chính ba quận: quận Đống Đa là đền Kim Liên, quận Hoàn Kiếm là đền Bạch Mã; quận Ba Đình là đền Voi Phục và đền Quán Thánh. Bởi vậy, từ suốt hơn một ngàn năm qua, trong không gian văn hóa, lịch sử của Thăng Long - Hà Nội, các di tích thuộc Thăng Long tứ trấn, trong đó có đền Kim Liên đã luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng.
Theo các tài liệu lịch sử, đền Kim Liên được khởi dựng từ thời Lý, thờ thần Cao Sơn đại vương - vị thần đã bảo hộ, phù trì giúp nhân dân chống lại thiên tai, cường địch, giữ gìn sự bình yên trong cuộc sống. Tương truyền, Thần là con của Quốc tổ Lạc Long Quân và Quốc mẫu Âu Cơ. Do có công giúp thần Sơn Tinh đánh Thủy Tinh, nên rất được đề cao trong hệ thống thần thoại về buổi đầu dựng nước của dân tộc ta.
Đền Kim Liên được xây dựng trên một gò đất cao thuộc làng Kim Hoa vốn là một trong 36 phố phường hợp thành kinh đô Thăng Long đời Lê, sang thời Nguyễn, do kiêng húy tên mẹ vua mới đổi là Kim Liên như ngày nay. Từ xa xưa, đây đã là khu vực tập trung đông đúc dân cư, có bề dày lịch sử rất lâu đời.
Cùng với sự hình thành và phát triển của xóm làng, để phục vụ nhu cầu sinh hoạt tinh thần, với trí sáng tạo tuyệt vời, bằng sự tài hoa, khéo léo và trên hết, đó là niềm thành kính vô hạn đối với các bậc tiền nhân, người dân nơi đây đã kiến tạo lên vô số các công trình tôn giáo, tín ngưỡng trong đó có di tích đền Kim Liên.
Trong những năm qua, sự nghiệp bảo tồn, phát huy giá trị của các di sản văn hóa trên địa bàn thủ đô Hà Nội, trong đó có quận Đống Đa, đã thu được nhiều kết quả đáng khích lệ. Mỗi di tích, lễ hội đã thực sự là một địa chỉ đỏ, góp phần quan trọng trong công tác giáo dục truyền thống, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng người Hà Nội thanh lịch - văn minh, với những phẩm chất tiêu biểu của con người Việt Nam, đó là lòng yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái, sự tinh tế trong ứng xử, giản dị trong lối sống.
Những giá trị bản sắc đó, được kết tinh qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, là nền tảng vững chắc tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp chúng ta đoàn kết vượt qua những khó khăn thách thức, đã một lần nữa được minh chứng rõ nét khi nhân dân và cán bộ quận Đống Đa cùng Thủ đô và cả nước ngăn chặn, đẩy lùi thành công dịch bệnh Covid-19 trong thời gian vừa qua. Đồng thời góp phần xây dựng và bảo tồn những giá trị văn hóa lâu bền cho dân tộc và đất nước.