Đột phá về công tác xây dựng thể chế khoa học và công nghệ

Ngày 26/12, Bộ KHCN tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Dấu ấn năm 2025

Năm 2025 ghi dấu một cột mốc đặc biệt trong lịch sử ngành KHCN Việt Nam với cuộc đại hợp nhất bộ máy và những đột phá chưa từng có về thể chế. Cụ thể, theo Thứ trưởng Bộ KHCN Bùi Hoàng Phương, tháng 3/2025 là thời điểm mang tính bước ngoặt khi Bộ KHCN và Bộ Thông tin và Truyền thông chính thức hợp nhất. Sự kiện này không chỉ đơn thuần là phép cộng cơ học mà là sự hội tụ chiến lược của 4 trụ cột: KH - CN - Đổi mới sáng tạo - Chuyển đổi số (S.T.I.D). 

Chỉ trong 10 tháng đầu sau hợp nhất, Bộ đã tham mưu trình Quốc hội ban hành 10 Luật và 1 Nghị quyết, cùng hàng trăm văn bản dưới luật. Đây được coi là "đột phá của đột phá", tháo gỡ triệt để các điểm nghẽn pháp lý, tạo hành lang vững chắc cho các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, công nghiệp công nghệ số và năng lượng nguyên tử.

Năm 2025, doanh thu toàn ngành ước đạt 5.465.819 tỉ đồng, tăng 25% so với năm 2024 và vượt kế hoạch. Giá trị đóng góp vào GDP ước đạt 1.443.769 tỉ đồng, tăng 35% so với cùng kỳ và đạt 139% kế hoạch. 

Trong lĩnh vực hạ tầng, năm 2025 chứng kiến những bước tiến thần tốc:

Viễn thông: Độ phủ sóng 5G đạt trên 90% dân số; tốc độ Internet cố định lọt Top 10 thế giới.

Chuyển đổi số: Hệ thống chữ ký số cấp mới trong năm 2025 đạt 12 triệu đơn vị, bằng tổng cộng 10 năm trước đó. Mạng truyền số liệu chuyên dùng đã chính thức truyền đưa văn bản mật trong toàn hệ thống chính trị.

Đổi mới sáng tạo: Việt Nam vươn lên vị trí 44/139 về chỉ số GII toàn cầu. Sàn Giao dịch KHCN quốc gia đi vào vận hành, trở thành "bàn tay nối dài" giữa nghiên cứu và thị trường.

Trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số hiện có hơn 80.000 doanh nghiệp, trong đó trên 2.000 doanh nghiệp đã mở rộng ra thị trường nước ngoài.

Bên cạnh đó, việc tái khởi động chương trình điện hạt nhân đã được chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt hạ tầng pháp lý. Bộ KHCN đã hoàn thiện 06 đề án chiến lược, đảm bảo các chuẩn mực an toàn, an ninh của IAEA, tạo tiền đề vững chắc cho an ninh năng lượng quốc gia.

Năm 2026: 100% thủ tục hành chính thực hiện trên môi trường điện tử

Về phương hướng nhiệm vụ năm 2026, Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết Bộ sẽ tập trung vào các nhiệm vụ nền tảng và tạo tác động lan tỏa. Tiếp tục triển khai Chương trình hành động thực hiện các nghị quyết của Đảng và Chính phủ. Bảo đảm hoàn thiện toàn bộ văn bản hướng dẫn của 10 luật được Quốc hội thông qua trong quý 1/2026 để chính sách sớm đi vào cuộc sống.

Bộ sẽ tăng cường đầu tư hạ tầng KHCN, đặc biệt là phòng thí nghiệm trọng điểm và trung tâm nghiên cứu hiện đại; thúc đẩy cơ chế liên thông dùng chung giữa viện, trường và doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư.

Phương thức hỗ trợ nghiên cứu cũng sẽ chuyển mạnh sang đặt hàng theo kết quả đầu ra có thể đo lường. Người đứng đầu các cơ quan đơn vị phải trực tiếp quán xuyến công tác khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bộ chú trọng phát triển nền tảng số quốc gia và cơ sở dữ liệu dùng chung. Mục tiêu hướng đến 100% thủ tục hành chính thực hiện trên môi trường điện tử. Bên cạnh đó là cơ chế thu hút nhân tài, giao nhiệm vụ lớn cho đội ngũ nhà khoa học và kỹ sư trẻ có năng lực, đồng thời kết nối chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài và quốc tế.

Phát biểu tại hội nghị, thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng ghi nhận và nhiệt liệt biểu dương lãnh đạo Bộ KHCN và các cán bộ, công chức Bộ KHCN đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đề nghị Bộ KHCN, các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện tốt 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, khẩn trương rà soát, xây dựng Chương trình công tác của Chính phủ năm 2026 triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, báo cáo Chính phủ trước ngày 10/1/2026.

Thứ hai, khẩn trương đưa thể chế vào cuộc sống; ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành đầy đủ, kịp thời các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành các luật vừa được Quốc hội thông qua, hoàn thành chậm nhất trong quý I/2026.

Đồng thời, tiếp tục rà soát điều chỉnh, bổ sung những cơ chế, chính sách để tháo gỡ điểm nghẽn, hướng đến đưa thể chế trở thành "lợi thế cạnh tranh" và kiến tạo phát triển để phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thứ ba, tập trung chỉ đạo những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi. Theo đó, xác định cụ thể lộ trình những nhiệm vụ trọng tâm, cốt lõi cần tập trung và bố trí nguồn lực thực hiện phù hợp để đầu tư cho hạ tầng, dữ liệu, công nghệ chiến lược và nhân lực chất lượng cao; có cơ chế kiểm soát bảo đảm hiệu quả trong đầu tư thực hiện.

Thứ tư, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, chia sẻ rủi ro thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm và thúc đẩy mô hình doanh nghiệp khởi nguồn từ các trường đại học, viện nghiên cứu.

Và cuối cùng là gắn kết chặt chẽ với chuyển đổi số và Đề án 06. Khai thác hiệu quả tài nguyên dữ liệu, đảm bảo an toàn thông tin và thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật cho hạ tầng số quốc gia.