Dự án Ethanol Phú Thọ: Vì sao hàng loạt quan chức ‘xộ khám’?

Một góc Dự án Ethanol Phú Thọ.

Dự án Ethanol Phú Thọ được UBND tỉnh Phú Thọ cấp Giấy chứng nhận đầu tư ngày 12/8/2008 với tổng mức đầu tư 1.317,5 tỷ đồng, do Công ty CP Hóa dầu và Nhiên liệu sinh học Dầu khí (PVB) làm chủ đầu tư tại huyện Tam Nông. Sau nhiều năm thi công dự án, đến năm 2011, do mắc nhiều sai phạm Dự án ngừng thi công rồi bỏ hoang phế.

Trước thực trạng đó, năm 2016, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã vào cuộc thanh tra và phát hiện nhiều sai phạm tại Dự án Ethanol Phú Thọ. Theo Kết luận của TTCP, khi đảm trách thực hiện các công việc quan trọng của dự án, Công ty CP Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC- đơn vị thi công xây lắp) lại hạn chế về năng lực, chưa có kinh nghiệm thực hiện dự án nhiên liệu sinh học dẫn tới việc dừng thi công Dự án Ethanol Phú Thọ gần 5 năm, vi phạm Hợp đồng EPC, vi phạm quy định của Luật Đấu thầu và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ khiến dự án bị đội vốn hàng chục triệu USD. Đáng nói, sau đó Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và chủ đầu tư tiếp tục mắc sai phạm khi tự ý miễn việc bảo lãnh thực hiện hợp đồng, bảo lãnh tiền tạm ứng cho PVC.

Sau khi thực hiện Hợp đồng, không chỉ thao túng nhằm mục đích tăng giá trị hợp đồng hàng chục triệu USD, đến ngày 22/7/2011, PVC tiếp tục có văn bản đề nghị PVB tăng giá trị hợp đồng lần thứ 2 thêm 17,318 triệu USD. Trong khi phía chủ đầu tư chưa chấp thuận, tháng 11/2011, PVC đã đơn phương dừng thi công dự án, đề nghị chủ đầu tư và PVN xem xét, tìm nhà thầu khác có đủ năng lực, kinh nghiệm để hỗ trợ PVC thực hiện dự án. Mặc dù chủ đầu tư đã nhiều lần có văn bản đề nghị PVC tiếp tục thực hiện dự án, nhiều lần báo cáo với PVN và PV Oil về tình trạng dự án, nhưng vẫn chưa tìm ra hướng xử lý triệt để.

Sau khi phát hiện các sai phạm tại Dự án Ethanol Phú Thọ, TTCP đã chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để điều tra làm rõ.

Trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra làm rõ các hành vi vi phạm pháp luật, gây thiệt hại cho dự án nêu trên. Ngày 29/6/2018, Cơ quan ANĐT Bộ Công an đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Vũ Thanh Hà (cựu Tổng giám đốc PVB) để điều tra về hành vi vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng trong quá trình thực hiện Dự án Ethanol Phú Thọ. Mở rộng điều tra, ngày 14/11/2018, Cơ quan ANĐT Bộ Công an đã tống đạt Quyết định khởi tố bị can, thực hiện Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với: Nguyễn Xuân Thủy (nguyên Phó Trưởng Phòng Đầu tư dự án PVB), Khương Anh Tuấn (nguyên Phó Trưởng Phòng Thương mại PVB), Hoàng Đình Tâm (nguyên Trưởng Phòng Tài chính – Kế toán PVB). Đồng thời, thực hiện tống đạt Quyết định khởi tố bị can đối với Lê Thanh Thái (Trưởng Phòng Thương mại PVB).

Tiếp tục điều tra, mở rộng vụ án, ngày 20/1/2019, Cơ quan ANĐT, Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam đối với ông Đinh La Thăng - Cựu Chủ tịch HĐTV PVN để điều tra về tội “Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”. Đồng thời, khởi tố bị can, khám xét nơi ở đối với bà Trần Thị Bình - Cựu Phó Tổng Giám đốc PVN.

Đến tháng 2/2020, Cơ quan ANĐT Bộ Công an đã hoàn tất kết luận điều tra vụ án vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng, xảy ra tại PVB.

Theo đó, Cơ quan ANĐT đề nghị truy tố ông Đinh La Thăng (Cựu chủ tịch HĐTV PVN ) và 9 bị can khác về tội danh “vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng”.

Theo Kết luận điều tra, ngày 29/10/2007, ông Đinh La Thăng thay mặt HĐQT PVN ký nghị quyết chấp thuận chủ trương đầu tư nhà máy sản xuất Ethanol khu vực phía Bắc ”với phương thức thực hiện thành lập công ty cổ phần làm chủ đầu tư dự án”.

Để thực hiện dự án Ethanol nói trên, PVB tiến hành mời thầu gói thầu TK05 với nội dung Thiết kế, mua sắm, cung ứng vật tư thiết bị, thi công xây dựng công trình Nhà máy sản xuất Ethanol nhiên liệu sinh học phía Bắc. Tại thời điểm đóng sơ tuyển, có 6 bộ hồ sơ của các nhà thầu tham gia ứng tuyển, trong đó có hồ sơ của liên danh PVC/Alfa Laval/Delta-T. Kết quả chấm sơ tuyển thì cả 6 nhà thầu đều chưa đạt đủ các tiêu chí.

Cơ quan điều tra xác định, ông Đinh La Thăng biết PVC chưa từng thực hiện dự án nào về lĩnh vực Ethanol và tình hình tài chính của PVC đang lâm vào tình trạng khó khăn, tuy nhiên trước khi PVB triển khai lựa chọn nhà thầu thi công xây dựng Dự án Ethanol Phú Thọ, với ý định xây dựng PVC trở thành đơn vị xây lắp chuyên ngành dầu khí hàng đầu Việt Nam, ông Thăng đã chủ trì nhiều cuộc họp của PVN định hướng giao thầu cho PVC thực hiện dự án này. Ông Thăng với vai trò là chủ tịch HĐTV PVN, trưởng ban chỉ đạo triển khai các dự án nhiên liệu sinh học của PVN, mặc dù biết liên danh nhà thầu PVC/Alfa Laval/Delta-T không đủ năng lực, kinh nghiệm để thực hiện gói thầu TK05 dự án Ethanol Phú Thọ nhưng vẫn chủ trì, kết luận các cuộc họp về chủ trương chỉ định thầu, chỉ đạo quyết liệt và ra quyết định giao liên danh nói trên thực hiện gói thầu.

Cơ quan điều tra cũng xác định, ông Vũ Thanh Hà (cựu Tổng giám đốc PVB) dù biết rõ liên danh nhà thầu không đủ năng lực nhưng vẫn tham gia các cuộc họp ban chỉ đạo triển khai dự án, chỉ đạo tổ chuyên gia giúp việc đấu thầu, tổ chuyên gia giúp việc thẩm định đấu thầu lập hồ sơ yêu cầu loại bỏ một số tiêu chí đánh giá năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu. Ông Hà còn tự ý ký các quyết định phê duyệt chỉ định thầu, phê duyệt nội dung, giá trị gói thầu TK05 và ký hợp động EPC với liên danh nhà thầu.

Cơ quan điều tra xác định thiệt hại do hành vi lựa chọn nhà thầu không đủ điều kiện năng lực để thực hiện dự án Ethanol Phú Thọ gây ra là hơn 540 tỷ đồng.