Để xảy ra hàng loạt sai phạm tại Dự án Đầu tư xây dựng công trình ngầm hóa kênh cống Thôn đoạn từ cống Baza đến cống Thềm Long (thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) nhưng trong thời gian dài, ngành chức năng tỉnh Bắc Ninh lại chây ỳ việc khắc phục, xử lý sai phạm khiến dư luận địa phương bất bình.
Kênh cống Thôn đoạn từ cống Baza đến Thềm Long dài 587m, chạy giữa khu dân cư đông đúc thuộc địa bàn phường Đình Bảng (Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) và xã Ninh Hiệp (huyện Gia Lâm, TP Hà Nội). Tuyến kênh này có vai trò rất quan trọng là đảm bảo tưới nước cho 80 ha đất nông nghiệp và tiêu nước cho 240 ha đất tự nhiên.
Trước đây, do việc quản lý khai thác tuyến kênh hàng năm gặp nhiều khó khăn nên tỉnh Bắc Ninh đã chủ trương cống hóa tuyến kênh này. Sau đó, UBND tỉnh Bắc Ninh phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng công trình ngầm hóa kênh cống Thôn cùng hệ thống ki-ốt trên mặt kênh theo hình thức hợp đồng BOT.
Sau khi đã phê duyệt Dự án, ngày 16/1/2014, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh ra quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu thực hiện dự án theo hình thức BOT.
Theo đó, Công ty TNHH Thượng Hải được phê duyệt là nhà đầu tư và thực hiện Dự án. Tiếp đó, ngày 27/1/2014, Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Ninh và Công ty TNHH Thượng Hải (nhà đầu tư), Công ty TNHH công trình BOT Thềm Long đã ký hợp đồng số 01/2014/HĐBOT để thực hiện dự án.
Theo đó, Công ty TNHH Thượng Hải, Công ty TNHH công trình BOT Thềm Long có trách nhiệm đảm bảo đủ nguồn vốn để đầu tư Dự án với tổng mức đầu tư là 55,47 tỷ đồng. Chủ đầu tư sẽ được kinh doanh và chuyển giao trong thời gian 48 năm.
Sau một thời gian triển khai Dự án, người dân địa phương phát hiện một số sai phạm, đã tố cáo hành vi của doanh nghiệp xâm phạm công trình thủy lợi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống sinh hoạt và gây ô nhiễm môi trường trên tuyến kênh mương nói trên.
Vào cuộc thanh tra thời điểm năm 2014, Thanh tra Bộ Xây dựng đã phát hiện hàng loạt sai phạm của dự án này. Theo đó, Thanh tra Bộ Xây dựng kết luận, Dự án tính sai chi phí thiết kế do không tính đến hệ số chiết giảm khi thiết kế công trình lặp lại đối với hạng mục ki-ốt.
Ngành chức năng cũng tính thừa một số khối lượng thi công, áp định mức, đơn giá chưa phù hợp như: áp sai cấp đất trong công tác đào đất thủ công móng trụ, móng băng và áp sai cấp đất trong công tác ép cọc bê tông cốt thép, dẫn đến làm giá trị dự toán sai tăng 1 tỷ 088 triệu đồng.
Bên cạnh đó, công tác lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công - dự toán còn một số sai sót, làm tăng giá dự toán 1 tỷ 460 triệu đồng. Công tác tính toán hiệu quả kinh tế và số năm thu hồi vốn trong hợp đồng BOT chưa phù hợp do dự toán chi phí xây dựng công trình tính chưa chính xác và áp sai mức thuế thu nhập doanh nghiệp là 25%, mức thuế đúng là 20%.
Vậy là từ cuối năm 2014, Thanh tra Bộ Xây dựng chỉ ra nhiều sai sót khi Dự án mới thi công được một khối lượng công việc rất nhỏ. Sau 7 tháng, đến ngày 1/7/2015, Dự án mới cơ bản hoàn thành tiến độ giai đoạn 1 (ngầm hóa 290m kênh, xây dựng 58 ki-ốt).
Thanh tra Bộ Xây dựng kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo các Sở, ngành liên quan kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan đồng thời nghiêm túc khắc phục các sai phạm. Tuy nhiên, sau đó, trong thời gian dài, dường như ngành chức năng tỉnh Bắc Ninh tỏ ra chây ỳ việc khắc phục, xử lý sai phạm khiến dư luận bất bình.
Đến ngày 4/7/2017, Thanh tra Chính phủ ban hành Kết luận thanh tra số 2488/TB-TTCP về việc thanh tra trách nhiệm Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh trong việc thực hiện pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng giai đoạn 2011 - 2015.
Điều đáng lưu ý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh tổ chức thực hiện một số nội dung. Trong đó, về công tác phòng, chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ đã chỉ rõ: Đối với hai dự án Đoàn thanh tra đã kiểm tra (Dự án đầu tư xây dựng ngầm hóa kênh cống Thôn; Dự án cải tạo, nâng cấp Tỉnh lộ 295B), cần tổ chức kiểm điểm một cách nghiêm túc đối với các tập thể, cá nhân có liên quan để xảy ra thiếu sót, tồn tại trong quá trình thực hiện dự án.
Đồng thời có giải pháp cụ thể để xử lý, khắc phục những sai sót nêu trong kết luận thanh tra và các nội dung khác đã được Thanh tra Bộ Xây dựng nêu tại Kết luận số 376/KT-TTr ngày 24/12/2014, báo cáo về Thanh tra Chính phủ. Được biết, lúc này, tỉnh Bắc Ninh mới chỉ đạo các ngành chức năng vào cuộc xử lý.
Việc đã 3 năm trôi qua ngành chức năng tỉnh Bắc Ninh chưa thực hiện nghiêm kết luận của Thanh tra Bộ Xây dựng khiến dư luận càng thêm hoài nghi có sự “uẩn khúc” trong dự án.